Nieuws

Rukt de wasbeer op in Nederland?

Published on
16 januari 2017

Op dit moment komt de wasbeer nog slechts incidenteel voor in Nederland. Er zijn nog geen bewijzen voor een gevestigde populatie. Het feit echter dat er meerdere aangereden dieren op korte afstand van elkaar zijn gevonden, kan een teken zijn dat ze zich hier spoedig zullen vestigen. Wasberen vormen een potentieel gevaar voor de volksgezondheid door parasieten - de wasbeerspoelworm - die ze bij zich dragen en aan de mens kunnen overdragen. Het is daarom zaak de vinger aan de pols te houden.

In opdracht van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft Wageningen Environmental research (Alterra) daarom het voorkomen van de wasbeer (Procyon lotor) in Nederland en de Duitse grensstreek in beeld gebracht. In de Duitse grensstreek met Nederland zijn de aantallen nog relatief laag, maar als de huidige populatietrends doorzetten, verandert dat naar verwachting in de nabije toekomst. Hoewel concrete gegevens ontbreken, is de kans groot dat inmiddels, op een aantal plaatsen in Duitsland, gevestigde populaties dicht bij de Nederlandse landsgrens voorkomen.

Er zijn momenteel nog geen bewijzen voor een gevestigde populatie binnen onze landsgrenzen. Er worden in Nederland al wel regelmatig wasberen aangetroffen. Meestal gaat het om verkeersslachtoffers, maar er zijn ook meldingen van levende dieren of pootafdrukken. Zo zijn er recent drie dode wasberen gevonden nabij Doetinchem. De herkomst van de dieren is vaak onduidelijk. Het betreft naar verwachting vooral dieren die zijn uitgezet of ontsnapt. Daarnaast bestaat de kans dat wasberen ons land binnenkomen vanuit Duitsland of België.

Omdat wasberen exoten zijn en daarbij een potentieel gevaar voor de volksgezondheid kunnen vormen door de parasieten die ze bij zich dragen, heeft Bureau Risicobeoordeling & onderzoeksprogrammering (BuRO) van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) gevraagd om meer inzicht in de verspreiding en mogelijke vestiging van de wasbeer in Nederland en de Duitse grensstreek.

In de periode 2009–2015 zijn er regelmatig wasberen gezien in Nederland: in totaal zijn er in deze periode 90 waarnemingen geregistreerd. Hiervan zijn er 60 geclassificeerd als zeker en 30 als onzeker. De waarnemingen komen uit nagenoeg alle delen van het land, met uitzondering van Zeeland en de Waddeneilanden. Dit verspreidingsbeeld suggereert dat de meeste waarnemingen ontsnapte of losgelaten huisdieren betreffen. Dit kan ook de sterke variatie tussen jaren verklaren, want als de waarnemingen vooral een gevolg zijn van een gestage instroom van wasberen vanuit de bestaande populaties in Duitsland, waren minder variatie en een duidelijke stijgende trend te verwachten.

Op basis van de geregistreerde meldingen zijn er twee locaties aan te wijzen die kansrijk zijn voor een lokaal gevestigde populatie. Dit betreft de omgeving van Doetinchem en de Dordtse Biesbosch. In beide gebieden is daarom een veldinventarisatie uitgevoerd. Hierbij is gebruikgemaakt van cameravallen, sporenonderzoek en buurtonderzoek. Tijdens het onderzoek zijn in de omgeving van Doetinchem geen wasberen geregistreerd met de cameravallen en het sporenonderzoek. Door buurtbewoners gemelde pootafdrukken zijn geclassificeerd als ‘mogelijk van een wasbeer’. Het voorkomen van de wasbeer in de Dordtse Biesbosch is tijdens de inventarisatie bevestigd. Naar verwachting gaat het om één individu, een volwassen man. Dit dier is op drie uiteenlopende plekken in de Dordtse Biesbosch waargenomen, wat suggereert dat het dier dit hele moerasgebied als leefgebied heeft. Er zijn geen aanwijzingen dat er in de omgeving van Doetinchem en de Dordtse Biesbosch sprake is van een lokaal gevestigde populatie.

Wasberen in Duitsland en België

Wasberen komen wel in grote delen van Duitsland voor en de populaties daar groeien snel. Ook in België lijkt de soort zijn areaal uit te breiden. In de grensstreek met Nederland zijn de aantallen nog relatief laag, maar als de huidige populatietrends doorzetten, verandert dat naar verwachting op korte termijn. In Niedersachsen en Nordrhein-Westfalen – de Duitse deelstaten die aan Nederland grenzen – zijn de grootste populaties aanwezig in het oostelijk deel van deze deelstaten, circa 100–150 km vanaf de Nederlandse grens. Op basis van de geregistreerde aantallen is de kans groot dat inmiddels, op een aantal plaatsen, gevestigde populaties dicht bij de Nederlandse landsgrens voorkomen. In Nederland is op basis van de ervaringen in de Duitse grensstreek een groeisnelheid van circa 12 tot 20% te verwachten na het ontstaan van gevestigde populaties.

De onderzoekers adviseren om de aanwezigheid van de wasbeer in Nederland goed te monitoren, zowel in de grensstreek met Duitsland als met die van België. Ook is het advies een Plan van Aanpak op te stellen waarin de vraag centraal staat: wat te doen als de wasbeer zich definitief in Nederland vestigt en binnen onze landsgrenzen één of meer populaties vormt. Geldt er een nulstandbeleid, accepteren we lage aantallen of laten we de soort geheel ongemoeid omdat elders bestrijding niet effectief is gebleken?