Kennisoverzicht over duurzaam en gezond consumeren

Het gedragsmodel is ontwikkeld om factoren die van invloed zijn op duurzaam en gezond gedrag overzichtelijk weer te geven en om een overzicht van bestaande kennis te geven. In het gedragsmodel zijn de onderwerpen verdeeld in vier domeinen, namelijk Beleid & Systeem, Omgeving, Interpersoonlijk en Persoon. Binnen deze domeinen vallen verschillende thema’s. Om een globaal overzicht van de aanwezige kennis te geven zijn in het gedragsmodel percentages weergegeven van aantal onderzoeken per thema en per domein. Klik op de bollen voor meer detailinformatie over de thema’s.

Verdeling van studies in % van totaal (gecontroleerd voor aantal thema’s)

  • 52% Beleid & systeem
  • 15% Omgeving
  • 11% Interpersoonlijk
  • 22% Persoonlijk

Thema's van studies in % van totaal

Extern
Intern

Beleid en systeem

5% Innovatie & transitie 17% Beleid 17% Industrie

Omgeving

7% Aanbod 1% Portiegrootte 0,5% Nudging 4% Labels en claims 7% Product 3% Prijs

Interpersoonlijk

1% Sociale norm 3% Cultuur 5% Familie 0,5% Sociale identiteit

Persoonlijk

25% Psychologisch 7% Situationeel 26% Demografie 13% Fysiologisch
Extern
Intern
Beleid en Systeem

Beleid

Zoektermen: Policy OR government OR campaign
17% 406 papers

Beschrijving

Het beleid in een land heeft invloed op voedingskeuzes van consumenten. Het beleid beïnvloedt de voedselomgeving (zoals aanbod, prijzen en framing) en ook de keuzes van consumenten. Zo kan een subsidie op groente en fruit ervoor zorgen dat consumenten meer groente en fruit consumeren. Daarnaast kunnen (overheids)campagnes met een bepaald doel, zoals vleesconsumptie verminderen, impact hebben op de voedingskeuzes van de consument.

Trend

Op het gebied van gezonde en duurzame consumptie, gaat ongeveer 17% van de studies over beleid. Van de 406 papers, gaat ongeveer twee derde over gezonde voeding en ongeveer de helft over duurzaamheid (en dus ook een gedeelte over beiden). Van alle papers focust ongeveer de helft op de medische sector, waar het onder andere gaat over de effecten van beleid (regels, belastingen, subsidies) op gezond eetgedrag. Daarnaast focust een derde van de papers op onderwerpen zoals agricultuur, het milieu en biologie, waar het onder andere gaat over de effecten van bepaalde landbouw- en keteninnovaties, op duurzame voeding. In de Nederlandse rapporten schrijven verschillende instanties over circulaire economie.

In één specifieke studie is er gekeken naar het effect van een bepaald beleid (CAP; European Common Agricultural Policy) op de motivatie van Italiaanse boeren om agro ecologische praktijken toe te passen. De resultaten laten zien dat boeren eerder agro ecologische praktijken oppakken als zij autonome keuzes kunnen maken, dan als zij gedwongen worden. Beleid betreft de adoptie van agro ecologische praktijken is dus het meest effectief als zij de autonomie van boeren behoud of verhoogt.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Garini, C.S., Vanwindekens, F., Scholberg, J.M.S., Wezel, A., Groot, J.C.J. (2017). Drivers of adoption of agroecological practices for winegrowers and influence from policies in the province of Trento, Italy. Land Use Policy, 68, pp. 200-211.
  • Hagenaars, L.L., Jeurissen, P.P.T., Klazinga, N.S. (2017). The taxation of unhealthy energy-dense foods (EDFs) and sugar-sweetened beverages (SSBs): An overview of patterns observed in the policy content and policy context of 13 case studies. Health Policy 121(8), pp. 887-894.
  • Hawkes, C., Jewell, J., & Allen, K. (2013). A food policy package for healthy diets and the prevention of obesity and diet‐related non‐communicable diseases: the NOURISHING framework. Obesity reviews, 14(S2), 159-168.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Beleid en Systeem

Industrie

Zoektermen: Industry OR regulation
17% 413 papers

Beschrijving

De industrie in een land bepaalt voor een groot deel wat het aanbod is en daarmee welke eetkeuzes consumenten maken. Een consument kan niet voor producten kiezen die niet in de schappen liggen. Ook kiezen consumenten waarschijnlijk eerder voor iets wat veel aangeboden en goed gepromoot wordt. Een bedrijf kan er bijvoorbeeld voor kiezen alleen nog biologische of diervriendelijke producten aan te bieden met een bepaald logo, wat de duurzame keuze makkelijker kan maken voor de consument.

Trend

Op het gebied van gezonde en duurzame consumptie, gaat ongeveer 18% van de studies over industrie en regulatie. Van de 413 papers, gaat ongeveer twee derde over gezonde voeding en ongeveer een kwart over duurzaamheid. De meeste papers komen uit de medische sector. Deze studies gaan onder andere over wat er in bepaalde voedingsproducten zit en hoe dit effect heeft op gezondheid (onder andere meergranen, salmonella, cadmium, lood, kwik). Daarnaast is er een trend zichtbaar op thema’s zoals agricultuur, het milieu en biologie. Hier gaat het onder andere over verduurzamen van de voedselproductie en hoe consumenten hier tegenaan kijken.

Dwivedi et al. (2017) gaan in op wat nodig is om enerzijds voedzaam, veilig en gezond voedsel te produceren, en anderzijds de biodiversiteit van het land te behouden. Mogelijke oplossingen zijn investeren in plantwetenschappen, om diverse oogstsystemen te ontwikkelen die productiviteit, duurzaamheid en voedzaamheid balanceren en een betere samenwerking tussen wetenschappers, industrie en boeren. Innovatie en samenwerking zijn dus belangrijke pijlers voor een transitie.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • de Vries, H. (2016). Invited Commentary: Corporate social responsibility and public health: An unwanted marriage. Allergy: European Journal of Allergy and Clinical Immunology 71(9), pp. 1241-1255.
  • Dwivedi, S.L., Lammerts van Bueren, E.T., Ceccarelli, S., Grando, S., Upadhyaya, H.D., Ortiz, R. (2017). Diversifying Food Systems in the Pursuit of Sustainable Food Production and Healthy Diets. Trends in Plant Science, 22(10), pp. 842-856.
  • Bartels, J., Reinders, M.J., & van Haaster-de Winter, M. (2015). Perceived sustainability initiatives: retail managers' intrinsic and extrinsic motives. British Food Journal, 117(6), pp. 1720-1736

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Beleid en Systeem

Innovatie & transitie

Zoektermen: Innovation OR transition
5% 125 papers

Beschrijving

Innovatie betekent letterlijk vernieuwing. Het is de ontwikkeling én succesvolle invoering van nieuwe of verbeterde producten. Transitie is een structurele verandering die het resultaat is van op elkaar inwerkende en elkaar versterkende ontwikkelingen/vernieuwingen. Innovaties kunnen dus transities in de hand werken.

Nieuwe voedselproducten beïnvloeden het eetgedrag van de consument. Als er bijvoorbeeld hele goede vleesvervangers op de markt komen, zullen meer mensen hier voor openstaan en kan dat invloed hebben op de vleesconsumptie en op de lange termijn de gezondheid en duurzaamheid van het voedingspatroon. Ook kan dit de transitie naar meer plantaardige eiwitten faciliteren.

Trend

In de wetenschappelijke literatuur gaat ongeveer 5% over innovatie en transitie van gezonde of duurzame voeding. Hiervan richten de meeste studies zich op duurzaamheid (87 studies) en slechts een kwart op gezondheid (46 studies). De meeste studies zijn dan ook gedaan op het gebied van environmental sciences, agricultuur en biologie. Een belangrijk thema hier zijn innovaties om aan de behoefte te kunnen blijven voldoen van de groeiende wereldpopulatie. Onderwerpen zoals de verduurzaming van de voedselproductie, succesfactoren van innovaties op het gebied van duurzaamheid, onderzoek naar voedselzekerheid, de rol van bio-energie en alternatieve benaderingen richting voeding worden ook vaak genoemd.

Bijvoorbeeld één van de papers onderzocht welke vormen van modernisatie de agricultuur meer (of minder) duurzaam maken (Knickel, Ashkenazy, Chebach & Parrot, 2017). Real-life casussen in 14 landen laten zien dat er verschillende interpretaties van het begrip bestaan en dat agriculturele ontwikkelingen daardoor verschillende wegen inslaan. Er wordt geconcludeerd dat er meer steun nodig is voor de verschillende trajecten van agriculturele modernisatie.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Knickel, K., Ashkenazy, A., Chebach, T.C., Parrot, N. (2017). Agricultural modernization and sustainable agriculture: contradictions and complementarities. International Journal of Agricultural Sustainability 15(5), pp. 575-592.
  • Tempels, T.H., Van den Belt, H. (2016). Once the rockets are up, who should care where they come down? The problem of responsibility ascription for the negative consequences of biofuel innovations. SpringerPlus 5(1),135
  • Vergragt, P.J., Dendler, L., de Jong, M., Matus, K. (2016). Transitions to sustainable consumption and production in cities. Journal of Cleaner Production 134(Part A), pp. 1-12
  • Immink, V.M., Reinders, M.J., van Tulder, R.J.M., & van Trijp, J.C.M. (2013). The livestock sector and its stakeholders in the search to meet the animal welfare requirements of society. Journal on Chain and Network Science, 13(2), pp. 151-160.
  • Ingenbleek, P.T.M., & Reinders, M.J. (2013). The development of the market for sustainable coffee in the Netherlands: Rethinking the main contribution of Fair Trade. Journal of Business Ethics, 113(3), 461-474.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Omgeving

Aanbod

Zoektermen: Availability OR visibility OR accessibility
7% 161 papers

Beschrijving

Aanbod van voedselproducten heeft grote invloed op wat consumenten kiezen om te eten. Dit is niet alleen het type aanbod, maar bijvoorbeeld ook hoe het aanbod is gepresenteerd in de schappen. De zichtbaarheid, beschikbaarheid en bereikbaarheid beïnvloeden allemaal welk product de consument uiteindelijk mee naar huis neemt. Door een bepaald product, zoals gedroogd fruit, de makkelijke keuze te maken (ooghoogte, op een plek waar iedereen langskomt), zal dit product waarschijnlijk vaker gekocht worden.

