Onderzoek kwantificeert systeemgrenzen voor een veilige en rechtvaardige wereld

Het is voor het eerst dat veiligheid en rechtvaardigheid voor de mensheid op aarde met dezelfde variabelen worden beoordeeld. Daarbij wordt veiligheid beoordeeld op basis van de stabiliteit van de aarde, en rechtvaardigheid aan de hand van het voorkómen van aanzienlijke schade aan mensen wereldwijd. Dit beperkt de grenzen van het systeem “aarde”, wat leidt tot nog minder ruimte voor de mensheid. Een enorme uitdaging, aangezien het team, wat onderdeel is van de Earth Commission, aantoont dat verschillende veiligheidsgrenzen al zijn overschreden.

‘We bevinden ons in het Antropoceen, en brengen de stabiliteit en veerkracht van de planeet in gevaar. Daarom publiceren wij nu, voor het eerst, meetbare getallen en een wetenschappelijk goed onderbouwde basis om de gezondheid van de planeet te beoordelen. Niet alleen in termen van de stabiliteit en veerkracht van het systeem “aarde”, maar ook met betrekking tot rechtvaardigheid en gelijkheid’, zegt Prof. Johan Rockström, covoorzitter van de Earth Commission, eerste auteur en directeur van het Potsdam Institute for Climate Impact Research.

‘Dit onderzoek voegt een belangrijke dimensie toe aan de eerder bepaalde veilige planetaire grenzen’, aldus coauteur Prof. Marten Scheffer van Wageningen University & Research. ‘Zaken die vanuit een mondiaal perspectief wellicht veilig lijken, kunnen regionaal toch een bedreiging vormen voor grote groepen kwetsbare mensen. Zoals we bijvoorbeeld aantoonden in een publicatie vorige week, zorgt een opwarming van de aarde van slechts 0,1 graad mogelijk al voor 140 miljoen ontheemden, allen in het Mondiale Zuiden.’

Gezondheidsindicatoren voor mens en planeet

De Earth Commission heeft veilige en rechtvaardige grenzen vastgesteld voor klimaat, biodiversiteit, zoet water en verschillende vormen van verontreiniging aan de lucht, aarde en water. De meeste daarvan zijn al overschreden. Menselijk handelen verandert bijvoorbeeld de waterbeschikbaarheid, bij het gebruik van meststoffen komen er grote hoeveelheden nutriënten in wateren terecht, en er is nog maar een beperkte hoeveelheid natuur over.

‘Dit onderzoek voegt een belangrijk aspect aan de mondiale veiligheidsgrenzen toe - met name voor stikstof en fosfor - door ook regionale grenzen vast te stellen’, zegt coauteur Prof. Wim de Vries van Wageningen University & Research. ‘Vanuit het perspectief van voedselproductie zijn deze nutriënten aan de ene kant schaars in grote delen van Afrika. Aan de andere kant is er juist een teveel van in grote delen van China, Europa en de VS. Wat weer gevolgen heeft voor zowel ecosystemen, als de gezondheid van de mens.’

Mondiale veiligheidsgrenzen zijn specifiek gericht op klimaatverandering, om opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2°C (of liever 1,5°C) volgens het klimaatakkoord van Parijs. De wetenschap laat duidelijk zien dat er ook sturing nodig is op alle andere biofysische processen en systemen die bepalend zijn voor de leefbaarheid van de planeet. Over het algemeen vormt het overschrijden van deze grenzen een existentieel gevaar voor de stabiliteit van de planeet, haar ecosystemen en hun fundamentele bijdrage aan de mensheid. De wereld heeft de veilige en rechtvaardige klimaatgrens van 1°C boven de pre-industriële temperaturen al overschreden, en tientallen miljoenen mensen voelen nu al de effecten van het huidige niveau van klimaatverandering.

Rechtvaardigheid beperkt de beschikbare ruimte voor de mensheid

De nieuwe studie bouwt voort op belangrijk wetenschappelijk bewijs dat bepaalt welke biofysische randvoorwaarden nodig zijn voor een stabiele planeet (veilig voor het leven op aarde), en hoe aanzienlijke schade aan de mensheid en andere soorten voorkomen kan worden. Eerdere wetenschappelijke pogingen om milieugrenzen te bepalen, zoals het Planetary Boundary framework, richtten zich op de mondiale omstandigheden nodig voor een stabiele planeet en veilig leven op aarde. ‘Nu kijken we specifiek naar wat nodig is om te voorkomen dat grote groepen mensen in de problemen komen’, zegt Scheffer. ‘Ook hebben we specifiek gekeken naar de regionale verschillen bij een aantal grenzen, zoals die van nutriënten’, vult De Vries aan.

Wetenschap voor toepassingen in de echte wereld

De systeemgrenzen van de aarde vormen het uitgangspunt voor nieuwe, wetenschappelijk onderbouwde doelen voor bedrijven, steden en regeringen voor de aanpak van meervoudige crises (toenemende blootstelling aan de klimaatextremen, biodiversiteitsverlies, watertekorten, schade aan ecosystemen door kunstmest in sommige gebieden tegenover beperkingen in voedselproductie door tekorten elders, en gezondheidsschade door luchtverontreiniging). In een tijd van toenemende controle en verwachtingen zal de veerkracht van bedrijven, steden en regeringen afhangen van hun vermogen om hun impact op de mensheid en de planeet nauwkeurig te meten en te verbeteren. En om zich te richten op kansen binnen de beperkte grenzen van de planeet.