Dossier

Plastic afval en het dierenleven op zee

Jaarlijks verdwijnt tussen de 5 en 13 miljoen ton plastic van land in zee en eindigt in wat we kennen als ‘de plastic soep’. Zeevogels en andere dieren eten per ongeluk plastic afval of raken erin verstrikt. Wageningen Marine Research onderzoekt de effecten van plastic afval op het milieu en het dierenleven in zee. Ons instituut is grondlegger van een permanent graadmeteronderzoek aan plastics in magen van Noordse Stormvogels in de Noordzee. De resultaten worden door Nederlandse en Europese overheden gebruikt om het beleid tot vermindering van zwerfvuil te kunnen controleren.

Nieuws over plastic afval en het dierenleven op zee

Publicaties

Artikelen

(in vakbladen, nieuwsrubrieken, tijdschriften, periodieken en kranten)

2019

2018

Veldhuizen, R. (2018) Het aantal plastic zakjes in de Noordzee is gehalveerd - Klopt dit wel? De Volkskrant 20 april 2018

2017

Speksnijder, C (2017) 'Tsunami in Japan veroorzaakte ongekende wereldreis van zeedieren en afval' Volkskrant, 29 september 2017
Kleis, R. (2017) Plastic jojoot in de oceanen. Resource 16 augustus 2017
Straver, F. (2017) Plastic kan via plankton koers zetten naar mensenmond. Trouw 21 april 2017: 9
Speksnijder, C. (2017) Plasticsoep in Noordelijke IJszee. De Volkskrant 20 April 2017: 27
Groen, R. 2017 Wetenschap: Jan Andries van Franeker strijdt tegen plastic zwerfvuil. VANDAAG 2(1): 28-29

2016

Kuysters, J. & Van der Laan, W. 2016. Can cruisers make a difference? Latitude 38: 64-67.

2015

Qualite de l'eau et contaminations dans l'Estuaire de la Seine: Les macrodéchets - mei 2015 - GIP Seine-AVAL
Tierwelt leidet an Plastikabfällen: FTIR-Analyse von Polymeren in Mägen von Eissturmvögeln - LABO 2015-4
Animal kingdom suffering from plastic wastes - FTIR analysis of polymers in fulmars - Shimadzu News 1/2015

2014

De plastic soep - Van Franeker, J.A. 2014. pp 63-67 in: Oceanen, BWM Cahier 33(2) Biowetenschappen en Maatschappij, Den Haag, 88pp.
Plastic en eendenmosselen langs de kust - Van Franeker, J.A. 2014. Op de Kop 19(3): 12-13 (Mededelingenblad van de Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging (KNNV), afdeling Den Helder en omstreken)

2013

Wij eten plastic soep - NRC 8 juni 2013
Plastic as a Carrier of POPs to Aquatic Organisms: A Model Analysis - Environmental Science & Technology (2013)
Meerjungfrauentränen - Elementanalytik von Kunststoffen in der Nahrungskette - Labo 08/2013

2012

Meeresvögel beschleunigen Anreicherung von Mikroplastik - Naturwissenschaftliche Rundschau 65
Hengelen in een plastic soep - 1 mei 2012 - Spits
Meer plastic afval in zee dan gedacht 27 apr 2012 - Trouw

2011

Seabird ingestion of plastic litter still exceeding policy targets Science for Environment Policy 2011. European Commission DG ENV News Alert Issue 264 (1 December 2011): 1.
Fast alle Nordsee-Vögel haben Müll im Bauch 16 dec 2011 - Süd Deutsche
Plastic in stormvogelmaag Kinderen basisschool De Kariboe kijken hun ogen uit - 2 dec 2011 - Noord Hollands Dagblad
Plastic soep komt op ons bord okt 2011- Milieu nr. 6: pag. 8-11 Dit artikel is onderdeel van een aantal artikelen in het tijdschrift 'MILIEU' over hetzelfde onderwerp. De andere verschenen artikelen zijn:
- Plastic eiland? De werkelijkheid is erger! Van Weenen, H. 2011 Milieu 2011-2: 6-7.
- Help plastic afval de zeeën uit Ten Wolde, A. 2012. Milieu 2012 nr 1: 8-11.