Trend

Bijna 7% van de papers gaat over aanbod. Ongeveer de helft van deze papers gaat over gezonde consumptie en iets minder dan de helft over duurzame consumptie. Het is opvallend dat er weinig studies tussen zitten die onderzoek hebben gedaan naar de schapindeling van een supermarkt. Het merendeel gaat over de beschikbaarheid en zichtbaarheid van nieuwe ontwikkelingen in de agrosector en de toegankelijkheid van gezonde of duurzame producten. Specifieke onderwerpen van de papers zijn bijvoorbeeld het bewaren van voedsel, potentie in duurzame intensifiëring en waterconsumptie onder kinderen.

Brons en Oosterveer (2017) stellen dat hoewel duurzame consumptie steeds relevanter wordt, duurzame producten nog niet toegankelijk genoeg zijn voor de consument. In hun paper wijden ze uit over de toegankelijkheid. Ze laten zien dat toegankelijkheid van duurzaam eten niet alleen afhangt van één factor, maar dat het afhankelijk is van meerdere factoren op verschillende manieren. Zo wordt toegankelijkheid niet alleen beïnvloed door alleen financiële mogelijkheden of alleen individuele attitudes, maar ook door meer achterliggende factoren, zoals de doelen en de connecties die mensen hebben, die ingebed zitten in de complexe dynamiek van meerdere sociale praktijken.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Helbich, M., Schadenberg, B., Hagenauer, J., Poelman, M. (2017). Food deserts? Healthy food access in Amsterdam. Applied Geography, 83, pp. 1-12
  • Brons, A., Oosterveer, P. (2017). Making sense of sustainability: A practice theories approach to buying food. Sustainability (Switzerland), 9(3),467
  • Tan, H.S.G., Verbaan, Y.T., Stieger, M. (2017). How will better products improve the sensory-liking and willingness to buy insect-based foods? Food Research International 92, pp. 95-105

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Omgeving

Portiegrootte

Zoekterm: Portion size
1% 26 papers

Beschrijving

Portiegrootte kan onbewust het eetgedrag van consumenten beïnvloeden. Uit onderzoek blijkt dat hoe kleiner de borden, hoe minder consumenten eten en hoe sneller ze vol zitten (en dit wordt gekoppeld aan gezond- en duurzaamheid). Dit komt omdat als iemand ziet dat het bord bijna leeg is (groot of klein bord) er een sein naar de hersenen gaat dat hij/zij vol zit.

Trend

Weinig studies, slechts 1%, richten zich op portiegrootte. Van deze papers gaan bijna alle over het stimuleren van minder eten, wat zowel gezond is als duurzaam. Onderwerpen verschillen van ‘menu-engineering’ en textuur van eten tot verpakkingsgrootte en grootte van borden en drinkgerei. Meerdere studies gaan ook over snackgedrag; het vervangen van ongezonde snacks door gezonde snacks en het veranderen van portiegroottes van snacks. Enkele studies gaan specifiek in op het voorkomen van het effect van verpakkingsgrootte. Bijvoorbeeld door mensen te herinneren aan hun dieet-doelen.

Een specifiek voorbeeld onderzocht wat het effect is van kleine aanpassingen aan een maaltijd in een restaurant (minder vlees en meer groente) op tevredenheid met de maaltijd (Reinders et al., 2017). Het blijkt dat de aanpassing heeft geleid tot meer groenteconsumptie en minder vleesconsumptie, terwijl de tevredenheid gelijk is gebleven. Dus aangepaste porties worden niet altijd bewust ervaren en kunnen daarmee tot meer gezonde en duurzame eetpatronen leiden.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Reinders, M.J., Huitink, M., Dijkstra, S.C., Maaskant, A.J., Heijnen, J. (2017). Menu-engineering in restaurants - adapting portion sizes on plates to enhance vegetable consumption: A real-life experiment. International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity, 14(1),41
  • Versluis, I., Papies, E.K. (2016). Eating less from bigger packs: Preventing the pack size effect with diet primes. Appetite, 100, pp. 70-79.
  • Versluis, I., Papies, E.K., Marchiori, D. (2015). Preventing the pack size effect: Exploring the effectiveness of pictorial and non-pictorial serving size recommendations. Appetite 87, pp. 116-126
  • De Boer, J., Schösler, H., Aiking, H. (2014). 'Meatless days' or 'less but better'? Exploring strategies to adapt Western meat consumption to health and sustainability challenges. Appetite 76, pp. 120-128

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Omgeving

Nudging

Zoekterm: Nudge
0.5% 11 papers

Beschrijving

Nudging is een relatief nieuw concept. Een nudge is letterlijk ‘een duwtje’ in de goede richting middels een aanpassing in de omgeving. Ook wel het aanpassen van de keuzearchitectuur genoemd. Belangrijk daarbij is dat de consument altijd een keuze behoudt. Zo kan een nudge bijvoorbeeld zijn dat een standaardkeuze verandert (de default), bijvoorbeeld dat er standaard een kleine portie wordt geserveerd met de vraag of er iemand is die meer wil eten (in plaats van andersom). Zo is de kans groter dat er gekozen wordt voor de standaard (kleine portie), maar is er ook de optie om voor een grotere portie te kiezen als die wens er is.

Trend

Minder dan 1% van de papers spreekt over duurzame en gezonde consumptie samen met nudging. Dit kan ermee te maken hebben dat het woord nudge een paraplubegrip is, waar vele andere begrippen onder vallen, zoals default, aanbod en timing. Wetenschappelijke papers zullen dan enkel het begrip noemen waar de studie over gaat en niet het woord nudge.

Een voorbeeld van een nudging-studie is die van Kroese en collega’s (2016). Zij onderzochten het effect van een nudge in een snackshop op een treinstation. De nudge hield in dat gezonde producten zichtbaar bij de kassa werden geplaatst en ongezonde producten elders in de winkel. Uit de resultaten blijkt dat de nudge ervoor heeft gezorgd dat er meer gezonde producten werden verkocht.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Rising, C.J., Bol, N. (2017). Nudging Our Way to a Healthier Population: The Effect of Calorie Labeling and Self-Control on Menu Choices of Emerging Adults. Health Communication, 32(8), pp. 1032-1038
  • Kroese, F.M., Marchiori, D.R., De Ridder, D.T.D. (2016). Nudging healthy food choices: A field experiment at the train station. Journal of Public Health (United Kingdom), 38(2), pp. e133-e137
  • Van Kleef, E., Vrijhof, M., Polet, I.A., Vingerhoeds, M.H., De Wijk, R.A. (2014). Nudging children towards whole wheat bread: A field experiment on the influence of fun bread roll shape on breakfast consumption. BMC Public Health, 14(1),906
  • Wilson, A. L., Buckley, E., Buckley, J. D., & Bogomolova, S. (2016). Nudging healthier food and beverage choices through salience and priming. Evidence from a systematic review. Food Quality and Preference, 51, 47-64.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Omgeving

Labels & claims

Zoektermen: Labels OR claims
4% 94 papers

Beschrijving

Op vrijwel alle voedingsproducten zijn claims en labels te vinden. Hoe deze claims en labels eruitzien, hoe zij geformuleerd en gepositioneerd zijn, kan invloed hebben op hoe de consument het product evalueert en uiteindelijk op de keuze van de consument. Zo kan een gezondheidsclaim op een product ervoor zorgen dat consumenten dat product sneller kopen dan een vergelijkbaar product, zonder claim.

Trend

Ongeveer 4% van de studies gaat in op labels en claims. Ruim twee derde focust op gezondheid en iets minder dan een kwart focust op duurzaamheid. Veel papers lijken in te gaan op ingrediënten, zoals vermindering van zout, de definitie van meergranen en acceptatie van producten met aangepaste nutriënten. Ook zijn er veel medische papers die ingaan op het effect van bepaalde voedingsmiddelen (gekoppeld aan claims/labels) op het lichaam. Enkele studies gaan over het effect van bepaalde labels of claims op productkeuzes.

