Onderzoek Grasbekleding Dijken
POV Waddenzeedijken gras- en kleibekleding
In verband met het afkeuren in de VTV van 30 km dijk gras- en kleibekleding is in 2017 de huidige vegetatie op de Waddenzeedijken geïnventariseerd. In 2018 zijn nieuwe gras- en kruidenmengsels samengesteld die naar verwachting een hogere erosiebestendigheid opleveren en die beter bestand zijn tegen klimaatverandering. Deze mengsels werden begin 2019 ingezaaid in een aantal proefvlakken op de Waddenzeedijk. Deze zullen vijf jaar worden gemonitord. In november 2018 is met golfoploopproeven de huidige grasmat gestest. Deze proeven zullen aan het eind van de monitoringsperiode opnieuw worden gehouden om te kijken of de nieuwe vegetatie inderdaad sterker is.
Ga naar de website van POV gras- en kleibekleding
Monitoring brede groene dijk
In dit project is een demonstratiedijk aangelegd volgens een nieuw innovatief ontwerp van een geheel groene dijk die toch voldoet aan de sterkte eisen. De BGD heeft een brede kruin en een flauw talud dat doorloopt in de kwelder zonder onderbreking van een watergang. De BGD is opgebouwd uit 3 soorten lokaal gewonnen klei en deze zijn elk in een apart dijkvak aangebracht. Van elk type dijkvak is een deel ingezaaid met een speciaal ontwikkeld gras/kruidenmengsel, de rest met een speciaal basismengsel gras. De ontwikkeling van de klei en de vegetatie worden de komende jaren nauwkeuring gemonitord.
Future dikes
In dit project wordt onderzocht hoe we de Nederlandse dijken kunnen versterken met een soortenrijke grasbekleding. Vanuit eerder onderzoek is bekend dat een biodiverse grasmat met een diverse en diepe wortelmat goed bestand is tegen de erosieve werking van overstromend water. Zowel boven- als ondergronds biedt een diverse vegetatie dan ook een uitstekende eerste beschermlaag.Daarnaast kan soortenrijke grasbekleding bijdragen aan het herstel van biodiversiteit: er is plek voor bijzondere planten- en insectensoorten. Bovendien dijken slingeren door het Nederlandse landschap en vormen een brug tussen verschillende ecosystemen. Een soortenrijke grasmat sluit aan bij de Green Deal Infranatuur die diverse waterschappen hebben ondertekend.Voor grootschalige toepassing van soortenrijke grasbekleding is onderzoek nodig. Er is meer kennis nodig over de erosiebestendigheid, het ontwerpen, beoordelen en beheren van soortenrijke dijken.
Dijk en data
Er ligt bijna 18.000 km aan dijk in Nederland. De graskwaliteit op deze dijken is belangrijk voor waterveiligheid en biodiversiteit. De grasbekleding wordt regelmatig getoetst en gemonitord worden door de 21 waterschappen, die ieder verantwoordelijk zij voor het verzamelen en opslag van data. Deze data zijn erg belangrijk om kennis te ontwikkelen en te delen en landelijke ontsluiting van data is daarbij essentieel. Daarom hebben we een start gemaakt met het ontwikkelen van een uniform protocol voor vegetatiemonitoring en opslag van data. De Landelijke Vegetatie Database (LVD) en de handreiking grasbekleding vormen hier een goed platform voor.
Borging Zeeflora Afsluitdijk
Op de Afsluitdijk groeit een bijzondere vegetatie tussen de oude basaltbekleding op het buitentalud. De begroeiing bestaat uit kustflora die zich heeft aangepast aan een rotsachtige ondergrond. Momenteel wordt de 32 km lange Afsluitdijk gerenoveerd en versterkt. Hierbij wordt het basalt op het buitentalud vervangen door onder andere floravriendelijke Quatroblokken. De plantensoorten die eerder op het buitentalud stonden zullen hierdoor verdwijnen. Het gaat hier om een aantal zeer zeldzame soorten, zoals Wilde Kool, Zeelathyrus en Strandbiet. WENR onderzoekt samen met Bureau Waardenburg en Het Levend Archief hoe de soorten nu geborgd kunnen worden en straks kunnen worden teruggeplaatst.
Lees en luister naar meer informatie via:
- 'Afsluitdijk krijgt eigen 'kliffenflora' terug', Vroege Vogels, 24 februari 2021
- ‘Moeder van alle kolen’ terug op Afsluitdijk', deafsluitdijk.nl, 26 januari 2021
- 'Een buik vol fladderende vlinders', De Groene Amsterdammer, 14 september 2020
Onderzoek Gras op Zand
Langs de Overijsselse Vecht onderzoeken Deltares, Infram, Radboud Universiteit en Wageningen Environmental Research de sterkte van zanddijken in opdracht van Waterschap Drents-Overijsselse Delta. De erosiebestendigheid van de toplaag wordt in theorie bepaald door de samenhang tussen het substraat en de boven- én ondergrondse vegetatie. Maar geldt dit ook voor zandige dijken? In 2020 is de samenstelling van de dijkvegetatie tussen Zwolle en Dalfsen geïnventariseerd en is ook de doorworteling bestudeerd. Deze gegevens worden gekoppeld aan trekproeven en grootschalige erosieproeven. Door deze gegevens te koppelen kan de relatie tussen de vegetatie, de doorworteling en de erosiebestendigheid op zandige dijken worden gekwantificeerd.
