Dossier
Klimaat en energie
In 2030 moet 70% van de Nederlandse energie hernieuwbaar zijn, zo is afgesproken in het Klimaatakkoord. Zowel op land als op zee wordt daarom flink geïnvesteerd in wind- en zonne-energie. Wageningen University & Research onderzoekt de kansen voor een natuurinclusieve inbedding van windmolens en zonnepanelen in het landschap. Daarnaast kijken we naar de impact van (de winning van) zowel hernieuwbare als fossiele brandstoffen op het ecosysteem en hoe ecologische effecten te ondervangen.
Zonne-energie
Onder druk van de doelstellingen van het Energieakkoord schieten de zonneparken als paddestoelen uit de grond in Nederland. Dat gebeurt veelal op landbouwgrond en veelal gericht op een maximale energieopbrengst. Om dit op een duurzame manier te doen, heeft Wageningen University & Research het Solar Research Programme ontwikkeld.
Nieuws
-
Slim combineren van landbouw met productie zonne-energie krijgt stevige impuls met start van project Sunbiose
- Een consortium van wetenschappers, ingenieurs, projectontwikkelaars en agrarische sector heeft de krachten gebundeld om in Nederland de ontwikkeling... -
Kwaliteitslabel voor ecologische meerwaarde zonneparken in ontwikkeling
- Zonneparken kunnen, naast het produceren van energie, ook diensten leveren voor natuur, landschap en recreatie. Deze meerwaarde van multifunctionele... -
Zonneparken en biodiversiteit: ruimte voor verbetering
- Zonneparken worden vaak aangelegd op voormalige landbouwgrond. Dit kan leiden tot een verhoging van de natuurwaarden, omdat bemesting en het gebruik... -
Bewolkte dagen leveren grootste pieken zonne-energie
- Niet alleen zonnige dagen zorgen voor pieken in de opwek van zonne-energie. Juist ook bewolkte dagen leveren stroompieken die zelfs twintig procent... -
Ecologisch onderzoek op zes innovatieve zonneparken
- Op zes nieuwe testlocaties gaan LC Energy, Wageningen University & Research, TNO, Eelerwoude en SolarCentury onderzoek doen naar het effect van...
Projecten
-
Solar at sea
Dit project beoogt de soortsamenstelling en het functioneren van epifaunagemeenschappen die zich op drijvende zonnepanelen ver op zee ontwikkelen, te... -
Ontwikkeling van instrumenten voor een natuurinclusieve energietransitie
De link met biodiversiteit is evident maar waar liggen er belangrijke hiaten in kennis en hoe kunnen we die invullen? Hoe kunnen we vervolgens de... -
SolarEcoPlus
Een samenwerkingsverband van LC Energy, Wageningen University & Research, TNO, Eelerwoude en SolarCentury gaat onderzoek doen naar het effect van... -
SMP 2114 Agrivoltaics in Mexico
Agrivoltaics is the combination of solar panels and crop growth on the same land, thus producing both renewable energy and food. The purpose of this... -
Wageningen Approach on Circulair AgriPhotoVoltaics
Er is land nodig om meerdere uitdagingen op het gebied van voedsel-water-energie aan te pakken en om de transitie naar een circulaire economie aan te...
Publicaties
-
Worden het "kromme" of beschilderde zonnepanelen in Nauerna?