Een voorbeeld van een studie naar labels en claims, is een onderzoek van Strijbos en collega’s (2016). Zij onderzochten in hoeverre consumenten gezondheidsclaims op een vernieuwend vleesproduct geloofwaardig vonden en welke factoren deze geloofwaardigheid konden beïnvloeden. Vleesproducten met een gezondheidsclaim werden acceptabel gevonden. Daarnaast blijkt dat de bron en hoe het wordt geadverteerd invloed heeft op de geloofwaardigheid van het product. Een nationaal gezondheidsinstituut, in dit geval de MLD Stichting, werd gezien als de meest geloofwaardige bron, terwijl een bekend persoon als minst geloofwaardig werd gezien. Als het gaat om adverteren, wordt reclame op Sociale Media als minst geloofwaardig gezien en worden promoties in een gezondheidstijdschrift gezien als meest geloofwaardig.

The results of our study show that the way in which a new product is advertised, is strongly related to the trustworthiness and to the credibility of the product. Advertisements on social media are considered least trustworthy and credible, whereas promotion in health magazines is considered most trustworthy and credible.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Strijbos, C., Schluck, M., Bisschop, J., Bui, T., de Jong, I., van Leeuwen, M., von Tottleben, M., van Breda, S.G. (2016). Consumer awareness and credibility factors of health claims on innovative meat products in a cross-sectional population study in the Netherlands. Food Quality and Preference, 54, pp. 13-22.
  • Cleeren, K., Geyskens, K., Verhoef, P.C., Pennings, J.M.E. (2016). Regular or low-fat? An investigation of the long-run impact of the first low-fat purchase on subsequent purchase volumes and calories. International Journal of Research in Marketing, 33(4), pp. 896-906
  • Van ’t Riet, J., Onwezen, M.C., Bartels, J., van der Lans, I.A., Kraszewska, M. (2016). Marketing Novel Fruit Products: Evidence for Diverging Marketing Effects Across Different Products and Different Countries. Journal of Food Products Marketing, 22(3), pp. 332-349.
  • van Kleef, E. & Dagevos, H. (2015). The growing role of front-of-pack nutrition profile logos: a consumer perspective on key issues and controversies, Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 55(3), 291-303.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Omgeving

Product

Zoektermen: Packaging OR nutrient composition OR taste OR texture OR smell
7% 174 papers

Beschrijving

Een voedselproduct heeft intrinsieke eigenschappen en extrinsieke eigenschappen. Onder intrinsieke eigenschappen (alle aspecten die impact hebben op de samenstelling van een product) wordt onder andere de smaak, geur, textuur of nutriënten van een voedselproduct verstaan. Bij extrinsieke eigenschappen kan gedacht worden aan bijvoorbeeld de verpakking, claims of ingrediëntenlijsten. Zowel intrinsieke als extrinsieke producteigenschappen zijn belangrijke voorspellers van voedingskeuzes.

Trend

Op het gebied van gezonde en duurzame consumptie, kijkt 7,23% van de studies naar intrinsieke en extrinsieke producteigenschappen. Van de 174 papers, gaat ongeveer twee derde over gezonde voeding en ongeveer 15% over duurzaamheid. De meeste studies (ongeveer twee derde) gaan over intrinsieke producteigenschappen, zoals smaak, geur of textuur. Deze studies gaan dan bijvoorbeeld over hoe een chemokuur invloed heeft op smaakpercepties. Ongeveer 40% gaat over extrinsieke producteigenschappen, zoals productverpakkingen. Deze studies gaan onder andere over duurzame verpakkingsmogelijkheden en het effect van verpakkingen op de consument.

In één specifieke studie is er gekeken naar het effect van kleur op verwachtingen rondom gezondheid, aantrekkelijkheid en sensorische eigenschappen (Tijssen en collega’s, 2017). Onbewust worden ‘gezonde’ verpakkingen met afgezwakte kleuren meer geassocieerd met gezondheid, terwijl reguliere verpakkingen sterk geassocieerd worden met aantrekkelijkheid. Door gezonde producten meer de kleuren te geven van normale producten, kunnen bewust de sensorische verwachtingen en percepties verbeterd worden en onbewust de aantrekkelijkheid van gezonde producten verhoogd worden.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Steenis, N.D., van Herpen, E., van der Lans, I.A., Ligthart, T.N., van Trijp, H.C.M. (2017). Consumer response to packaging design: The role of packaging materials and graphics in sustainability perceptions and product evaluations. Journal of Cleaner Production 162, pp. 286-298
  • Tijssen, I., Zandstra, E.H., de Graaf, C., Jager, G. (2017). Why a ‘light’ product package should not be light blue: Effects of package colour on perceived healthiness and attractiveness of sugar- and fat-reduced products. Food Quality and Preference, 59, pp. 46-58
  • Poelman, A.A.M., Delahunty, C.M., de Graaf, C. (2017). Vegetables and other core food groups: A comparison of key flavour and texture properties. Food Quality and Preference, 56, pp. 1-7
  • Cavallo, C., Piqueras-Fiszman, B. (2017). Visual elements of packaging shaping healthiness evaluations of consumers: The case of olive oil. Journal of Sensory Studies, 32(1),e12246
  • Ronteltap, A., Reinders, M.J., van Dijk, S.M., Heijting, S., van der Lans, I.A., & Lotz, L.A.P. (2016). How technology features influence public response to new agrifood technologies. Journal of Agricultural & Environmental Ethics, 29(4), pp. 643–672

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Omgeving

prijs

Zoekterm: Price
3% 74 papers

Beschrijving

Als consumenten wordt gevraagd wat zij belangrijk vinden bij het kiezen van hun eten, dan wordt prijs regelmatig genoemd. Dat maakt het stimuleren van gezonde en duurzame voedselproducten lastig, bijvoorbeeld omdat biologische voedselproducten relatief duur zijn en een maaltijd bij een fastfoodrestaurant relatief goedkoop is. Ook gezonde snacks, zoals fruit, zijn relatief duur. Mensen vinden de prijs van hun eten belangrijk en het kan, zeker voor mensen met een laag inkomen, een barrière zijn om gezond en duurzaam te eten.

Trend

Drie procent van het onderzoek dat gaat over gezond en duurzaam voedsel, focust op prijzen. Daarvan gaat meer dan de helft over duurzame consumptie en iets minder dan de helft over gezondheid. Onderwerpen gaan over belastingen op ongezonde producten, zoals suikerhoudende dranken, de betaalbaarheid van supermarkten, barrières om gezond te eten en de relatie tussen inkomen en prijs als barrière om duurzaam te leven.

Eén van de studies (Makenbach et al., 2017) laat zien dat zowel geografische toegankelijkheid - de afstand tot de supermarkt - als economische toegankelijkheid - het inkomen - invloed hebben op het hebben van een gezond eetpatroon. Inkomen heeft naast andere factoren dus een impact op gezonde keuzes. Consumenten ervaren dit zelf ook zo en noemen prijs vaak als een barrière om een gezond of duurzaam dieet te volgen.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Hagenaars, L.L., Jeurissen, P.P.T., Klazinga, N.S. (2017). The taxation of unhealthy energy-dense foods (EDFs) and sugar-sweetened beverages (SSBs): An overview of patterns observed in the policy content and policy context of 13 case studies. Health Policy 121(8), pp. 887-894
  • Mackenbach, J.D., Burgoine, T., Lakerveld, J., Forouhi, N.G., Griffin, S.J., Wareham, N.J., Monsivais, P. (2017). Accessibility and Affordability of Supermarkets: Associations With the DASH Diet. American Journal of Preventive Medicine 53(1), pp. 55-62.
  • Mitiku, F., Mey, Y., Nyssen, J., Maertens, M. (2017). Do private sustainability standards contribute to income growth and poverty alleviation? A comparison of different coffee certification schemes in Ethiopia. Sustainability (Switzerland) 9(2),246

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Interpersoonlijk

Sociale norm

Zoektermen: Social norm OR descriptive norm OR injunctive norm
1% 18 papers

Beschrijving

Wat doen anderen? Is dit sociaal geaccepteerd? Deze vragen komen regelmatig bewust of onbewust bij mensen naar boven als ze keuzes moeten maken. Sociale normen geven antwoord op deze vragen. Als de volgende boodschap bij de groenteafdeling in een supermarkt wordt gecommuniceerd: “80% van de mensen die hier boodschappen doen, koopt biologische groente”, dan kan dat de kans verhogen dat anderen ook biologische groente gaan kopen. Hoe specifieker de norm geformuleerd wordt en hoe meer het op iemand van toepassing is, hoe meer impact de norm heeft op keuzes van mensen. Dit geldt ook in onbekende situaties, waar het nog onduidelijk is wat sociaal geaccepteerd gedrag is.

Trend

Slechts 18 papers, minder dan 1% van het totaal, onderzochten het effect van sociale normen op consumptie. De meeste papers gaan over gezondheid en enkele over duurzaamheid. Verschillende onderwerpen komen aan bod, zoals het effect van sociale netwerken, populariteit, sociale normboodschappen op producten en overtuigingen van anderen op eetkeuzes.