Kijk voor de grootschalige erosieproeven:
- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan
Pilot beheer en inzaaien bloemrijke dijken Amsterdam-Rijnkanaal
Zie voor persbericht en rapport:
Vegetatie van dijken
In de jaren '80 tot en met '90 is er door de vakgroep vegetatiekunde, plantenecologie en onkruidkunde van WENR uitgebreid onderzoek gedaan naar de vegetatie van dijken. Onderzoek naar de soortsamenstelling in relatie tot erosiebestendigheid, naar beheer in relatie tot soortsamenstelling, vegetatie op zeedijken of rivierdijken. Onderwerpen die in detail zijn uitgewerkt, zijn methoden om de doorworteling te testen, transplantatie van soortenrijke vegetatie bij dijkreconstructie en inzaaien van soortenrijke graslandmengsels in relatie tot doorworteling (zie proefschriften Hans Sprangers en Friso van der Zee).
Toetsmethoden voor de erosiebestendigheid van dijkgraslanden
De in Wageningen ontwikkelde toetsmethoden voor de erosiebestendigheid van dijkgraslanden waren onderdeel van het Voorschrift Toetsen op Veiligheid Primaire Waterkeringen 2007 (Min. V&W, 2007). Sinds 2000 zijn door WENR diverse toetsingen van de erosiebestendigheid van dijkgraslanden in opdracht van Rijkswaterstaat en waterschappen uitgevoerd (zie literatuurlijst) en is WENR betrokken bij de verdere ontwikkeling van het toetsingsinstrumentarium WBI.
Golfoverslag en Erosiebestendigheid Dijkgraslanden
WENR was partner in het project 'Golfoverslag en Erosiebestendigheid Dijkgraslanden', dat onderdeel uitmaakt van het Rijkswaterstaat/Waterdienstprogramma 'Sterkte en Belastingen Waterkeringen'. Binnen dit project heeft WENR ecologische en biofysische kennis ingebracht en veldwerk uitgevoerd met als doel een beter begrip van fysische processen tijdens golfoverslag op grasbekledingen en de rol van vegetatie daarbij. Het uiteindelijke doel van dit meerjarige project was om bij te dragen aan de nieuwe toetsingsregels in het WBI.
Cursus 'Kwaliteitsherkenning dijkgrasland'
Naast het toepassen en verbeteren van de toetsingsmethode heeft WENR diverse malen met aanbeveling van de Unie van Waterschappen de cursus 'Kwaliteitsherkenning dijkgrasland' georganiseerd. Deze cursus is specifiek toegesneden op de beheerpraktijk van Waterschappen. Hierin wordt uitgelegd hoe de kwaliteittoetsing van een grasbekleding in het kader van de VTV moet worden uitgevoerd. Aan de orde komen verschillende beheertypen van dijkgrasland, het steken en beoordelen van wortelmonsters, herkenning van graslandplanten en het beoordelen van de veldresultaten.
Ga naar de cursus
Aanvullend onderzoek op wettelijk verplicht kwaliteitsonderzoek
Aan het wettelijk verplicht kwaliteitsonderzoek wordt regelmatig een aanvullende onderzoekvraag gekoppeld. Zo zijn er door WENR onderzoeken uitgevoerd naar de invloed van mos op de erosiebestendigheid van dijkvegetatie, de effecten van begrazing met runderen, schade aan primaire waterkeringen door bomen, de effectiviteit van hooilandbeheer en de invloed van bemesting op erosiebestendigheid van grasland op zeedijken. Tevens is meegewerkt aan de praktijkproeven voor innovatieve dijkbekledingen in het Comcoast-consortium.
Wageningen Environmental Research denkt met u mee
WENR wil graag met u meedenken bij het vinden van een oplossing bij een probleem in het gevoerde dijkgraslandbeheer, door samen te zoeken naar een beheervorm die zowel veiligheid, efficiëntie als natuurwaarden oplevert. Wij hebben ruime ervaring met het uitvoeren van dijkgraslandtoetsingen, beheerevaluaties en expert inschattingen van de effectiviteit van (beheer)maatregelen. Daarbij kan binnen de eigen organisatie gebruik gemaakt worden van een groot netwerk van specialisten op het gebied van natuurbeheer, bodem, waterbeheer (kwaliteit en kwantiteit) en ruimtelijke planvorming.