Slim boeren heeft de toekomst, maar wie is verantwoordelijkheid voor veilige data?
In het digitale boerenbedrijf wordt straks zelfs de koe aan het internet gekoppeld (FD, 8 februari 2016) biedt een interessante inkijk in de nabije toekomst van de veehouderij en de mogelijkheden en consequenties van sensortechnologie voor deze sector. Er vindt steeds meer uitwisseling van data plaats tussen alle schakels in onze voedselketen: voederbedrijven, boeren, coöperaties, voedselverwerkende industrie, transporteurs, groothandel, retailers en consumenten. Met de boer als slimme datamanager kan de productiviteit en efficiëntie in de landbouw bovendien sterk verbeteren. Denk aan zuiniger gebruik van water, minder verspilling van grondstoffen, efficiënter gebruik van meststoffen en bestrijdingsmiddelen. De data die beschikbaar komt, draagt dus in niet geringe mate bij aan een grotere transparantie van de keten.
Dat klinkt op papier prachtig, aan het eind van het artikel wordt echter de vraag gesteld of het gebruik van sensoren in de toekomst een prettig dan wel onprettig drukmiddel wordt van afnemers van vlees, melk en eieren. Een terecht zorgpunt, maar zeker niet het enige zorgpunt.
Behoefte aan traceerbaarheid van voedselproducten
Onprettig of niet; de behoefte aan traceerbaarheid van voedselproducten is niet meer tegen te houden. Niet alleen vanuit de overheid en haar wetgeving, zoals de Europese General Food Law, maar ook vanuit consumenten die steeds meer informatie eisen over de kwaliteit, veiligheid en duurzaamheid van voedselproducten. Waar komen de ingrediënten vandaan, is het veilig, hoe is het geproduceerd? Consumenten willen geen anoniem product meer. Dit betekent dat data van de voorgaande schakels ‘meereist’ tot aan het eindproduct. Ook ondernemingen in de agrifood sector willen en komen steeds meer te weten van de leveranciers van hun toeleveranciers. Zeker gezien het feit dat veel voedselketens grensoverschrijdend van aard zijn. De agrifood sector heeft zich dus ontwikkeld tot datagestuurde ketens waarin de bedrijven steeds meer afhankelijk zijn geworden van data afkomstig van andere schakels in die ketens. Daarmee neemt het belang van betrouwbare data toe en daarmee ook de complexiteit van het delen en beveiligen van die data.
Digitaal vaardige boer van de toekomst
De digitaal vaardige boer van de toekomst zal steeds meer moeten kunnen omgaan met data om zijn dieren of gewassen op een goede manier te kunnen onderhouden. Des te belangrijker deze data gaat worden voor de boer, voor de organisatie en voor de sector, des te kwetsbaarder deze technologische innovaties zijn. De sector zal steeds afhankelijker worden van de beschikbaarheid, integriteit en betrouwbaarheid van de data. Dataplatformen, wifi, RFID, GPS kunnen uitvallen, verstoord raken of worden misbruikt, met alle gevolgen van dien. Fraude met data kan voor grote risico’s voor de volksgezondheid zorgen. Uitval van data kan zorgen dat oogsten mislukken. De veiligheid van de keten is in deze sector dus essentieel. In hoeverre heeft de keten risico’s in kaart gebracht en passende maatregelen genomen? Wie neemt hierin de verantwoordelijkheid? Wij vinden het noodzakelijk dat deze discussie op korte termijn wordt gevoerd met de agrifood sector en de overheid. De keten is namelijk zo sterk als de zwakste schakel.
Opinie door: Marc-Jeroen Bogaardt, senior onderzoeker bij LEI Wageningen UR, Vincent Viool, adviseur bij Capgemini Consulting.