Inauguratie Liesbeth Bakker: ‘Als je de natuur de ruimte geeft, komt ze zo weer terug’

De zandplaat De Beer, vlakbij Rotterdam, was ooit een toevluchtsoord voor vogels. Er broedden meer dan zeventig soorten, waaronder de lachstern. Maar in de jaren ‘60 moest het eiland plaatsmaken voor de aanleg van Europoort, waardoor de soortenrijkdom van het eiland – inclusief de lachstern – verdween. De Beer werd een symbool van hoe de natuur moet wijken voor de mens. Een paar jaar geleden dook de lachstern ergens anders weer op: bij de Marker Wadden, de nieuwe, kunstmatige eilanden in het Markermeer. Daar krijgt de natuur volop de ruimte.

Op 29 september opent Liesbeth Bakker haar inaugurele rede met het verhaal van de lachstern. De vogel symboliseert voor haar de veerkracht van de natuur. Het verhaal verklaart ook meteen haar passie voor rewilding. Bij dit onderwerp denken mensen vaak aan het introduceren van wilde dieren in grote natuurgebieden, maar Bakker hanteert een bredere definitie: meer ruimte geven aan natuurlijke processen. ‘In Nederland kan rewilding ook betekenen dat je juist rivieren meer ruimte geeft.’

Rewilding in actie

Bakker werd al in februari 2020 benoemd tot buitengewoon hoogleraar Rewilding Ecology, maar vanwege de coronapandemie werd de inauguratie twee keer uitgesteld. Haar leerstoel wordt mede mogelijk gemaakt door het NIOO-KNAW en Rewilding Europe, een organisatie die verspreid door Europa negen gebieden van meer dan 100.000 hectare beheert om rewilding in de praktijk te brengen. Daarnaast is er een Europees rewilding netwerk waarvan ook Nederlandse gebieden lid zijn, zoals de Millingerwaard en de Kennemerduinen.

In deze ‘wilde’ gebieden krijgen onderzoekers de kans om te meten wat de precieze effecten van rewilding zijn. ‘Hoe snel groeit het bos als het grasland verwildert? Wat zijn de effecten van grote grazers op de vegetatie? Met de kennis die onderzoekers aandragen, kunnen beleidsmakers geïnformeerde keuzes maken’, stelt Bakker. Eerst keek ze vooral naar de ecologische kant van natuurbeheer, maar steeds vaker worden er collega’s uit de sociale wetenschappen bij betrokken. ‘Rewilding gaat uiteindelijk over mensen, over de keuzes die we maken.’

Wilde natuur tegen grote crises

Als buitengewoon hoogleraar wil Bakker zich vooral richten op grote crises. Bijvoorbeeld naar manieren waarop rewilding kan bijdragen aan het aanpakken van klimaatverandering en biodiversiteitsverlies, en de gevolgen daarvan. Bakker wil op een integrale manier naar de huidige problemen kijken. ‘Om de impact van bosbranden te verkleinen kan de overheid denken aan bufferzones, zodat branden zich minder snel verspreiden. Maar je kunt ook kijken naar het introduceren van grote grazers die alles een beetje kaler grazen, zodat er in het bos minder brandbaar materiaal ligt. Kunnen we wilde natuur en brandpreventie zo niet combineren?’

Al met al is Bakker hoopvol gestemd, ondanks alle bedreigingen waar de wereld mee wordt geconfronteerd. ‘Er leven wolven in Nederland! Dat had ik me vroeger nooit kunnen voorstellen. En kijk naar de Marker Wadden: al tijdens de aanleg van het eerste eiland kwam er een hele kolonie visdieven op af. Dat is prachtig om te zien. Geef een beetje ruimte, en de natuur volgt.’