Stress versterkt overtuigingen die aan de basis liggen van stoornissen en complottheorieën

Dat is de strekking van een nieuwe publicatie in het toonaangevende wetenschappelijke tijdschrift PNAS, met de Wageningse hoogleraar Marten Scheffer als hoofdauteur. Scheffer en zijn co-auteurs – de Leidse neurobioloog Sander Nieuwenhuis, UvA-hoogleraar psychologie Denny Borsboom en de Canadese sociaal wetenschapper Frances Westley – beschrijven recente bevindingen uit hun vakgebieden die aantonen hoe stressvolle omstandigheden de rigiditeit van schadelijke overtuigingen vergroten. Die inzichten verklaren ook waarom samenzweringsdenken en psychiatrische stoornissen historisch gezien juist pieken tijdens crisissen, ofwel tijden van grote sociale stress.

Volgens Scheffer hebben de bevindingen ingrijpende implicaties. ‘Als we psychische stoornissen, vooroordelen en complotdenken willen terugdringen, dan moeten we de sociale stress verminderen die gepaard gaat met onzekerheid over essentiële zaken als werk en inkomen.’

Effectarme feiten

Dat is dus iets anders dan met feiten schermen, een tot nu toe gangbare reflex om mensen op andere gedachten te brengen. Maar feiten veranderen weinig aan valse overtuigingen, benadrukt de publicatie. ‘Het heeft verrassend weinig effect om een anorexiapatiënt in de spiegel te laten kijken, of om bewijs te leveren dat de presidentsverkiezingen in de VS níet zijn gestolen.’

Lees het hele verhaal op Resource online: Kantelpunten-hoogleraar’: sociale stress versterkt schadelijke overtuigingen