News
Leraren opleiden als de scholen dicht zijn... Kan dat?
Bij aanvang van de coronacrisis leek ons dit haast een onmogelijke opgave. Maar inmiddels zijn we 6 weken verder en heel wat ervaringen rijker en merken we dat onze studenten op verschillende manieren een nuttige bijdrage blijken te kunnen leveren aan het leren van de leerlingen en zich op een geweldige manier ontwikkelen in het leraarsvak.
De eerste week was het voor iedereen zoeken hoe verder te gaan; zowel voor de scholen, voor de studenten en voor ons als opleiders. Maar al snel bleken veruit de meeste stagebegeleiders onze studenten te betrekken bij het ontwikkelen en uitvoeren van online onderwijs. Zo maakten studenten bijvoorbeeld opdrachten voor leerlingen, ontwikkelden zij (oefen) toetsen en hielpen zij met het nakijken van het werk van leerlingen en gaven zij feedback. Hoewel niet iedereen vanaf dag 1 even actief was, kunnen we nu, op de helft van de minor, stellen dat de meeste studenten behoorlijk actief zijn in het onderwijs. Velen hebben een of meer klassen toegewezen gekregen en verzorgen daar elke week de lessen in hun schoolvak voor. De hoeveelheid lessen per week en klassen varieert echter sterk en loopt uiteen van 1 tot 5. Ook komt het voor dat studenten op locatie lessen ontwikkelen, die vervolgens online door leerlingen geraadpleegd worden. Weer andere studenten worden vooral ingezet bij de begeleiding van kleinere groepen leerlingen die samen werken aan een project.
Wat de lessen op de universiteit betreft, die zijn vanaf dag 1 van de Lockdown volledig online gezet. Daarnaast is het programma op zo’n manier gewijzigd dat dit aansloot op wat studenten nodig hadden in hun stage. Zo is de theorie over het ontwikkelen van lessenseries en (formatieve) toetsen naar voren gehaald opdat studenten die informatie direct konden verwerken in de opdrachten en lessen voor hun leerlingen. Ook is het mogelijk gemaakt voor studenten om de minor tussentijds te beëindigen zonder verlies van studiepunten. Hiervan is overigens relatief weinig gebruik gemaakt.
Wat ons vanaf het begin heeft beziggehouden is de vraag of studenten op basis van de ervaringen die zij in de huidige situatie, met relatief weinig fysiek contact met leerlingen, in aanmerking kunnen komen voor een bevoegdheid. Immers, is het mogelijk je op alle onderdelen van het leraarsberoep te ontwikkelen? Orde houden in een klas van 25 – 30 leerlingen, kan je dat leren in deze tijd? En individuele begeleiding geven aan leerlingen die in een lastige situatie bevinden, kan dat online?
Aanvankelijk waren we hier sceptisch over maar inmiddels moeten we constateren dat het een aantal studenten toch lukt om online ‘orde te houden’ en een band op te bouwen met leerlingen.
Dit blijkt bijvoorbeeld uit de ervaringen van Marjanne van der Slijk, die in opleiding is tot economie docent en stage loopt op t Streek in Ede:
‘Dat orde houden en een band opbouwen samen kunnen gaan maakte ik laatst mee toen een leerling uit een mavo 2 klas ongewenst gedrag vertoonde in de les: deze leerling had het huiswerk niet gemaakt en zette ook nog eens een grote mond op toen ik diegene daarop aansprak. Als ‘maatregel’ gaf ik deze leerling de opdracht om een quiz te maken over de lesstof van de hoofstukken die we hadden behandeld. Ik had hierbij een duidelijke instructie gegeven, bijvoorbeeld over de variatie in het soort vragen dat de quiz moest bevatten en de hoeveelheid vragen. De leerling had er een dag de tijd voor en ging hier actief mee aan de slag. De volgende dag bleek dat deze leerling een hele volledig quiz gemaakt had die uitstekend in elkaar stak. Als ‘beloning’ hebben we tijdens mijn les deze quiz als oefentoets gemaakt. De leerling kreeg de rol van quizmaster toebedeeld. Op verzoek van de leerling heb ik ook zelf deelgenomen aan zijn quiz, iets wat de andere leerlingen maar ook ik zelf erg leuk vonden. Samen met de klasgenoten heeft de leerlingen de antwoorden van de quiz besproken. Zo was de leerling niet alleen eigenaar van het eigen leerproces, maar ook eigenaar van het leerproces van de klasgenoten. Deze actie verbeterde niet alleen de relatie tussen mij en de betreffende leerling, maar ook de werkhouding van de leerling werd beter. Dat deze ‘maatregel’ erg effectief was, is gebleken uit het cijfer op de repetitie: een dikke 10!
