Van hulp naar handel in Kenia

“Het bijzondere aan 3R (resilient, robust & reliable, red.) is dat het niet alleen een onderzoeksproject was", vertelt Catherine Kilelu, die het project in Kenia coördineerde samen met Simone van Vugt van Wageningen Centre for Development Innovation en Ingrid Coninx van Wageningen Environmental Research. “3R is ook een sectorontwikkelingsproject dat ernaar streeft om de private sector actief te betrekken en ermee samen te werken. Boerenorganisaties, ministeries en agentschappen van de Keniaanse overheid, ngo's en consumentenorganisaties werden erbij betrokken", voegt Van Vugt toe. Dit had als doel verbeteringen te stimuleren waardoor de duurzaamheid en het concurrentievermogen van de aquacultuur-, zuivel- en tuinbouwsector nu worden beperkt. 

Gericht op de consument

Een van de knelpunten in de tuinbouw is de voedselveiligheid: in Kenia bevatten groenten en fruit vaak resten van gewasbeschermingsmiddelen en microbiële verontreinigingen, wat een gevaar is voor de volksgezondheid. “Tegelijkertijd is er een toenemende vraag naar gezonde, veilige groenten, en uit ons onderzoek blijkt dat mensen bereid zijn meer te betalen voor deze producten", vertelt Joyce Gema, een Keniaanse zakenvrouw en consultant die actie onderzoek deed in het project. “Nu is het moment voor de boeren om die kans te grijpen."

Onderzoekers van 3R hebben de kwestie besproken met de overheid, die voedselveiligheid sindsdien prioriteit geeft. Er is een pilotproject uitgevoerd waarbij de invoering van een voedselveiligheidslabel voor binnenlandse tuinbouwproducten is onderzocht. Het label, met de naam Mazao Safi. zorgt ervoor dat de boeren meer consumentgericht te werk gaan, het verbetert hun landbouwpraktijken en geeft hun de mogelijkheid meer te verdienen. Het label sluit aan bij de aanbeveling van 3R dat de consumentenvraag meer invloed moet hebben op het werk van de boeren, de bedrijven en de overheid in de sectoren.

Lokale innovatie

De verkenning van het label is een voorbeeld van lokale innovatie, vertelt Kilelu. Het is dus aangepast aan de omstandigheden in Kenia, met de lokale actoren in de tuinbouwsector als drijvende kracht. “Boeren die hun producten willen exporteren, hebben te maken met de eisen van internationale kwaliteitsnormen, afgestemd op westerse markten, en die zijn vaak te complex." Het lokale label is haalbaar voor boeren.

Er zijn lokale oplossingen nodig om sectoren veerkrachtig te maken, concludeert Ingrid Coninx van Wageningen Environmental Research. “Deze veerkracht is hard nodig nu de landbouw te maken heeft met de gevolgen van COVID-19, boven op de sprinkhanenzwermen en de klimaatverandering."

De sector betrekken bij het bestuur

Een aanbeveling van 3R is dat bedrijven, boeren en consumenten meer betrokken worden bij het overheidsbeleid en de besluitvorming op het gebied van regelgeving. In de zuivelsector heeft het 3R-project, in samenwerking met het Kenyan Dairy Board, grote zuivelverwerkers en andere belanghebbenden, de overheid weten te overtuigen om het beleid over de kwaliteit van melk te verbeteren. Dat vertelt prof. Bockline Omedo Bebe, hoogleraar veehouderijsystemen aan de Egerton University, die deelnam aan het onderzoek. Onveilige melk vormt een groot probleem voor de volksgezondheid in Kenia. Tegelijkertijd hebben zuivelverwerkers melk van betere kwaliteit nodig om betere, veilige yoghurt en andere zuivelproducten te maken. Boeren kunnen meer verdienen als ze erin slagen om melk van betere kwaliteit te leveren. Uit onderzoek in het kader van het 3R-project is naar voren gekomen hoe dit gedaan kan worden, bijvoorbeeld door middel van een op kwaliteit gebaseerd betalingssysteem waarbij boeren een hogere prijs krijgen voor melk van goede kwaliteit.

Het 3R-project werd afgesloten met een meta-analyse van het voedselsysteem in Kenia door onderzoekers uit Wageningen en Kenia, waarbij het resultaat van vier jaar actieonderzoek werd samengevat. Rose Makenzi, beleidsmedewerker voor voedselzekerheid en water bij de Nederlandse ambassade in Nairobi, die het 3R-project heeft gefinancierd: “We hebben dit onderzoek gefinancierd om in kaart te brengen wat voor lessen we kunnen trekken, maar een ander belangrijk doel was mensen in de sector bij elkaar brengen en de Keniaanse overheid hierbij betrekken. We gebruiken de resultaten van 3R om te onderbouwen welke aanpak werkt. Dat is de basis voor discussies met de Keniaanse regering over dit onderwerp."