Toepassing Landschapsleutel bosbouw en natuur

Aanleiding project

De Landschapsleutel is een methode om op basis van geomorfologische en bodemkundige kennis de landschapsecologische positie van een (toekomstig) natuurterrein te bepalen en de realisatiekansen voor natuur af te leiden. Hiervoor is een aantal tools in ontwikkeling. Deze methode wordt toegepast in een bodem- en grondwatertrappenkartering in een deel van het landgoed Twickel (ca 290 ha) met als doel de geschiktheid voor bosbouw en de realisatiekansen voor natuur te bepalen. Voor deze kartering en vergelijkbare karteringen in de toekomst is behoefte aan het door ontwikkelen van de gebruikte methoden en tools en aan de integratie van de bosbouwgeschiktheidsbeoordeling in de methode van de landschapsleutel.

Doel van het project

Het doel van dit project is het verder ontwikkelen van de tools en werkwijzen zoals deze ontwikkeld zijn voor de Landschapsleutel en de daarvan afgeleide Landschappelijke Bodemkaarten. Hiermee kunnen karteringen van bodem en grondwaterdynamiek beter vertaald worden naar geschiktheid voor bosbouw en natuurpotenties. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de thema’s ‘ecologisch ontwerpen’ en ‘duurzame aanleg, beheer en onderhoud’ in het TKI-water programma.

Geplande acties                 

Alle activiteiten voor dit project zijn gepland in 2016, afhankelijk van de vorderingen en de beschikbaarheid van grondslagprojecten in de komende jaren zal hier mogelijk een vervolg aan gegeven worden.

Het project bestaat uit twee delen:

1. Bodemkartering, geschiktheid voor bosbouw en natuurpotenties in een gedeelte van het landgoed Twickel. Dit deel wordt gefinancierd door Stichting Twickel, de activiteiten zijn beschreven in een apart projectplan (Van Delft & Maas 2016) en hierover zal een aparte rapportage verschijnen;

2. Verdere ontwikkeling en toepassing van de Landschapsleutel voor dit soort karteringen. Voor dit deel wordt de TKI toeslag gevraagd en de activiteiten zijn in meer detail besproken in een eigen projectplan (Van Delft 2016).

In het TKI-deel worden de volgende activiteiten gepland:

1. Doorontwikkelen Online tool Landschapsleutel

2. Standplaatsbeoordeling bosbouw (ontwikkelen tools en integratie in Landschapsleutel)

3. Aansluiting kaarten bij CMSI (Conservation Management System International), het planning en beheersysteem dat door de meeste terreinbeheerders gebruikt wordt

4. Publicatie onderzoeksresultaten in een interactieve Storymap

Verwachte resultaten                 

Het resultaat van de kartering (privaat deel) bestaat uit kaarten van bodem, grondwatertrappen, bosbouwgeschiktheid en realisatiekansen voor natuur voor een deel van Landgoed Twickel en een beschrijving van methoden en resultaten in een Alterra-rapport.

Het projectresultaat voor het TKI-deel bestaat uit een aantal onderdelen:

1. De online tool van de Landschapsleutel wordt verder ingevuld en doorontwikkeld. Beoordelingen voor bosbouw worden hierin opgenomen. Deze tool is publiek beschikbaar;

2. Een samenhangende set offline tools voor de beoordeling van standplaatsen voor bosbouw (groeiverwachting, stevigheid bovengrond) en natuurpotenties. Hiermee kunnen vergelijkbare projecten in de toekomst sneller en efficiënter uitgevoerd worden;

3. GIS-kaarten die aansluiten bij het CMSI, waardoor de toepasbaarheid van de onderzoeksresultaten voor de beheerder groter wordt, ook bij toekomstige karteringen voor andere terreinbeheerders die CMSI gebruiken;

4. Een storymap over de landschappelijke bodemkaart. Hiermee kunnen de resultaten met een groter publiek gedeeld worden.

De huidige kartering van een deel van het Landgoed Twickel is mede bedoeld als een pilot om de bruikbaarheid van de gebruikte methoden en de resultaten ervan te toetsen. Wanneer de ervaringen positief zijn wordt overwogen meerdere delen van het landgoed op deze manier te onderzoeken. Daarbij kan deze PPS voortgezet worden om de methoden en tools verder te verbeteren.

Innovativiteit                     

De methoden die gebruikt worden om geomorfologische- en bodemkaarten te interpreteren voor de beoordeling van potenties voor natuur en te toetsen aan de actuele situatie van o.a. de grondwaterdynamiek zijn beschreven in het rapport bij de eerste versie van de Landschapsleutel (Kemmers et al, 2011) en gedeeltelijk beschikbaar in de online tool van de Landschapsleutel (Van Delft et al 2015). Deze methoden worden ook al wel gebruikt in gebiedsstudies waar de realisatiekansen voor natuur beoordeeld moeten worden, waarbij tot nu toe vooral gewerkt is met ‘ad hoc’ methoden (o.a. Van Delft 2014, Van Delft & De Waal 2015). Met het TKI-deel van dit project wordt beoogd deze methoden verder te stroomlijnen en onder te brengen in tools en de online tool hiermee uit te breiden.

De beoordeling van de geschiktheid voor bosbouw is in de jaren ’70 en ’80 van de 20e eeuw veelvuldig toegepast voor karteringen van boswachterijen van Staatsbosbeheer (o.a. Van Delft & Maas 1988). De beoordeling werd geheel ‘handmatig’ uitgevoerd volgens de zogenaamde WIB-C methode (Ten Cate et al. 1995). Vanwege de hernieuwde belangstelling voor houtproductie in het bosbeheer wordt deze methode opnieuw gebruikt en aangepast aan de huidige kennis. Een begin daarmee is gemaakt bij een studie over de duurzaamheid van houtoogst op Nederlandse bosgroeiplaatsen (Bonten et al. 2015). De methoden worden verder uitgewerkt en er worden ontwikkeld om de beoordeling sneller en efficiënter uit te kunnen voeren. Deze methoden en tools worden geïntegreerd met de Landschapsleutel.

Tot nu toe wordt aanvullende informatie over groeiplaatsen vaak los gebruikt van de informatie over beheer van bospercelen en natuurterreinen. Door het geschikt maken van de geproduceerde kaarten voor gebruik in CMSI wordt de toepasbaarheid van de gegevens voor de beheerder vergroot.

Veel onderzoeksresultaten (rapporten en kaarten) leiden een verborgen bestaan in kasten en bibliotheken en zijn niet goed toegankelijk voor het publiek. Door deze te presenteren in een interactieve online kaart (Storymap) wordt de toegankelijkheid vergroot.