Eén van de 18 papers (Zandstra, Carvalho en Van Herpen, 2017) bekijkt of sociale normen op een verpakking effect hebben op onder andere smaakperceptie van soep met minder zout. De resultaten laten zien dat de inhoud van een boodschap meer impact heeft op productkeuze dan de sociale normboodschap. Dit had ook impact op de smaakperceptie (na het lezen van een normboodschap verwacht met een zoutere en minder lekkere soep). Nadat er was geproefd, waren er geen verschillen meer. Sociale normen bepalen dus (naast andere factoren) associaties, percepties en keuzes van consumenten.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Zandstra, E.H., Carvalho, Á.H.P., van Herpen, E. (2017). Effects of front-of-pack social norm messages on food choice and liking. Food Quality and Preference, 58, pp. 85-93.
  • Stok, F.M., de Vet, E., de Ridder, D.T.D., de Wit, J.B.F. (2016). The potential of peer social norms to shape food intake in adolescents and young adults: a systematic review of effects and moderators. Health Psychology Review, 10(3), pp. 326-340.
  • Cruwys, T., Bevelander, K.E., Hermans, R.C.J. (2015). Social modeling of eating: A review of when and why social influence affects food intake and choice. Appetite, 86, pp. 3-18
  • Dagevos, H. (2016). Exploring flexitarianism: meat reduction in a meat-centred food culture’, in: T. Raphaely & D. Marinova (eds.) Impact of meat consumption on health and environmental sustainability, 233-243.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Interpersoonlijk

Cultuur

Zoekterm: Culture
3% 79 papers

Beschrijving

De cultuur van een land heeft invloed op voedingskeuzes van consumenten. Zo kan het in de cultuur van een land zitten om veel vlees te eten (denk aan een aantal Zuid-Amerikaanse landen), om vegetarisch te eten, om een bepaalde vleessoort niet te eten, of om eten als een onderdeel van sociale gelegenheden te zien. In welke cultuur iemand leeft of is opgegroeid drukt een stempel op hoe iemand zichzelf identificeert en dat heeft ook invloed op hoe die persoon eten ziet en ermee omgaat.

Trend

Op het gebied van gezonde en duurzame consumptie, gaat iets meer dan 3% van de studies over cultuur. Van de 79 papers, gaan er 58 over gezondheid en 22 over duurzaamheid. De studies vergelijken met name verschillende landen. Er zijn niet alleen studies die kijken naar consumptiepatronen, maar ook studies die kijken naar andere delen van de keten, zoals landbouwtechnieken.

In één specifiek paper is er gekeken naar de consumptie van wijn, bier en non-alcoholische dranken in Portugal en Nederland. Sinds de jaren 60 wordt Portugal gezien als wijnland en Nederland als bierland. Het imago van Portugal als een wijnland is minder geworden, maar het imago van Nederland is nog steeds hetzelfde. In beide landen is bier de meest geconsumeerde alcoholische drank en wordt met name door mannen gedronken. Wijn staat op de tweede plek. Verder hebben Portugezen het imago van “buitenshuis, elke dag drinkers” en Nederlanders het imago van “thuis, weekenddrinkers”. Verschillende landen gaan dus anders met eten en drinken om, wat ook om een andere aanpak vraagt als het gaat om stimuleren van gezonde en duurzame consumptie.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Silva, A.P., Jager, G., Van Zyl, H., Voss, H.-P., Pintado, M., Hogg, T., De Graaf, C. (2017). Cheers, proost, saúde: Cultural, contextual and psychological factors of wine and beer consumption in Portugal and in the Netherlands. Critical Reviews in Food Science and Nutrition, 57(7), pp. 1340-1349
  • Perez, M., Ohrt, T.K., Hoek, H.W. (2016). Prevalence and treatment of eating disorders among Hispanics/Latino Americans in the United States. Current Opinion in Psychiatry, 29(6), pp. 378-382
  • Liu, W., Oosterveer, P., & Spaargaren, G. (2016). Promoting sustainable consumption in China: A conceptual framework and research review. Journal of Cleaner Production, 134, 13-21.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Interpersoonlijk

Familie

Zoekterm: Family
5% 125 papers

Beschrijving

Het nature-nurture-debat gaat om de vraag wat de invloed van de genen is versus de omgeving waarin iemand opgroeit. Men is het in ieder geval eens dat beide belangrijk zijn en eetkeuzes beïnvloeden. Omdat genen gedekt worden in een ander thema in dit overzicht, focussen we hier op de opvoeding en de invloed die de familie heeft op eetkeuzes. Eetgewoonten worden voor een groot deel gevormd tijden de opvoeding. Als iemand bijvoorbeeld als klein kind al is blootgesteld aan veel soorten smaken, texturen en geuren, zal die persoon later ook gevarieerder eten.

Trend

In totaal zijn er 125 wetenschappelijke papers die dieper ingaan op gezonde en duurzame consumptie en familie. Daarbij gaan vrijwel alle studies over gezondheid (101 papers) en maar een aantal over duurzaamheid (18 papers). Er zijn papers die gaan over genen, kinderen en adolescenten. Ook zijn er papers die gaan over familie als barrière voor een gezond dieet, de impact van familie op het dieet en de impact van ouders op het eetpatroon van hun kinderen.

Eén voorbeeld is Pinho et al. (2017). Zij hebben gekeken naar ervaren barrières om gezond te eten in vijf landen in Europa en laten zien dat voedselvoorkeuren van de familie één van de grootste barrières is om gezond te eten, samen met weinig doorzettingsvermogen en geen tijd.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Pinho, M.G.M., Mackenbach, J.D., Charreire, H., Oppert, J.-M., Bárdos, H., Glonti, K., Rutter, H., Compernolle, S., de Bourdeaudhuij, I., Beulens, J.W.J., Brug, J., Lakerveld, J. (2017). Exploring the relationship between perceived barriers to healthy eating and dietary behaviours in European adults. European Journal of Nutrition, pp. 1-10.
  • Schrempft, S., van Jaarsveld, C.H.M., Fisher, A., Fildes, A., Wardle, J. (2016). Maternal characteristics associated with the obesogenic quality of the home environment in early childhood. Appetite, 107, pp. 392-397.
  • Gerards, S.M.P.L., Niermann, C., Gevers, D.W.M., Eussen, N., Kremers, S.P.J. (2016). Context matters! the relationship between mother-reported family nutrition climate, general parenting, food parenting practices and children's BMI. BMC Public Health, 16(1),1018

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Interpersoonlijk

Sociale identiteit

Zoekterm: Identity
0.5% 12 papers

Beschrijving

Mensen hebben een persoonlijke identiteit (wie je zelf bent los van anderen) en een sociale identiteit (wie je bent als onderdeel van een groep). Deze verschillende identiteiten zijn op verschillende momenten actief, afhankelijk van de situatie. Een mooi voorbeeld is het moment dat iemands favoriete voetbalteam wint of verliest. Wint het voetbalteam, dan zal de sociale identiteit sterk aanwezig zijn en wordt er gezegd ‘wij hebben gewonnen’. Verliest het voetbalteam, dan zal de persoonlijke identiteit sterker overheersen en wordt er eerder gezegd ‘zij hebben verloren’. Een sociale identiteit kan ook geactiveerd worden door te benadrukken dat iemand bij een bepaalde groep hoort. Bijvoorbeeld: ‘Als dierenliefhebber eet u toch ook niet elke dag vlees?’

Trend

Slechts 12 papers gaan over duurzame en gezonde consumptie in combinatie met identiteit, waarbij de meeste papers gaan over duurzaamheid. Onderwerpen die langs komen zijn de mate waarin men zich identificeert met een bepaalde groep en hoe dit hun gedrag beïnvloedt.

Een van de studies (Bartels en Onwezen, 2014) bekijkt onder andere het effect van identificatie met consumenten die biologisch eten kopen op de intentie om producten te kopen met milieu- of ethische claims. Het blijkt dat sociale identificatie met consumenten die biologisch eten kopen gerelateerd is aan de intentie om producten te kopen met milieu- en ethische claims. Dus als consumenten zich onderdeel voelen van een gezonde of duurzame groep zijn zij geneigd zich ook zo te gedragen.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • de Boer, J., Schösler, H., Aiking, H. (2017). Towards a reduced meat diet: Mindset and motivation of young vegetarians, low, medium and high meat-eaters. Appetite, 113, pp. 387-397
  • Banas, K., Cruwys, T., de Wit, J.B.F., Johnston, M., Haslam, S.A. (2016). When group members go against the grain: An ironic interactive effect of group identification and normative content on healthy eating. Appetite, 105, pp. 344-355
  • Bartels, J., Onwezen, M.C. (2014). Consumers' willingness to buy products with environmental and ethical claims: The roles of social representations and social identity. International Journal of Consumer Studies, 38(1), pp. 82-89
  • Du, S., Bartels, J. Reinders, M.J. & Sen, S. (2017). Organic consumption behavior: A social identification perspective. Food Quality & Preference, 62, 190-198.
  • Bartels, J. & Reinders, M.J. (2016). Consuming apart, together: The role of multiple identities in sustainable behaviour. International Journal of Consumer Studies, 40(4), 444-452

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Fysiologisch

Zoektermen: Genes or food allergy or BMI or taste preferences
13% 321 papers

Beschrijving

Het thema biologisch gaat over hoe mensen fysiek in elkaar zitten. Over genen, allergieën en bijvoorbeeld smaakvoorkeuren. Dit kan eetkeuzes behoorlijk beïnvloeden. Denk bijvoorbeeld aan iemand met een glutenallergie. Aan de andere kant beïnvloeden onze eetkeuzes andersom ook weer ons lichaam. Te veel suiker eten kan bijvoorbeeld leiden tot suikerziekte, wat vervolgens weer invloed heeft op je dieet.

