Nieuws
Tropische bossen herstellen zich na ontbossing
Tropische bossen verdwijnen in hoog tempo door ontbossing. Maar als een aangetast gebied met rust gelaten wordt, kunnen tropische bossen zich op natuurlijke wijze weer herstellen. Dit blijkt uit een internationale studie onder leiding van Wageningse wetenschappers. Hoe een bos zich herstelt, is afhankelijk van de hoeveelheid regen, de leeftijd van het bos, en de functionele kenmerken van de boomsoorten.
Tropische bossen zijn zeer divers. Volgens de nieuwe studie, die deze week in de Proceedings of the National Academy of Sciences of the USA is gepubliceerd, blijken de verschillen in tropische bossen te bepalen hoe een bos zich op natuurlijk wijze herstelt op verlaten akkers en veeweides. Jonge droge en natte bossen bijvoorbeeld verschillen sterk in hun kenmerken. Zij herstellen zich op een verschillende manier, maar deze verschillen worden kleiner als de bossen ouder worden. De studie laat zien welk type boomsoorten je het beste zou kunnen aanplanten in herbebossingsprojecten, om bij te dragen aan bosherstel. Dit is belangrijk omdat tropische bossen significant bijdragen aan de biodiversiteit, koolstofopslag, en waterregulatie in de wereld.
Kenmerken
De onderzoekers gebruikten gegevens van meer dan 127.000 bomen in 30 tropische bossen in Noord- en Zuid-Amerika. Lourens Poorter, bosecoloog bij Wageningen University & Research en hoofdauteur: “Het is een uitdaging om deze bossen met elkaar te vergelijken, omdat ze uit totaal verschillende soorten bestaan. Dat is als het vergelijken van appels met peren. Je kunt bossen ook vergelijken op basis van de functionele eigenschappen van de soorten, zoals bladgrootte of houtdichtheid. Hierdoor waren we voor het eerst in staat om jonge bossen met dezelfde ecologische maatstaf te vergelijken op continentale schaal.”
“De functionele kenmerken beïnvloeden de groei en overleving van soorten, en daarmee ook de ecosysteem processen,” vervolgt Poorter. “Door bossen te analyseren in termen van hun kenmerken, kunnen we niet alleen inzicht krijgen in hoe deze bossen worden opgebouwd, maar ook wat dit betekent voor hun functioneren." De auteurs hebben zeven kenmerken per soort gemeten. Sommige van deze kenmerken zijn belangrijk voor droogtetolerantie, zoals kleine samengestelde bladeren, taai hout, en het vermogen om bladeren af te werpen in het droge seizoen. Andere kenmerken zijn belangrijk voor de productiviteit, zoals het vermogen om stikstof uit de atmosfeer vast te leggen, dunne bladeren die efficiënt licht opvangen, en een hoog stikstofgehalte van het blad.
Bosherstel
Coauteur Danae Rozendaal: "We ontdekten dat natte en droge bossen duidelijk verschillen in hun eigenschappen. Soorten van natte bossen hebben eigenschappen die hun groeisnelheid verhogen in een productieve, natte omgeving. Soorten van droge bossen hebben daarentegen eigenschappen waardoor ze droogte kunnen tolereren of vermijden." Ook de routes van bosontwikkeling varieerden met het klimaat. Jonge droge bossen veranderen vooral door eigenschappen die beschermen tegen droogte, zoals kleine bladgrootte; jonge natte bossen door eigenschappen die snellere groei mogelijk maken en later door eigenschappen die de schaduwtolerantie vergroten.
Zulke inzichten kunnen worden gebruikt om bosherstel te stimuleren, zoals gepromoot wordt door het Decennium voor Ecosysteemherstel van de Verenigde Naties, en de recente klimaattop in Glasgow. De Braziliaanse coauteur Catarina Jakovac legt uit "Bosherstel is idealiter gebaseerd op natuurlijke verjonging, aangezien dit een goedkope, natuurlijke oplossing is voor ecosysteemherstel, met de grootste winst voor biodiversiteit en ecosysteem diensten. Echter wanneer het landschap teveel is aangetast, kan aanplant van bomen de bosontwikkeling stimuleren”. In droge bossen bevelen de auteurs aan om soorten die tegen droogte kunnen aan te planten, en in natte bossen snelgroeiende soorten. Er wordt benadrukt dat er altijd een mix nodig is van vroeg- en laat groeiende soorten met tegenovergestelde eigenschappen te gebruiken. Dit helpt om meer natuurlijke, biodiverse en veerkrachtige landschappen te creëren.