Worden het "kromme" of beschilderde zonnepanelen in Nauerna?, 2021-07-05, https://www.nhnieuws.nl/nieuws/288416/worden-het-kromme-of-beschilderde-zonnepanelen-in-nauerna -
Zonneparken: ruimte voor verbetering biodiversiteit
Wageningen : Nature Today -
Project in Beeld: Ecologische Zonneparken
Project in Beeld: Ecologische Zonneparken, 2021-10-13, https://www.youtube.com/watch?v=RQRyTZXBFSM -
Zon vangen tussen veldboeketten
Zon vangen tussen veldboeketten, 2021-07-31, Maartje Dekker, https://www.volkskrant.nl/wetenschap/moeten-zonneparken-altijd-groot-en-lelijk-zijn-in-overijssel-drijven-de-panelen-tussen-de-koeien~bbf3956e/ -
De natuur kan ook in zonneparken floreren: ‘Ontwikkelaars willen het wel, maar de kennis is er niet’
De natuur kan ook in zonneparken floreren: ‘Ontwikkelaars willen het wel, maar de kennis is er niet’, AD/Algemeen Dagblad, 2021-07-04, Manon Bastidas, https://www.ad.nl/wageningen/de-natuur-kan-ook-in-zonneparken-floreren-ontwikkelaars-willen-het-wel-maar-de-kennis-is-er-niet~aba7a39a/ -
Bloemen, bijen en zonnepanelen zijn met wat aandacht prima te combineren
Friesch Dagblad 2021 (2021)30 juni. -
Het dak op: er is ruimte voor veel meer dan alleen zonnepanelen
Het dak op: er is ruimte voor veel meer dan alleen zonnepanelen, Het Parool, 2021-08-26, Marc Kruyswijk, https://www.parool.nl/nieuws/het-dak-op-er-is-ruimte-voor-veel-meer-dan-alleen-zonnepanelen~b2b51417/?referrer=https://www.google.com/ -
Rode bessen gaan goed onder zonnepanelen: proef in Wadenoijen is zo succesvol dat deze een vervolg krijgt op praktijkschaal en leidt tot verder onderzoek
Rode bessen gaan goed onder zonnepanelen: proef in Wadenoijen is zo succesvol dat deze een vervolg krijgt op praktijkschaal en leidt tot verder onderzoek, Nieuwe Oogst, Akker- & Tuinbouw, 12 juni 2021, p. 30, 2021-06-12, Hanneke de Jonge, https://edepot.wur.nl/549851 -
Procesbeschrijving regionale samenwerking om te komen tot oplossingen voor de energietransitie : Gebiedspilot Noordelijke Friese Wouden, PPS ‘landbouw als vliegwiel voor de energietransitie’
Wageningen : Wageningen Livestock Research (Rapport / Wageningen Livestock Research 1316) - p. -
‘Solar parks must blend in with the landscape’
‘Zonneparken moeten passen in het landschap’ : Wetenschap, Resource jrg. 15 nr. 19 p. 9-9, 2021-06-18, https://edepot.wur.nl/548972;‘Solar parks must blend in with the landscape’, Resource jrg. 15 nr. 19 p. 9-9, 2021-06-17, https://edepot.wur.nl/549027
Contact met experts
Windenergie
De grootschalige ontwikkeling van windparken op de Noordzee heeft ingrijpende gevolgen voor zowel de natuur als de ruimtelijke ordening, en daarmee voor alle Noordzeegebruikers. Er zijn voor de overheid, windenergiesector, natuurbeschermingsorganisaties en visserij- en aquacultuursector nog veel kennisleemten in te vullen.
Ook bij windmolens op land ontwikkelen onderzoekers van Wageningen University & Research kennis en technieken voor het minimaliseren van effecten op natuur. Zo worden foerageergebieden van kwetsbare vogels en vleermuizen ontzien en wordt economische schade voor windenergieleveranciers voorkomen.
Nieuws
-
Alles bij elkaar opgeteld
- Onderzoek naar de effecten van windmolenparken zijn vaak sectorspecifiek. Ze houden geen rekening met het totale effect van alle menselijke invloeden,... -
Onderzoek naar invloed van windparken op bruinvissen en zeehonden
- Zeehonden en bruinvissen zijn erg gevoelig voor geluiden onder water. In hoeverre hebben ze last van windmolenparken op zee? Onderzoekers van... -
Verlies aan vogelhabitat: een complexe ecologische puzzel
- Van windmolenparken op het land is bekend dat ze een gevaar kunnen vormen voor vogels. Maar hoe zit dat op zee? Floor Soudijn maakt computermodellen... -
Zeewier tussen de molens
- De wateren in een windmolenpark zijn niet geschikt voor visserij, scheepvaart of recreatie. Toch kun je die gebieden nuttig gebruiken, stellen... -
Elektromagnetische velden rond windmolenkabels
- In de Noordzee liggen steeds meer ondergrondse kabels die de geproduceerde stroom van windmolenparken aan land brengen. Die kabels wekken...