Trend

Ongeveer 14% van de papers binnen dit thema gaat in op onderwerpen als genen, allergieën, gewicht of smaakvoorkeuren. De meeste studies komen uit de medische wetenschappen en gaan in op de effecten van bepaalde genen en allergieën. Ruim twee derde van de studies richt zich op gezondheid en een kleine 10% op duurzaamheid.

Broekman en collega’s (2017) onderzochten welke allergieën een rol spelen bij het eten van insecten, aangezien insecten duurzame eiwitbronnen zijn, die kunnen bijdragen aan het voeden van de groeiende wereldpopulatie. Ze hebben gekeken naar insecten die volgens instanties als WHO/FAO eetbare insecten zijn, namelijk meelwormen, huiskrekels, reuzenmeelwormen, kleine meelwormen, Afrikaanse sprinkhanen, grote wasmotten en zwarte soldaat vliegen. Uit de resultaten blijkt dat deelnemers met een garnalenallergie de grootste kans hebben om ook allergisch te zijn voor insecten. Mensen die allergisch zijn voor meelwormen, hebben niet per se een hoger risico om ook allergisch te zijn voor andere insecten.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • McKeown, N.M. et al. (2017). Sugar-sweetened beverage intake associations with fasting glucose and insulin concentrations are not modified by selected genetic variants in a ChREBP-FGF21 pathway: a meta-analysis. Diabetologia, pp. 1-14
  • Blom, W.M., Kruizinga, A.G., Rubingh, C.M., Remington, B.C., Crevel, R.W.R., Houben, G.F. (2017). Assessing food allergy risks from residual peanut protein in highly refined vegetable oil. Food and Chemical Toxicology, 106, pp. 306-313
  • Broekman, H.C.H.P., Knulst, A.C., de Jong, G., Gaspari, M., den Hartog Jager, C.F., Houben, G.F., Verhoeckx, K.C.M. (2017). Is mealworm or shrimp allergy indicative for food allergy to insects? Molecular Nutrition and Food Research, 61(9),1601061

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Demografie

Zoektermen: Demographics OR income OR education OR gender OR age
26% 632 papers

Beschrijving

Demografische factoren zijn factoren als gender, inkomen, opleiding en leeftijd. Er zijn veel voorbeelden die laten zien dat demografische gegevens invloed kunnen hebben op het eetpatroon van mensen. Zo eten mannen meer vlees dan vrouwen en eten mensen met een hoog inkomen en een hoge opleiding gezonder dan mensen met een laag inkomen en een lage opleiding.

Trend

Vrij veel studies (632 papers) gaan over gezond en duurzaam consumeren en demografie, zoals leeftijd of inkomen. De reden dat er zoveel papers gevonden worden, kan zijn omdat demografie vaak standaard wordt meegenomen in onderzoek. De verwachting is dan ook dat er studies tussen zitten die een ander hoofdonderwerp hebben en demografie enkel benoemen. De meeste studies (462 papers) gaan over gezondheid en vrij weinig over duurzaamheid (89 papers). Onderwerpen zijn huishoudsamenstelling, schoolmaaltijden, verschillende populaties (bijvoorbeeld Nederlandse Surinamers), demografie als barrière om gezond te eten en het effect van iemands levensstijl op eetkeuzes.

Een voorbeeld is de studie van Neter et al. (2017). Zij bekeken in hoeverre het eetpatroon van mensen die regelmatig naar de voedselbank gaan verschilt van het eetpatroon van de gemiddelde Nederlander. Het blijkt dat mensen die naar de voedselbank gaan over het algemeen minder kcal, vezels, fruit, groente en vis eten dan wordt aangeraden en meer verzadigde vetten. Conclusie: mensen die naar de voedselbank gaan voldoen niet aan de nutritionele richtlijnen voor een gezond dieet. Demografische factoren kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt om doelgroepen te onderscheiden. Deze doelgroepen hebben vaak andere voedingspatronen en motivaties.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Neter, J.E., Dijkstra, S.C., Dekkers, A.L.M., Ocké, M.C., Visser, M., Brouwer, I.A. (2017). Dutch food bank recipients have poorer dietary intakes than the general and low-socioeconomic status Dutch adult population. European Journal of Nutrition, pp. 1-12
  • Raza, Q., Nicolaou, M., Snijder, M.B., Stronks, K., Seidell, J.C. (2017). Dietary acculturation among the South-Asian Surinamese population in the Netherlands: The HELIUS study. Public Health Nutrition, 20(11), pp. 1983-1992

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Situationeel

Zoektermen: 'Situation and barrier' or 'time and barrier' or workload or stress or hunger
7% 163 papers

Beschrijving

Soms kiezen mensen ervoor iets specifieks te eten (zoals een snack in plaats van een gezonde maaltijd), omdat de situatie er niet naar was om iets anders te doen. Dit kan te maken hebben met te weinig tijd door bijvoorbeeld werkdruk, niet de juiste keukenfaciliteiten hebben of het hebben van honger waardoor er eerder toegegeven wordt aan bijvoorbeeld een ongezonde snack

Trend

Ongeveer 7% van de studies rondom gezonde en duurzame consumptie gaat over situationele barrières, zoals honger, tijdsnood en stress. De meeste studies gaan over gezonde consumptie (97 papers) en slechts 27 papers gaan over duurzame consumptie. De meeste papers gaan over honger en stress. Thema’s zijn met name het identificeren van barrières en facilitators van gezonde diëten en de impact van stress op het eetpatroon, waar ook aandacht is voor verschillende eetstoornissen, zoals anorexia.

Een voorbeeld is een studie naar cue reactivity (Jansen et al., 2016). Cue reactivity is het reageren op stimuli in de omgeving en dit is een sterke motivatie om te gaan eten, ook als iemand geen honger heeft en kan dus in de weg staan van een gezond dieet. Deze studie gaat in op manieren om cue reactivity te verminderen en wat daar de voor- en nadelen van zijn. Zij stellen onder andere voor dat het toevoegen van inhibitietraining kan helpen. Dat is het actief trainen om iets niet te doen (zoals snacken).

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Jansen, A., Schyns, G., Bongers, P., van den Akker, K. (2016). From lab to clinic: Extinction of cued cravings to reduce overeating. Physiology and Behavior, 162, pp. 174-180
  • van Kleef, E., Vingerhoeds, M.H., Vrijhof, M., van Trijp, H.C.M. (2016). Breakfast barriers and opportunities for children living in a Dutch disadvantaged neighbourhood. Appetite, 107, pp. 372-382
  • van Herpen, E., van den Broek, E., van Trijp, H. C., & Yu, T. (2016). Can a virtual supermarket bring realism into the lab? Comparing shopping behavior using virtual and pictorial store representations to behavior in a physical store. Appetite, 107, 196-207.
Meld een relevante studie aan
Persoon

Psychologisch

25%

Beschrijving

Psychologisch valt uiteen in de volgende sub-onderwerpen. Klik op het betreffende onderwerp om er meer over te lezen

Persoon

Persoonlijkheid

Zoekterm: Personality
0.5% 14 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Bij ‘the big five’ denken de meeste mensen aan de vijf belangrijkste dieren in Afrika. De meeste psychologen denken echter aan de vijf dimensies waarmee de persoonlijkheid van mensen beschreven kan worden, namelijk Openheid voor nieuwe ervaringen, Zorgvuldigheid, Extraversie/Introversie, Servicegerichtheid en Emotionele stabiliteit. Iemands persoonlijkheid kan invloed hebben op zijn/haar dieet. Zo kunnen bijvoorbeeld mensen die meer openstaan voor nieuwe dingen, eerder nieuwe soorten voedselproducten uitproberen, zoals insecten.

Trend

Op het gebied van gezonde en duurzame consumptie, gaan slechts 14 papers over persoonlijkheid, waarbij ze allemaal gaan over gezonde consumptie en niet over duurzame consumptie. Er zijn weinig papers die gericht het effect van persoonlijkheid op eetpatroon onderzoeken. De meeste papers benoemen enkel dat persoonlijkheid invloed heeft op voedselkeuzes, terwijl de focus van de papers eigenlijk op een ander onderwerp ligt. Dit is een indicatie dat persoonlijkheid wellicht een te algemene factor is en studies zich meer richten op context specifieke factoren.

Alleen Nefs et al. (2015) richten zich op persoonlijkheid. Zij bekeken het effect van Type D persoonlijkheid (het ervaren van veel negatieve emoties en sociale isolatie) bij mensen met diabetes op het krijgen van cardiovasculaire ziekte. Mensen met een Type D persoonlijkheid, bleken minder vaak een gezond dieet te hebben en minder vaak naar een medisch expert te gaan bij problemen met hun diabetes. Het blijkt dat Type D persoonlijkheden vaker last hebben van cardiovasculaire ziektes door ongezonde gedragingen en negatieve emoties die leiden tot een slecht dieet (en niet door biologische factoren). Negatieve emoties en sociale isolatie kunnen dus leiden tot een minder gezond dieet.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Nefs, G., Speight, J., Pouwer, F., (...), Bot, M., Denollet, J. (2015). Type D personality, suboptimal health behaviors and emotional distress in adults with diabetes: Results from Diabetes MILES-The Netherlands. Diabetes Research and Clinical Practice, 108(1), pp. 94-105.
  • Cruwys, T., Bevelander, K.E., Hermans, R.C.J. (2015). Social modeling of eating: A review of when and why social influence affects food intake and choice. Appetite, 86, pp. 3-18.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Zelf-controle

Zoekterm: Self-control
1% 25 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Het is een bekend verschijnsel: na een lange werkdag op de bank ploffen en zin hebben in iets lekkers. Of iemand op dat moment besluit om de chips uit de kast te pakken of niet, heeft alles te maken met zelfcontrole. Zelfcontrole is het in staat zijn om impulsen te bedwingen en te kiezen voor een beter alternatief. Zelfcontrole kan helpen bij veel verschillende zaken, zoals leven volgens bepaalde standaarden, idealen of sociale verwachtingen en helpt het bij het behalen van langetermijndoelen.