Zeevogels verspreiden dodelijk plastic over de hele wereld - 30 apr 2011 - Reformatorisch Dagblad
Vogels poepen natuur vol plastic afval 28 apr 2011 - AD
Plastic zwerfvuil drama voor zeedieren 29 mrt 2011 - Reformatorisch Dagblad
8 miljoen stuks plastic per dag - 28 mrt 2011 - Volkskrant
Zeevogels verspreiden dodelijk plastic over hele wereld 28 mrt 2011 - hnl
Plastic. Het dieet van een zeevogel 25 mrt 2011 - Metro

2010

Olje-Norge Blokkerte boreforbud / Serverte Solheim sjofugl full av plast 25 sep 2010 - Bergens Tidende
Rosse Franjepoot Phalaropus fulicaria foerageert in plastic soep 18 aug 2010 - SULA
Zee van plastic 15 mei 2010 - VPRO-gids
Aanpak 'plastic soep' vraagt om strengere regels 5 mei 2010 - Staatscourant
Plastic soep verzuipt de zee 16 apr 2010 - Spits
Plastic soep is onverteerbaar 10 apr 2010 - Reformatorisch Dagblad
Zeilen op een zee van plastic 26 mrt 2010 - De Gelderlander
Charles Moore bezoekt Wageningen UR - 23 mrt 2010 - IMARES
Plastic rubbish blights Atlantic Ocean 24 feb 2010 - BBC News
Chemische vervuiling van wereldzeeën in kaart gebracht door verloren industriële plastic korrels - 6 jan 2010 - Int. Pellet Watch

2009

Zwerfvuil in de Noordzee- Klein afval, grote gevolgen sep 2009 - De Levende Natuur
Les Oceans malades du plastique Science & Vie Nr 1103 (Aout 2009): 70-77
Milieu Noordzee ontkomt niet aan wereldwijde zeevervuiling - 20 jul 2009 - NRC Handelsblad
Dit zit in jouw maag 9 jun 2009 - NRC Next
Charles Moore, ontdekker plastic afvalberg in Nederland apr 2009 - IMARES
Stranding van Noordse Stormvogels begin januari 2009 2009 - Sula

2008

Koninginnedag in Frankrijk nov 2008 - nieuwsbrief NZG
Vervuiling van de zee - Ballonnen in zee 2008 - Sula
De oceaan als vuilnisvat nov 2008 - Wildlife
Vervuiling van de zee - Zeevissen met zacht plastic kunstaas 2008 - Sula

Rapporten

2018

Fleet D.M., Dau K., Gutow L., Schulz M., Unger B. & van Franeker J.A. 2017. Marine litter. In: Wadden Sea Quality Status Report 2017. Eds.: Kloepper S. et al., Common Wadden Sea Secretariat, Wilhelmshaven, Germany. Version updated 21.12.2017.

2016

Contaminants in northern fulmars (Fulmarus glacialis) exposed to plastic - 2016 - TemaNord

2015

Fulmar Litter EcoQO monitoring in the Netherlands - Update 2014 Van Franeker, J.A. Imares raport C123/15
Impact of marine debris on Antarctic fur seals Arctocephalus gazella at Cape Shirreff: diet dependent ingestion and entanglement. Preliminary results - 2015

2014

Plastic ingestion by Northern Fulmars, Fulmarus glacialis, in Svalbard and Iceland, and relationships between plastic ingestion and contaminant uptake. Trevail, A.M., Gabrielsen, G.W., Kühn, S., Bock, A. & Van Franeker, J.A. 2014. Norsk PolarInstitutt Kort rapport/ Brief Report Series 2014-029. (24pp).
Fulmar Litter EcoQO monitoring in the Netherlands - Update 2012 and 2013
Van Franeker, J.A., S. Kühn, E.L. Bravo Rebolledo & A. Meijboom (2014)
IMARES Report C122/14. IMARES, Texel. 56pp

2013

Fulmar Litter EcoQO monitoring along Dutch and North Sea coasts - Update 2010 and 2011 IMARES Report C076/13
Nederlandse samenvatting
Engelse samenvatting

2011

Fulmar Litter EcoQO monitoring along Dutch and North Sea coasts in relation to EU Directive 2000/59/EC on Port Reception Facilities: results to 2009. 2011 - IMARES

2010

Fulmar Litter EcoQO Monitoring in the Netherlands 1979-2008 in relation to EU Directive 000/59/EC on Port Reception Facilities mei 2010 - IMARES
Marine Strategy Framework Directive - Task Group 10 Report Marine litter april 2010 - SETAC Conferentie, Spanje

2009

Fulmar Litter EcoQO Monitoring in the Netherlands 1979-2007in relation to EU Directive 2000/59/EC on Port Reception Facilities 2009 - IMARES

2008

Fulmar Litter EcoQO monitoring in the North Sea - results to 2006 2008 - IMARES

Publicaties

2019

Provencher, J.F., Borrelle, S., Bond, A.L., Lavers, J.L., Van Franeker, J.A., Kühn, S., Hammer, S., Avery-Gomm, S. & Mallory, M.L. 2019 . Recommended best practices for plastic and litter ingestion studies in marine birds: collection, processing, and reporting. Facets 4: 111-130