Projecten
-
BENSO
Het BENSO-project zal methoden en technieken ontwikkelen en implementeren voor de verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken. Het... -
Vissen met de wind
De focus van het project ligt op het samenbrengen van de twee werelden; visserij en de windparkexploitanten. Binnen het project is er ruimte om... -
Ontwikkeling van instrumenten voor een natuurinclusieve energietransitie
De link met biodiversiteit is evident maar waar liggen er belangrijke hiaten in kennis en hoe kunnen we die invullen? Hoe kunnen we vervolgens de... -
Offshore batdetectoronderzoek
Onderzoek op land laat zien dat vleermuizen regelmatig slachtoffer worden van windturbines. Hoewel de meeste vleermuisactiviteit boven land... -
Telemetrieonderzoek ruige dwergvleermuizen
Migrerende soorten zoals de ruige dwergvleermuis passeren windmolens tijdens de trek van de zomer- naar wintergebieden en vice versa. Door middel van...
Publicaties
-
Verkeerstellingen rondom het te bouwen windmolenpark bij Sexbierum in 1984
Wageningen : L.H. - p. -
Verkeerstellingen rondom het te bouwen windmolenpark bij Sexbierum- vervolgonderzoek 1985
-
Windmolen levert ruim 25000 Kwh per jaar
In: Waiboerhoeve 1984. - Lelystad : Proefstation voor de Rundveehouderij, Schapenhouderij enPaardenhouderij (Publikatie / Proefstation voor de Rundveehouderij, Schapenhouderij en Paardenhouderij 34) - p. 53 - 56. -
Effecten van elektriciteitsvoorziening in Nederland op natuur en landschap : rapport van het Rijksinstituut voor Natuurbeheer voor de Stuurgroep Maatschappelijke Discussie Energiebeleid
's-Gravenhage : Stuurgroep Maatschappelijke Discussie Energiebeleid - p. -
Polderbemaling met windenergie
Wageningen : I.C.W. (Nota / Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding 1425) - p. -
Polderbemaling, windenergie : tussenrapportage van een onderzoek naar de perspectieven voor het gebruik van windenergie bij de moderne polderbemaling
Wageningen : I.C.W. (Nota / Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding no. 1353) - p. -
Energie in de veehouderij = Energy in animal husbandry
Wageningen : IMAG (Publikaties van het Instituut voor Mechanisatie, Arbeid en Gebouwen no. 171) - p. -
WINE : een computerprogramma voor de simulatie van het verloop van het peil en de bemaling van een polder
Wageningen : I.C.W. (Nota / Instituut voor Cultuurtechniek en Waterhuishouding no. 1391) - p. -
Zonne-energie en windenergie in de landbouw
Wageningen : Pudoc (Literatuurlijst / Centrum voor Landbouwpublikaties en Landbouwdocumentatie no. 4483) -
Is het gebruik van windmolens op agrarische bedrijven verantwoord ?
Wageningen : Instituut voor Mechanisatie Arbeid en Gebouwen
Contact met experts
Offshore olie en gas
Offshore olie- en gaswinning: wat voor effect heeft het op de natuur van kust & zee? En wat te doen met afgedankte olie- en gasplatforms? Wageningen University & Research onderzoekt ecologische effecten, maar ook kansen voor nieuwe natuur rondom olie- en gasplatforms op zee.