Deze situatie heeft mij nogmaals in laten zien dat het voor leerlingen erg zinvol is om zelf vragen te bedenken over de lesstof. Ze verwerken op die manier de stof en als ze hun vraag dan ook nog eens terug zien komen op een (oefen)toets, dan geeft dat extra motivatie.’
Nick Geurkink, die in opleiding is tot scheikunde docent en stage loopt op ‘t Noordik in Almelo gaf aan veel geleerd te hebben over interactie tijdens online lesgeven. Hij zegt hierover:
‘In het begin was ik vrij sceptisch over het geven van online. Bij mij en de leraren met wie ik mee keek was er best veel chaos tijdens de eerste lessen, die voornamelijk via Zoom worden gegeven. De leerlingen kunnen, zonder goede instellingen, de les makkelijk verstoren door bijvoorbeeld te tekenen in de presentatie, elkaar af te leiden met hun camera's en kunnen een enorme ruis creëren door geluiden te maken in hun eigen microfoon. Tijdens een les met zoveel chaos vroeg ik mezelf af of het niet beter is om uitlegfilmpjes naar de leerlingen te sturen in plaats van het geven van lessen via Zoom. Toch verbeterden de lessen van mij en mijn collega's al snel en raakten de leerlingen gewend aan het systeem.
Ik realiseerde me dat het geven van online lessen via Zoom ook grote voordelen had. De leerlingen kunnen direct vragen aan je stellen als ze dat willen, je kan zien of mensen aanwezig zijn in de les en je kan verschillende werkvormen toepassen tijdens de onlinelessen. Om de leerlingen bij de les te houden stel ik willekeurige leerlingen een vraag tijdens de les waarop ze antwoord moeten geven, zo kan ik zien of ze opletten. Verder kan je door kleine quizjes tijdens de online lessen direct goed controleren of leerlingen de stof begrijpen en of ze mee doen in de les. Hoewel je natuurlijk niet altijd moeilijk kijkende of verveelde gezichten kan zien, denk ik toch dat het mogelijk is om online lessen op een effectieve manier te geven. Het liefst sta ik zo snel mogelijk weer fysiek voor de klas, maar ik heb geleerd dat onlinelessen ook erg waardevol kunnen zijn.'
Bovendien komen we erachter dat studenten weliswaar niet hetzelfde leren als studenten uit vorige jaren, maar dat zij allerlei ándere vaardigheden opdoen die wellicht wel blijvend van waarde zijn voor de ‘anderhalve meter scholen’ waartoe scholen zich aan het transformeren zijn. Er worden mooie informatieve filmpjes gemaakt waar hun stagebegeleiders bijvoorbeeld ook later gebruik van kunnen maken.
Dus, leraren opleiden als de scholen dicht zijn is niet altijd makkelijk, maar het is zeker niet onmogelijk. En dat is niet alleen onze ervaring maar ook die van andere universitaire lerarenopleidingen. Ook zij zien dat hun studenten zich op allerlei nieuwe manieren ontwikkelen voor wat misschien wel de docent van de toekomst is.
Piety Runhaar, coördinator van de educatieve minor van de WUR.