Trend

Op het gebied van gezonde en duurzame consumptie, gaat slechts 1% van de studies over zelfcontrole. Al deze papers gaan over gezonde consumptie en geen enkele over duurzame consumptie. Daarnaast zijn de meeste papers psychologische papers die met name ingaan op interventies met als doel gezond eten te bevorderen middels bijvoorbeeld nudging, feedback of gewoontegedrag. Ook gaan een aantal papers over het proces achter zelfcontrole, zoals depletion, gewoontes en langetermijn-/kortetermijnplannen. Naast psychologische papers zijn er ook een aantal medische neurowetenschappelijke papers, die met name ingaan op hoe zelfcontrole werkt in het brein. Leeftijd wordt ook vaak onderzocht, omdat zelfcontrole zich met name ontwikkelt in de adolescentie. Tot slot ligt de focus in sommige papers op bepaalde doelgroepen, zoals diabetici, mensen met overgewicht en adolescenten.

Eén van de studies (Cheung en collega’s, 2017) heeft onderzocht wat het effect is van honger op zelf-controle en het kiezen voor gezonde voeding. Deelnemers die honger hebben, maken minder gezonde keuzes dan deelnemers die vol zitten. Echter, als iemand anders aanwezig is die een gezonde keuze maakt (social proof), dan maken hongerige deelnemers evenveel gezonde keuzes als de deelnemers die vol zaten. Een voorbeeld in de sociale omgeving die gezonde keuzes maakt kan dus helpen bij het stimuleren van een gezondere voedselkeuzes.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Cheung, Kroese, Fennis, De Ridder (2017). The Hunger Games: Using hunger to promote healthy choices in self-control conflicts. Appetite, vol. 116, 401-409.
  • Cheung, Gillebaart, Kroese, De Ridder (2017). Self-Control Success Revealed: Greater Approach Motivation Towards Healthy versus Unhealthy Food. Applied Cognitive Psychology, 30(6), 846-853.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Capaciteit

Zoektermen: Knowledge OR self-efficacy OR perceived behavioural control
13% 308 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Of iemand een gezond en/of duurzaam eetpatroon volgt, heeft in sterke mate te maken met de capaciteiten die iemand heeft (of denkt te hebben) om gezonde of duurzame keuzes te maken. Wat is gezond/duurzaam en hoe kies ik hiervoor? Denk bijvoorbeeld aan kennis over voeding. Hoe meer iemand weet (of denkt te weten) over voeding, hoe kundiger hij/zij zich zal voelen en hoe meer controle die persoon ervaart over eetkeuzes, ook wel ‘ervaren gedragscontrole’ of self-efficacy genoemd. De literatuur geeft een sterk verband aan tussen ervaren gedragscontrole en een gezond/duurzaam dieet.

Trend

Vrij veel wetenschappelijke papers gaan in op de combinatie van gezonde en duurzame consumptie en kennis (308 papers), waarbij de meeste gaan over gezondheid (212 papers) en een kleine 100 over duurzaamheid. Een groot deel lijkt in eerste opzicht niet direct te gaan over capaciteit en de invloed daarvan op consumptie. Een zoektocht op alleen titel (in plaats van ook op sleutelwoorden en samenvatting) levert een kleine 21 papers op, wat kan betekenen dat er maar enkele studies tussen zitten die echt de focus op capaciteit en kennis leggen.

Eén specifiek paper is een review wat gaat over de relatie tussen voedingskennis en dieet (Spronk en collega’s, 2014). De meeste studies vinden een positieve (maar zwakke) samenhang tussen meer voedingskennis en een gezonder dieet, vaak gekoppeld aan meer groente en fruit. Echter, de kwaliteit van de studies varieerde heel erg en mensen met een lage sociaaleconomische status waren niet goed vertegenwoordigd. De meeste deelnemers waren goed opgeleid en vrouw. Er zijn meer kwalitatief goede studies nodig om de relatie tussen voedingskennis en dieet nog beter in kaart te brengen.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Spronk, I., Heaney, S.E., Prvan, T., O'Connor, H.T. (2015). Relationship between general nutrition knowledge and dietary quality in elite athletes. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 25(3), pp. 243-251
  • Spronk, I., Kullen, C., Burdon, C., O'Connor, H. (2014). Relationship between nutrition knowledge and dietary intake. British Journal of Nutrition, 111(10), pp. 1713-1726
  • Reinders, M.J., Frambach, R.T., & Kleijnen, M.H.P. (2015). Mandatory use of technology-based self-service: Does expertise help or hurt? European Journal of Marketing, 49(1/2), pp. 190-211.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Motivatie

Zoekterm: Motivation
4% 99 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

De motivatie om gezond en duurzaam te eten is een belangrijk onderdeel bij de overgang naar een gezond en/of duurzaam dieet. Bij het stimuleren van een gezond of duurzaam dieet hebben personen die gemotiveerd versus ongemotiveerd zijn een andere benadering nodig. Iemand die gemotiveerd is, heeft vaak hulp nodig bij het zetten van het laatste stapje om intenties om te zetten in gedrag. En iemand die niet gemotiveerd is, kan het beste geholpen worden door de gezonde/duurzame optie, ook de makkelijkste, lekkerste en goedkoopste optie te maken.

Trend

Gezonde en duurzame consumptie wordt in 99 papers genoemd samen met motivatie. Daarvan gaan 66 papers in op gezondheid en 23 in op duurzaamheid. Er is een trend zichtbaar van onderwerpen rondom wat mensen motiveert voor een veelheid van gedragingen die te maken hebben met duurzame en gezonde consumptie. Van agro-ecologische praktijken tot bepaalde voedingskeuzes en risico’s op ziekten zoals diabetes. Het hoofdthema is ‘Wat drijft mensen om bepaalde keuzes te maken?’

Eén specifiek voorbeeld van een paper (Böcker en Meelen, 2017), gaat over een gedeelde economie, sharing economy, en wat mensen motiveert om hieraan deel te willen nemen. Zij keken naar economische motieven, sociale motieven en omgevingsmotieven om deel te nemen aan het delen met mensen om je heen (peer-to-peer sharing). Eén resultaat was dat gebruikers vaker meededen om economische redenen en dat verkopers of aanbieders ook vaker andere motieven (zoals sociale motieven) hadden.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Böcker, L., Meelen, T. (2017). Sharing for people, planet or profit? Analysing motivations for intended sharing economy participation. Environmental Innovation and Societal Transitions, 23, pp. 28-39.
  • de Boer, J., Schösler, H., Aiking, H. (2017). Towards a reduced meat diet: Mindset and motivation of young vegetarians, low, medium and high meat-eaters. Appetite, 113, pp. 387-397
  • van der Laan, L.N., Papies, E.K., Hooge, I.T.C., Smeets, P.A.M. (2017). Goal-directed visual attention drives health goal priming: An eye-tracking experiment. Health Psychology, 36(1), pp. 82-90
  • Verain, M. C., Sijtsema, S. J., & Antonides, G. (2016). Consumer segmentation based on food-category attribute importance: The relation with healthiness and sustainability perceptions. Food Quality and Preference, 48, 99-106.
  • Verain, M.C., Sijtsema, S.J., Dagevos, H. & Antonides, G., (2017). Attribute segmentation and communication effects on healthy and sustainable consumer diet intentions, Sustainability, 9, 1-19

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Gewoonte

Zoekterm: Habit
7% 160 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Mensen zijn gewoontedieren. Vrijwel alles wat we doen, doen we op de automatische piloot, zoals lopen, fietsen en autorijden. En dat is maar goed ook, want het zou erg inefficiënt zijn als we alle keuzes bewust zouden moeten maken. Het is een trucje van ons brein om veel taken tegelijk te kunnen uitvoeren, zonder overal bij na te hoeven denken. Als een bepaalde handeling frequent wordt uitgevoerd in dezelfde omgeving, dan wordt het al gauw een gewoonte. Veel van ons eetgedrag is ook een gewoonte, omdat het iets is wat we elke dag, vaak op dezelfde plek doen. Gewoontes zijn lastig te doorbreken, omdat ze zo sterk zijn ingenesteld. Maar er zijn wel degelijk manieren voor, bijvoorbeeld door op het moment dat het gedrag wordt uitgevoerd, in te grijpen (point-of-choice prompts).

Trend

Vrij veel studies (160 papers) noemen gewoonte in combinatie met gezond en duurzaam consumeren. De meeste papers (125) gaan over gezondheid en maar enkele over duurzaamheid. De meeste papers onderzoeken gewoontes niet als hoofdonderwerp, maar als één van de belangrijke factoren bij onder andere eetgedrag. Enkele studies gaan ook in op het ontstaan van eetgewoontes in de kindertijd en hoe ouders daarmee om (zouden moeten) gaan.