2018

Kühn S, van Oyen A, Booth AM, Meijboom A, van Franeker JA (2018) Marine Microplastic: Preparation of Relevant Test Materials for Laboratory Assessment of Ecosystem Impacts. Chemosphere 213: 103-113

2017

Van Franeker, J.A., Offereins, M. & Domis, M. 2017. Plastic soep en Stormvogels. NVOX 42 : 520-522. (Magazine voor het Onderwijs in Natuurwetenschappen; Dec.2017). https://www.nvon.nl/nvox
Does DMS buildup really explain plastic ingestion by seabirds? A comment on Savoca et al. Gaia Dell’Ariccia, Richard A. Phillips, Jan A. van Franeker, Nicolas Gaidet, Paulo Catry, José P. Granadeiro, Peter G. Ryan, Francesco Bonadonna (2017) Science Advances

2016

The use of potassium hydroxide (KOH) solution as a suitable approach to isolate plastics ingested by marine organisms. Kühn, S., Van Werven, B., Van Oyen, A., Meijboom, A., Bravo Rebolledo, E.L. & Van Franeker, J.A. 2016.,. Marine Pollution Bulletin (online)
Quantifying ingested debris in marine megafauna: a review and recommendations for standardization. Provencher, J.F., Bond, A.L., Avery-Gomm, S., Borrelle, S.B., Bravo Rebolledo, E.L., Hammer, S., Kühn, S., Lavers, J.L., Mallory, M.L., Trevail, A. & Van Franeker, J.A. (2016) Analytical Methods (online)

2015

Seabirds, gyres and global trends in plastic pollution. Van Franeker, J.A. & Law, K.L. 2015. Environmental Pollution 203: 89-96
Microplastic in a macro filter feeder: Humpback whale Megaptera novaeangliae E. Besselinga, E.M. Foekema, J.A. Van Franeker, M.F. Leopold, S. Kühn, E.L. Bravo Rebolledo, E. Heße, L. Mielke, J. IJzer, P. Kamminga, A.A. Koelmans. Marine Pollution Bulletin
Elevated levels of ingested plastic in a high Arctic seabird, the northern fulmar (Fulmarus glacialis). Trevail, A.M., Gabrielsen, G.W., Kühn, S. & Van Franeker, J.A. 2015. Polar Biology
Linking effects of anthropogenic debris to ecological impacts Mark Anthony Browne, A. J. Underwood, M. G. Chapman, Rob Williams, Richard C. Thompson, Jan A. van Franeker. Proceedings Royal Society B 20142929 (11pp).

2014

Monitoring Plastic Waste using FTIR Spectroscopy Abstracts EUCMOS 2014 - aug 2014
The OSPAR Ecological Quality Objective on plastics ingested by fulmars Van Franeker, J.A.; & the SNS Fulmar Study Group 2014. International Marine Conservation Congress, Glasgow, Scotland 14-18 August 2014. Oral contribution SY71.1.

2013

Plastic in North Sea Fish E.M. Foekema, C. de Gruijter, M.T. Mergia, J.A. van Franeker, A.J. Murk & A.A. Koelmans. (2013) Environmental Science and Technology 47: 8818–8824.

2012

Plastic ingestion by harbour seals (Phoca vitulina) in The Netherlands Bravo Rebolledo, E.L., Van Franeker, J.A., Jansen, O.E. & Brasseur, M.J.M. Marine Pollution Bulletin (2012 in press)
Dietry variation in chick-feeding and self-provisioning Cape Petrel Daption capense and snow petrel Pagodroma nivea at Signy Island, South Orkney Islands, Antarctica Marine Ornithology 40: 81–87 (2012)
Plastic ingestion by the Northern Fulmar (Fulmarus glacialis) in Iceland 2012 -article Marine Pollution Bulletin (in press, online)

2011

Monitoring plastic ingestion by the northern fulmar Fulmarus glacialis in the North Sea 2011 - Environmental Pollution
Van Franeker, J.A. & SNS Fulmar Study Group 2011. A standard protocol for monitoring marine debris using seabird stomach contents: the Fulmar EcoQO approach from the North Sea. NOAA Technical Memorandum NOS-OR&R-38: 116-120
Van Franeker, J.A. 2011. Reshape and relocate: seabirds as transformers and transporters of microplastics. NOAA Technical Memorandum NOS-OR&R-38:278-280
Van Franeker, J.A. & SNS Fulmar Study Group 2011. Chemicals in marine plastics and potential risks for a seabird like the Northern Fulmar (Fulmarus glacialis). NOAA Technical Memorandum NOS-OR&R-38: 415-418
Marine Litter - Technical recommendations for the implementation of MSFD requirements 2011 - Joint Research Centre
Plastic Debris in the Ocean 17 feb 2011 - Chapter in UNEP Yearbook 2011