Nieuws
-
Milieu-experts: olieplatforms bieden ook ecologische kansen
- Om en nabij olie- en gasplatforms leeft de zee vaak op, met ruimte voor bedreigde en exotische soorten. Onder de huidige reguleringen worden... -
30 jaar monitoring van bodemdaling op Ameland
- Er is de laatste jaren steeds duidelijker sprake van bodemdaling met effecten op de natuur als gevolg van de gaswinning op Ameland. Dichtbij het... -
Nieuwe zeeworm (Syllis vittata) gevonden aan gasplatform in Noordzee
- Er zijn twee exemplaren van een zeeworm, die tot nu toe nog niet in Nederlandse wateren was gesignaleerd, aangetroffen in de Noordzee aan een... -
Nieuw leefgebied bodemdieren op oude gasplatforms in de Noordzee
- In de Noordzee liggen naar schatting 30.000 kunstmatige riffen: olie- en gasplatforms, windturbines en scheepswrakken. Uit onderzoek van marien... -
Onderzoek naar marine communities: van de Noordpool naar de Cariben
- In haar promotieonderzoek aan de leerstoelgroep Milieubeleid heeft Linde van Bets geanalyseerd hoe het bestuur van maritieme activiteiten zich heeft...
Projecten
-
BENSO
Het BENSO-project zal methoden en technieken ontwikkelen en implementeren voor de verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken. Het... -
Artificial Structures and the functioning of the North Sea EcoSyStem (ASSESS)
Aanwezigheid van kunstmatige structuren (havens, platforms en energie-installaties) in zacht sediment omgevingen verandert de biodiversiteit, de... -
Scour protection ontwerp voor verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken op de Noordzee
Het BENSO-project zal methoden en technieken ontwikkelen en implementeren voor de verbetering van de biodiversiteit in offshore windparken. Het... -
Bodemdaling door gaswinning Wadden
Gedurende een lange reeks van jaren wordt op het Waddeneiland Ameland aardgas gewonnen. Bodemdaling, en dus relatieve zeespiegelstijging, is een van... -
Biodiversiteit op mijnbouwplatforms
Het doel van deze studie is het modelleren van de soortenverdeling en de onderlinge verbondenheid van rifgemeenschappen op offshore structuren in de...
Publicaties
-
Working Group On Marine Benthal and Renewable Energy Developments (WGMBRED) : 8-11 March, online meeting
Copenhagen : ICES (ICES Scientific Reports 63) - p. -
The governance of marine restoration: insights from three cases in two European seas
Restoration Ecology 29 (2021)S2. - ISSN 1061-2971 -
Gas platforms enrich nature
Gasplatform verrijkt natuur Het weghalen van oude gasplatforms leidt tot verlies van biodiversiteit, Resource jrg. 15 nr. 6 p. 9-9, 2020-11-27, Roelof Kleis, https://edepot.wur.nl/536100;Gas platforms enrich nature, Resource jrg. 15 nr. 6 p. 9-9, 2020-11-26, https://edepot.wur.nl/536144 -
Ecological implications of removing a concrete gas platform in the North Sea
Journal of Sea Research 166 (2020). - ISSN 1385-1101 -
The ecology of infrastructure decommissioning in the North Sea: what we need to know and how to achieve it
ICES Journal of Marine Science 77 (2020)3. - ISSN 1054-3139 - p. 1109 - 1126. -
Duurzame productie op zee
Yerseke/IJmuiden : Wageningen Marine Research -
Working Group on Marine Benthal Renewable Developments
Copenhagen : International Council for the Exploration of the Sea (ICES Scientific Reports 6) - p. -
Report of the Working Group on Marine Benthal and Renewable Energy Developments (WGMBRED) : 6-9 March 2018, Galway, Ireland
: International Council for the Exploration of the Sea (ICES WGMBRED Report 2018/HAPISG:02) - p. -
Environmental benefits of leaving offshore infrastructure in the ocean
Frontiers in Ecology and the Environment 16 (2018)10. - ISSN 1540-9295 - p. 571 - 578. -
Balancing and counterbalancing : the Indonesian state addressing pressures to improve palm oil sector sustainability
Wageningen University. Promotor(en): C.J.A.M. Termeer, co-promotor(en): O. Hospes. - Wageningen : Wageningen University - ISBN 9789463437738 - p.