Een voorbeeld van een paper wat specifiek ingaat op gewoontes en eetgedrag is een studie van Cleeren en collega’s (2016). Zij onderzochten het effect van de eerste aankoop van een light product (weinig vet) op opeenvolgende aankopen van lightproducten. Hun resultaten laten zien dat de eerste aankoop van een lightproduct, de aankopen van dat lightproduct op zowel korte als lange termijn verhoogt. Deze resultaten laten zien dat gedrag in het verleden een goede voorspeller is van gedrag in de toekomst. Gewoontes vormen dus een belangrijke factor in het maken van dagelijkse voedingskeuzes.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • de Ridder, D., Kroese, F., Evers, C., Adriaanse, M., Gillebaart, M. (2017). Healthy diet: Health impact, prevalence, correlates, and interventions. Psychology and Health, 32(8), pp. 907-941.
  • Cleeren, K., Geyskens, K., Verhoef, P.C., Pennings, J.M.E. (2016). Regular or low-fat? An investigation of the long-run impact of the first low-fat purchase on subsequent purchase volumes and calories. International Journal of Research in Marketing, 33(4), pp. 896-906
  • Onwezen, M. C., Van't Riet, J., Dagevos, H., Sijtsema, S. J., & Snoek, H. M. (2016). Snacking now or later? Individual differences in following intentions or habits explained by time perspective. Appetite, 107, 144-151.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Emotie

Zoekterm: Emotion
1% 25 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Er komen veel soorten emoties kijken bij eten. Het avondeten is bijvoorbeeld vaak een sociale gelegenheid, waar veel positieve gevoelens bij komen kijken. Denk aan gezellig dineren met vrienden of familie, thuis of in een restaurant. Daarnaast kan gezond of duurzaam eten gevoelens van trots oproepen, of het eten van een hele zak chips een gevoel van schuld. Walging is ook een emotie die je kunt ervaren bij eten, bijvoorbeeld bij het zien of eten van een insectenburger

Trend

Weinig studies rondom duurzame en gezonde consumptie focussen op emoties (25 papers). De meeste studies gaan over gezondheid en niet over duurzaamheid. Studies gaan met name over het gevoel dat men heeft bij eten, zoals gezelligheid, maar ook over eetstoornissen en hoe emoties daaraan bijdragen.

Eén van de studies gaat over redenen voor mensen om te snacken (Verhoeven en collega’s, 2015). De redenen konden in zes categorieën verdeeld worden, waaronder het omgaan met negatieve emoties. De mensen die op dieet zijn en vrouwen in het algemeen, geven aan vaker te snacken om met negatieve emoties om te gaan dan mensen die niet op dieet zijn en mannen in het algemeen. Daarnaast blijkt dat snacken om met negatieve emoties om te gaan, gerelateerd is aan een hoger BMI. Voor bepaalde doelgroepen zijn negatieve emoties dus gekoppeld aan ongezonde voedselkeuzes.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Piqueras-Fiszman, B., Jaeger, S.R. (2015). Emotions associated to mealtimes: Memorable meals and typical evening meals. Food Research International, 76(P2), pp. 243-252
  • Verhoeven, A.A.C., Adriaanse, M.A., de Vet, E., Fennis, B.M., de Ridder, D.T.D. (2015). It's my party and I eat if I want to. Reasons for unhealthy snacking. Appetite, 84, pp. 20-27
  • den Uijl, L.C., Jager, G., de Graaf, C., Waddell, J., Kremer, S. (2014). It is not just a meal, it is an emotional experience - A segmentation of older persons based on the emotions that they associate with mealtimes. Appetite, 83, pp. 287-296
  • Onwezen, M. C., Bartels, J., & Antonides, G., (2014). The self-regulatory function of anticipated pride and guilt in sustainable and healthy consumption. European Journal of Social Psychology, 44, 53-68.
  • Onwezen, M. C. (2015). I did good, and we did bad: The impact of collective versus private emotions on pro-environmental food consumption. Food Research International, 76, 261-268.
  • Onwezen, M.C., Reinders, M.J., & Sijtsema, S.J. (2017). Understanding intentions to purchase bio-based products: The role of subjective ambivalence. Journal of Environmental Psychology 52, 26–36.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Attitude

Attitude
7% 159 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Een attitude is letterlijk iemands mening of houding over een specifiek object of thema. Volgens de theorie van gepland gedrag, hebben attitudes, samen met sociale normen en ervaren gedragscontrole, invloed op intenties. Een positieve mening of attitude over vleesconsumptie, kan de intentie om vlees te eten verhogen en een negatieve mening of attitude over vleesconsumptie kan de intentie om vlees te eten verlagen. Er zijn verschillende manieren om iemands attitude over een onderwerp of product te beïnvloeden, bijvoorbeeld door iemand publiekelijk een bepaald standpunt in te laten nemen. Omdat mensen consistent willen zijn, zullen ze waarschijnlijk hun mening aanpassen aan het gedrag dat ze net publiekelijk hebben vertoond (cognitieve dissonantie theorie).

Trend

Ongeveer 7% van de papers gaat over duurzame en gezonde consumptie in combinatie met attitudes. Daarvan gaan de meeste over gezondheid (139 papers) en een aantal over duurzaamheid. Attitude is een concept dat in veel studies wordt gemeten, terwijl het niet altijd het hoofdthema is. Als er alleen in de titel wordt gezocht (in plaats van ook in sleutelwoorden en samenvatting), levert dat 9 papers op. Dit is wederom een indicatie dat attitude niet altijd het hoofdthema van deze papers is. De papers gaan over attitudes ten opzichte van bepaalde voedingsproducten en nieuwe voedseltechnologieën, over hoe attitudes beïnvloed kunnen worden om een gezonder dieet te stimuleren en attitudinal ambivalentie, namelijk tegelijkertijd eten lekker vinden (positief), maar ook ongezond (negatief).

Een voorbeeld van een studie is die van Bekker en collega’s (2017). Zij onderzochten consumenten acceptatie van cultured meat. Specifiek keken ze naar het effect van informatie op expliciete en impliciete attitudes ten opzichte van cultured meat. Uit de resultaten blijkt dat positieve en negatieve informatie over cultured meat de expliciete (en niet de impliciete) attitude positief beïnvloedt. Dit effect was kleiner voor mensen die al bekend waren met cultured meat. Informatie geven beïnvloedt dus de attitude of houding van mensen, maar niet de onbewuste stereotypes en associaties (impliciete attitude).

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Westerwick, A., Johnson, B.K., Knobloch-Westerwick, S. (2017). Change Your Ways: Fostering Health Attitudes Toward Change Through Selective Exposure to Online Health Messages. Health Communication, 32(5), pp. 639-649
  • Bekker, G.A., Fischer, A.R.H., Tobi, H., van Trijp, H.C.M. (2017). Explicit and implicit attitude toward an emerging food technology: The case of cultured meat. Appetite, 108, pp. 245-254
  • Cornil, Y., Ordabayeva, N., Kaiser, U., Weber, B., Chandon, P. (2014). The acuity of vice: Attitude ambivalence improves visual sensitivity to increasing portion sizes. Journal of Consumer Psychology, 24(2), pp. 177-187
  • Onwezen, M. C., Reinders, M. J., & Sijtsema, S. J. (2017). Understanding intentions to purchase bio-based products: The role of subjective ambivalence. Journal of Environmental Psychology, 52, 26-36.
  • Reinders, M.J., Banović, M., Guerrero, L., & Krystallis, A. (2016). Consumer perceptions of farmed fish: A cross-national segmentation in five European countries. British Food Journal, 118(10), pp. 2581-2597.
  • Sijtsema, S.J., Onwezen, M.C., Reinders, M.J., Dagevos, H., Partanen, A., & Meeusen, M. (2016). Consumer perception of bio-based products—An exploratory study in 5 European countries. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 77, pp. 61-69.

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan
Persoon

Vertrouwen

Zoekterm: Trust
1% 26 papers Terug naar psychologisch

Beschrijving

Vertrouwen speelt een grote rol bij gezonde en duurzame consumptie. Vertrouwen in voedsel, organisaties, de retail en de Agri & Food sector. Op veel verschillende vlakken speelt consumentenvertrouwen een rol. Een goed voorbeeld daarvan zijn e-nummers. Veel mensen denken dat e-nummers ongezond zijn en daardoor worden producten die e-nummers bevatten minder vertrouwd en minder geconsumeerd. Dit kan veel organisaties en sectoren negatief beïnvloeden. Daarnaast is vertrouwen erg belangrijk bij de introductie van nieuwe producten of technologieën, bijvoorbeeld zeewierburgers.

Trend

Slechts 26 papers gaan over duurzame en gezonde consumptie in combinatie met vertrouwen. Daarvan gaan de meeste over gezondheid. Onderwerpen zijn onder andere vertrouwen in instanties, het begrijpen van claims en labels op producten, en vertrouwen in voedselproducten en ingrediënten zoals e-nummers.

Eén van de papers gaat over voedingswetenschappen en hoe geloofwaardig de discipline is (Penders en collega’s, 2017). Voedingswetenschappen hebben veel bereikt op wetenschappelijk gebied, maar het publiek is nog terughoudend in het vertrouwen. De wetenschap in het algemeen kampt met dit probleem, maar met name voedingswetenschappen omdat eten iets is wat mensen elke dag doen. Dit wantrouwen zit voortgang en de vertaling naar maatschappelijke voordelen in de weg. Een manier om het vertrouwen terug te winnen en om uit deze vicieuze cirkel te stappen is bijvoorbeeld door andere wetenschappelijke disciplines en non-academici ook bij de voedingswetenschappen te betrekken, zodat een groter draagvlak wordt gecreëerd.

