Contaminanten in rode aal uit Nederlandse binnenwateren : resultaten van 2024

Summary

In 2024 is in het kader van het monitoringsprogramma “Contaminanten in vis uit Nederlandse binnenwateren” aal op 24 locaties bemonsterd. Hiervan lagen 10 locaties binnen het voor aalvisserij gesloten gebied, 3 locaties op de grens tussen open en gesloten gebied en waren er 11 locaties waar de aalvisserij is toegestaan. Voor de bemonstering van grote alen wordt sinds 2016 rekening gehouden met het zwaartepunt van de beroepsmatige vangst, reden waarom iets grotere aal is bemonsterd (53-76 cm) dan vóór 2016 (>45 cm). Voor de aal in deze lengteklasse is gestreefd naar 15 alen per mengmonster. De streefaantallen zijn voor de meeste locaties behaald. Op enkele locaties werden ondanks grote inspanning minder dan 15 alen gevangen in de gewenste lengteklassen (er is niet voor gekozen om met alen uit aangrenzende lengteklassen het totaal op 15 alen te krijgen). Daarom wordt er aangenomen dat het toch representatieve monsters betreft, voor dat moment. Van de gevangen rode alen zijn mengmonsters samengesteld. Deze monsters zijn geanalyseerd op de aanwezigheid van dioxines, dioxineachtige-PCB’s (dl-PCB’s) en niet- dioxineachtige PCB’s (ndl-PCB’s). Voor de som dioxines, som dioxines & dl-PCB’s (totaal-TEQ) en som ndl- PCB’s zijn Europese maximumgehalten (zogenaamde maximum levels, ML’s) vastgesteld (Verordening (EU) 2023/915). Van de 24 onderzochte monsters grote aal overschrijden 11 monsters één of meerdere ML’s voor dioxine-TEQ, totaal-TEQ of ndl-PCB’s. Aanvullend overschrijden mengmonsters aal van de locaties Maas bij Heijen, Spaarne (richting Haarlem tot aan Waarderbrug) en de noordkant van het Volkerak één of meerdere beleidsregellimieten. Het gehalte totaal-TEQ in rode aal gevangen in het Spaarne, richting Haarlem tot aan de Waarderbrug overschrijdt de beleidsregellimiet voor totaal-TEQ en de ML voor totaal ndl-PCB’s. Deze locatie ligt in het gebied dat opengesteld is voor aalvisserij. Ook aal gevangen in het Braassemermeer, een locatie die opengesteld is voor aalvisserij, overschrijdt de ML voor totaal-TEQ. Het huidige rapport geeft de gegevens van voorgaande jaren weer voor de trendlocaties, aangevuld met de resultaten van 2024. Op een enkele locatie is een verhoogd gehalte gevonden t.o.v. voorgaande jaren, maar over het algemeen passen de gevonden gehalten in het beeld van de voorgaande jaren. De mengmonsters aal zijn ook geanalyseerd op (zware) metalen (cadmium, lood, kwik, nikkel en arseen) en perfluoralkylstoffen (PFAS’s). Alle gehalten van cadmium, lood en kwik voldoen aan de geldende ML’s (Verordening (EU) 2023/915). Arseen en nikkel werden ook aangetroffen, maar voor arseen en nikkel is geen ML vastgesteld, en dus kunnen de gehaltes niet aan een ML getoetst worden. Anorganisch arseen werd niet aangetroffen in de monsters. De gesommeerde gehalten van de geanalyseerde PFAS’s variëren van ongeveer 1 tot 61 μg/kg product, waarbij PFOS de belangrijkste bijdrage levert (40-80%). Hoogste gehalten werden aangetroffen in aal uit het Ramsdiep en het Twentekanaal. Alle gehalten van PFAS’s voldeden aan de geldende ML’s (Verordening (EU) 2023/915), rekening houdend met de meetonzekerheid van de methode. Door de toegenomen aandacht voor PFAS’s zijn sinds enkele jaren de gegevens van voorgaande jaren weergegeven voor de trendlocaties, aangevuld met de resultaten van 2024. Op een aantal locaties leek de afgelopen jaren een lichte afname meetbaar, echter de gehalten stijgen op die locaties de laatste 2 jaren weer iets. Over het algemeen bleven de concentraties redelijk constant.