ESFIM: Samenwerkend actieonderzoek versterkt positie boeren in ontwikkelingslanden

Veel midden- en lage inkomenslanden voeren beleid dat gericht is op ontwikkeling van de landbouw en in het bijzonder de positie van de kleine boer. Echter, vertegenwoordigers van deze boeren worden vaak onvoldoende meegenomen in dit beleid en missen informatie en capaciteit voor proactieve en succesvolle belangenbehartiging. Het landbouwbeleid heeft daarom vaak weinig (positieve) impact op de positie van de kleine boer.

Boer aan het roer

Bij ESFIM staan boerenorganisaties zelf aan het roer. Zij bepalen welke vraagstukken aangepakt moeten worden om de positie van hun leden, de (kleine) boer, op de afzetmarkt te versterken. ESFIM lanceerde vier onderzoekscalls waar boerenorganisaties uit het netwerk van AgriCord op in konden schrijven.

ESFIM financierde de verdere uitwerking van vijftien geselecteerde vraagstukken en de concrete uitvoering. De boerenorganisatie droeg een lokale onderzoekspartij aan met kennis en ervaring in het thema en de context. Elk project werd inhoudelijk en methodologisch gecoacht door 'noordelijke onderzoekers' waarvan het merendeel van Wageningen University en Research. Zo werd in een driehoeksverhouding samengewerkt: de boerenorganisatie, de lokale onderzoeker en de WUR-onderzoeker op afstand. Het management was de verantwoordelijkheid van Wageningen Economic Research.

Alle onderzoeken leveren zeer relevante informatie voor zowel beleidsmakers, de boerenorganisaties en de boeren zelf. De grootste meerwaarde volgens een van de participanten is dat de 'black box' geopend is: gedegen onderzoek en analyse van de resultaten bracht belangrijke inzichten over problematiek van markttoegang van kleine boeren en de (potentiele) rol van boerenorganisaties aan het licht.

ESFIM leerde de boerenorganisaties hun wensen en behoeften te omschrijven, samen te werken met onderzoeksorganisaties, onderzoeksbevindingen te vertalen naar beleid en hun belangenbehartiging te versterken om de gewenste verandering te realiseren. Samenvattend: het ESFIM Research Support Fund leverde door onderzoek en analyse een daadwerkelijke bijdrage aan de versterking van de positie van met name kleine boeren.

Enkele voorbeelden

Optimalisatie belasting in Bolivia

In Bolivia betalen boerenorganisaties omzetbelasting terwijl ze geen facturen krijgen van hun toeleveranciers. ESFIM steunde onderzoek dat het bestaande belastingsysteem analyseerde en nieuwe initiatieven ontwikkelde om de belastingdruk van boerenorganisaties te verminderen om hun economische positie ten opzichte van concurrerende handelaren te verbeteren. De plannen zijn gebaseerd op empirische analyse en het advies van experts in fiscaal recht en implementatie van fiscale regelingen. Deze plannen vormen nu de basis voor de onderhandelingen met de overheid en president Morales.

Kansen voor vrouwen in karperteelt 

In Nepal maakten vrouwencoöperatie Sundardeep en de Agriculture and Forestry University (AFU) samen een gedegen keten- en marktanalyse van de karper. De viskwekerij is een van de snelst groeiende sectoren in Nepal maar goede en solide informatie over de keten van productie- tot consumptie was er niet.

Sundardeep, dat alleen met en voor vrouwelijke vissers werkt, had de specifieke wens meer inzicht te krijgen in de positie van de vrouw in de keten en hoe die positie te verbeteren. Het onderzoek geeft aan waar de positie het zwakst en wijst Sundardeep op mogelijkheden om de vrouwen te ondersteunen. Zo liggen er belangrijke kansen om competitiever te worden door ontwikkeling van technische vaardigheden, met name in boederijen en kwekerijen. Ook toonde het onderzoek aan dat er dringend behoefte is aan een strategie voor weerbaarheid tegen natuurrampen.

Jongeren in de koffiesector 

NUCAFE vertegenwoordigt de belangen van koffieboeren in Oeganda en versterkt boeren door sociale - en bedrijfsontwikkeling te ondersteunen en te faciliteren. Ondanks de hoge jeugdwerkloosheid (64%) heeft de sector moeite om jongeren te betrekken bij de koffiesector. Jongeren op het platteland willen graag als zelfstandig ondernemer hun eigen inkomen verdienen. De koffiesector biedt hen daartoe te weinig kansen. Zo krijgen ze moeilijk krediet want ze hebben geen eigen land om in te leggen, er is geen solide vaktraining in koffie en ook lidmaatschap van een boerenorganisatie is lastig. Daarom trekken veel jongeren naar de stad waar hen werkloosheid en andere uitdagingen wachten. De inzichten die NUCAFE heeft gekregen uit het onderzoek bieden concrete ondersteuning bij het actief verbinden van jongeren aan de koffiebranche. Zo zijn er nu gesprekken met een bank voor toegang tot krediet voor jongeren, bouwt NUCAFE een trainingscentrum en is een lobby gestart voor een ander systeem voor landrechten.

Farmers Fighting Poverty

ESFIM maakt deel uit van het 'Farmers Fighting Poverty' programma van AgriCord en haar leden, de agri-agencies, en wordt gefinancierd door de Nederlandse overheid.