Voorbeelden referenties wetenschappelijke papers

  • Penders, B., Wolters, A., Feskens, E.F., Brouns, F., Huber, M., Maeckelberghe, E.L.M., Navis, G., Ockhuizen, T., Plat, J., Sikkema, J., Stasse-Wolthuis, M., van ‘t Veer, P., Verweij, M., de Vries, J. (2017). Capable and credible? Challenging nutrition science. European Journal of Nutrition, 56(6), pp. 2009-2012
  • Zhang, L., Xu, Y., Oosterveer, P., Mol, A.P.J. (2016). Consumer trust in different food provisioning schemes: Evidence from Beijing, China. Journal of Cleaner Production, 134, pp. 269-279.
  • Tan, K.Y.M., van der Beek, E.M., Kuznesof, S.A., Seal, C.J. (2016). Perception and understanding of health claims on milk powder for children: A focus group study among mothers in Indonesia, Singapore and Thailand. Appetite, 105, pp. 747-757

Voorbeelden referenties rapporten

Meld een relevante studie aan

Wat zeggen de percentages?

Beschrijving: In het model zijn de onderwerpen verdeeld in vier domeinen, namelijk Beleid & Systeem, Omgeving, Inter-persoonlijk en Persoon. Binnen deze domeinen vallen verschillende thema’s, die te vinden zijn in het gedragsmodel. In het gedragsmodel zijn ook de percentages weergegeven van aantal onderzoeken per thema en per domein. Hier vind je een aantal overkoepelende conclusies.

Relatieve percentages per domein:

Omdat er per domein een verschillend aantal thema’s is hebben we gekozen voor relatieve percentages. Oftewel het aantal papers per domein is gedeeld door het aantal thema’s. Dit geeft een eerlijker beeld om een vergelijking te maken tussen domeinen.

Beleid & Systeem: 52%

Omgeving: 15%      

Inter-persoonlijk: 11%

Persoon: 22%

Hoofdconclusies:

  • Over het algemeen gezien richt veel onderzoek zich op gezondheid en minder op duurzaamheid.
  • In dit project hebben we alle thema’s los bekeken, maar veel onderzoek neemt meerdere thema’s mee (echter niet het gehele gedragsmodel).
  • Het meeste onderzoek op het gebied van gezonde en duurzame consumptie lijkt gericht op thema’s binnen het domein Beleid & Systeem.
  • Het minste onderzoek op het gebied van gezonde en duurzame consumptie lijkt gericht op thema’s binnen het domein Inter-persoonlijk.
  • Binnen het domein Persoon lijkt er met name veel onderzoek gericht op het thema Demografie, wat ongeveer twee derde van de papers opleverde.
  • Binnen de psychologische thema’s, resulteerde met name Kennis (308 papers), Attitude (159 papers) en Gewoonte (160 papers) in veel papers, terwijl er veel minder onderzoeken waren die zich richtte op thema’s zoals Persoonlijkheid, Zelf-controle, Emoties en Vertrouwen (allen minder dan 26 papers).
  • Binnen het domein Omgeving is er verreweg het minste onderzoek naar Portiegrootte en Nudging (onder de 25), terwijl er meer onderzoek gericht is op Product en Aanbod (rond de 165).
  • Bij het domein Inter-persoonlijk, levert de zoekopdracht met name weinig papers op bij de meer psychologische thema’s Sociale Norm en Sociale Identiteit. Het thema Familie leverde de meeste papers op (125 papers), gevolgd door het thema Cultuur (79 papers).
  • Binnen het domein Beleid & Systeem richt het meeste onderzoek zich op Beleid en Industrie (rond de 400) en veel minder onderzoek op Innovatie en Transitie (rond de 125).

SKIP Living Lab: Duurzaam en Gezond Consumeren

Beschrijving: ‘Duurzaam en gezond consumeren’ en toegroeien naar een duurzaam voedselsysteem is één van de stevige ambities van Nederland. Voor een dergelijk duurzaam en gezond voedselsysteem is een transitie nodig naar een toekomstbestendige voedselvoorziening (Voedselagenda, 2015). Het ministerie van EZ heeft strategische kennis en innovatie programma’s (SKIPs) ontwikkeld om vanuit een maatschappelijke opgave de juiste (beleids)instrumenten te kiezen om die transitie te kunnen stimuleren. Dit project is een pilot binnen het SKIP programma Klimaatslim en circulair produceren van gezond voedsel en non food. Het kennisoverzicht is dus tot stand gekomen binnen een pilot. De bevindingen zijn dan ook met name bedoeld als een startpunt om met elkaar een stap verder te komen (en niet om een volledig overzicht te geven).

Doelstelling project:

  • Kennisoverzicht: Een globaal overzicht van kennis rondom duurzaam en gezond consumeren (zie het huidige dashboard voor het resultaat).
  • Kennishiaten: Het opstellen van kennishiaten rondom duurzaam en gezond consumeren.
  • Via een Living Lab in gesprek gaan met experts op het gebied van duurzaam en gezond consumeren.

Grote dank aan input experts

Op veel verschillende momenten in het project hebben we gebruik mogen maken van een breed spectrum aan experts. Dit waren onder andere: Eva van den Broek, Arjen Daane, Hans Dagevos, Anne Hollander, Koert van Ittersum, Titia Leutscher, Marieke Meeusen, Ton de Nijs, Peter Oosterveer, Jogchum Plat, Krijn Poppe, Jos van den Puttelaar, Ireen Raaijmakers, Siet Sijtsema, Harriette Snoek, Gert Spaargaren, Machiel Reinders, Denise de Ridder, Jaap Seidell, Danny Taufik, Liesbeth Temme, Hans van Trijp, Muriel Verain, Henk Westhoek, Ellen van der Werff en Mariet van Haaster-de Winter.

Methode kennisoverzicht duurzaam en gezond consumeren

Input kennisoverzicht: Dit kennisoverzicht komt voort uit vier lijnen:

  1. Gedragsmodel: Er is een gedragsmodel ontwikkeld om het kennisoverzicht aan ‘op te hangen’. Dit gedragsmodel is bedoeld om structuur aan te brengen in veelheid aan mogelijke verklarende factoren van consumptiegedrag. Het gedragsmodel is grotendeels gebaseerd op het DONE framework (Determinants Of Nutrition and Eating; Stok et al., 2017; http://uni-konstanz.de/DONE). Om meer structuur aan te brengen in de factoren hebben we we een dimensie toegevoegd (intern versus extern). Ook hebben we onderscheid gemaakt in verschillende types gedrag, omdat deze verschillende type gedrag zijn gekoppeld aan andere verklarende factoren.
  2. Gestructureerde zoekopdrachten: Deze zijn gebruikt om met Scopus een globaal overzicht te krijgen van de aantallen papers in de verschillende domeinen en thema’s die daarbinnen vallen. Elke zoekopdracht bestond uit een basic search (waaruit 2405 papers rondom duurzaam en gezond consumeren naar voren kwamen). Deze basic search werd gekoppeld aan een specifieke search per thema. Zo kan per thema uitgerekend worden hoeveel procent de 2405 papers over dat thema gaat. De afbakening was als volgt de artikelen moesten na 2014 zijn gepubliceerd, met Nederlandse auteurs en de artikelen moesten gaan over gezonde of duurzame voeding.
  3. Aangevuld met rapporten: Nederlandse rapporten zijn gezocht door de websites van de deelnemende instituten te bekijken.
  4. Living lab: Kwalitatieve input door experts van verschillende kennisinstituten middels een Living Lab om het kennisoverzicht verder te verrijken en aanvullen.

Afbakening gestructureerde zoekopdrachten:

-       Uitgangspunt was een ketenbrede aanpak vanuit het perspectief van de consument

-       Minimaal één onderzoeker die geaffilieerd is met een Nederlands instituut

-       Papers vanaf 2014

-       Zoekperiode: 9-11-2017 t/m 22-11-2017

-       Er wordt gezocht in: Titel, Abstract & Keywords

Aanpak beschrijving trend:

Bij een zoekresultaat van 40 papers of minder werden alle titels bekeken en beschreven wat de verdeling was van onderzoek gericht op duurzaamheid en gezondheid, welke domeinen/disciplines veel terug kwamen en wat een greep aan onderwerpen was. Daarnaast is één paper in meer detail beschreven om nog meer detailinzichten te geven.

Bij een zoekresultaat van meer dan 40 papers werd de verdeling van onderzoek gericht op duurzaamheid en gezondheid beschreven (op basis van zoekopdrachten: Thema AND health & Thema AND sustainab*). Daarnaast zijn de domeinen/disciplines en een greep aan onderwerpen gehaald uit de 40 meest recente papers. Ook hier is één paper in meer detail beschreven om nog meer detailinzichten te geven.

Voorbeeld artikelen en rapporten:

Vervolgens hebben we enkele voorbeelden van wetenschappelijke papers en rapporten genoemd. We hebben voor elk thema 1 of 2 van de meest relevante artikelen geselecteerd. Daarnaast hebben we input vanuit het living lab verkregen, hierdoor hebben sommige thema’s een groter aantal aan voorbeelden dan anderen.