Effecten van smeltende gletsjers op voedselproductie in Zuid-Azië

De Himalaya is een ‘climate change hotspot’: op grote hoogte gelegen gebieden warmen extra snel op. Hierdoor smelt het ijs van gletsjers en dit heeft effect op de miljoenen boeren benedenstrooms die deels afhankelijk zijn van het smeltwater. Naast klimaatverandering speelt ook een toenemende vraag naar water - door uitbreiding van landbouwgrond om een groeiende bevolking van voedsel te voorzien - een belangrijke rol in het bepalen van toekomstige watertekorten. “Met behulp van een nieuw model konden we heel nauwkeuring berekenen waar en wanneer water in de toekomst nodig is, en waar dit water vandaan moet komen – van regenwater, grondwater, of smeltwater uit de bergen,” vertelt Arthur Lutz, hydroloog aan de Universiteit Utrecht en hoofdauteur van de studie.

Het model integreert de effecten van klimaatverandering en de toenemende watervraag. Lutz schetst: “Het model neemt veranderingen in sneeuwval en gletsjers in de hooggebergten mee, als ook veranderingen in watergebruik door landbouwgewassen benedenstrooms.” Zo konden de wetenschappers precies zien wat de klimaateffecten en de socio-economische effecten zijn op de watervoorziening in Zuid-Azië in de toekomst. Daarbij konden ze ook nagaan hoe de druk op verschillende waterbronnen (smeltwater, regenwater, grondwater) gaat veranderen.

Wat zijn die veranderingen? Door opwarming komt smeltwater van gletsjers eerder in het jaar, precies op het moment dat gewassen gezaaid worden. Dit is gunstig, maar later in het jaar, als gewassen de grootste waterbehoefte hebben, is er juist minder smeltwater. Ook wordt regenval door klimaatverandering onregelmatiger, dus moeten de boeren later in het jaar meer grondwater op gaan pompen om te compenseren voor een tekort aan regen- en smeltwater. Het effect wordt versterkt door een toename van landbouwgrond om meer mensen te voeden. “Daarom moet veel extra grondwater worden opgepompt, meer dan er kan worden aangevuld,” vertelt Hester Biemans, onderzoeker aan de Wageningen University & Research en coauteur van de nieuwe studie. “Dat is op de lange termijn niet duurzaam.”

De resultaten van dit onderzoek kunnen worden gebruikt voor gerichte klimaatadaptatie en duurzaam beheer van water in deze geopolitiek complexe regio. Hiervoor kan bijvoorbeeld worden gedacht aan het vergroten van de wateropslagcapaciteit in grote en kleine stuwmeren, efficiënter watergebruik in de landbouw en de overstap naar andere gewassen of andere zaaidata. Zulke maatregelen kunnen helpen om de druk op de smeltwater- en grondwatervoorraden te verminderen. De onderzoekers gaan verder rekenen om in kaart te brengen welke combinatie van maatregelen het beste genomen kan worden.