2009

Monitoring the abundance of plastic debris in the marine environment 2009 - Philosophical Transactions of the Royal Society B.
Foolish fulmars and their contribution to ecological quality 2009 - abstract Proceedings of the International Research Workshop on the Occurrence, Effects and Fate of Microplastic Marine Debris

Posters en fact sheets

Als vogels mensen waren
If birds were humans
Wenn Vögel Menschen wären
Heavy metals in plastic, recycling and environmental aspects – 2015
Plastic ingestion by harbour seals (Phoca vitulina) in The Netherlands
Gestrandet vor unserer Haustür: Plastikmüll in der Nordsee - Michael Otto Stiftung 2012 - Poster for Exhibition "Endstation Meer - Das Plastikmüllprojekt" in the Museum für Kunst und Gewerbe (MKG), Hamburg
Inventory of the presence of plastics in the digestive tract of North Sea fishes May 2011 - SETAC Milan
Proposing Methodological standards for monitoring marine litter, in order to achieve good environmental status in the framework of the Marine Strategy Framework Directive (MSFD) April 2010 - SETAC Conferentie,
De Noordse Stormvogel: vuilnisvat van de Noordzee en graadmeter voor ecologische kwaliteit 2010 - Noordzeedagen

Presentaties

Monitoring Plastic Waste Using FTIR Spectroscopy - Van Oyen, A., Van Franeker, J.A., Oppermann, U. & Egelkraut-Holthus, M. 2014 - p 68 in: Schmitt, M., Book of Abstracts EUCMOS 2014 Düsseldorf, Abstract EAS 3.1.
A standard protocol for monitoring marine debris using seabird stomach contents: the Fulmar EcoQO approach from the North Sea mrt 2011 - www.5imdc.org
Reshape and relocate: Seabirds as transformers and transporters of microplastics mrt 2011 - www.5imdc.org
Chemicals in marine plastics and potential risks for a seabird like the Northern Fulmar (Fullmarus glacialis) mrt 2011 - www.5imdc.org

TV & Radio

Onderzoeker toont plastic in vogels in TV-programma 'Rot op met je milieu' - 10 oktober 2016
Waarom is plastic zo slecht voor vogels? - 11 apr 2016 - Willem Wever op Zapp (9:45 - 12:45 min)
BBC Radio over Plastics op zee en zeevogels - 30 september 2014
Nieuws uit de natuur: Jan Andries van Franeker over plastic in zeevogels - 29 september 2014
Kassa Groen: Jan Andries van Franeker over plastic afval in Stormvogels - 10 jun 2014
Onderzoek plastic in stormvogels in TV- en jeugdprogramma's - 2 apr 2014
Onderzoeker Elisa Bravo Rebolledo is geïnterviewd in het programma Vroege Vogels - 24 maart 20133 (op 86:00 min)
Interview Jan Andries van Franeker over plastic in strormvogels - Jaaroverzicht 2012 Franse Canal+ op 1:23
Interview Jan Andries van Franeker: Plastic Soep 3 daagse 27 nov 2011 - Vroege Vogels
Stormvogelonderzoek IMARES bij ConusuMinderMan - dec 2008 - Llink
Plastic afvalberg in de Stille Oceaan en Noordzee - 4 aug 2008 - Netwerk

Films

Too Good To Waste - sep 2014 - Rotterdams Havenbedrijf
Lille Hav Hvad Nu? (Deense film - Kleine Zee, wat nu?) - nov 2013 - Deense documentaire van Chilbal Film over diverse bedreigingen van ons zeemilieu, waaronder plastic. Stuk over plastic begint op 46 min.
Waterafval - Ocean Report - apr 2012 - Documentaire Surfrider Foundation (NL) - Andere taalversies
Vuilvis project - Fishing for Litter 9 feb 2012 - IMARES YouTube
Any Waste Any Time - jan 2011 - Rotterdams Havenbedrijf
Plastic Soup van de band PBII 18 okt 2010 - Clip van de band PBII
Addicted to Plastic jan 2010 - Ian Connacher
Afval aan Zee - jan 2010 - Melvin Tool
Stormvogel EcoQO Workshop - feb 2009 - IMARES

Gerelateerd dossier

Microplastics en nanoplastics
Microplastics en nanoplastics zijn kleine plasticdeeltjes die in het milieu terecht kunnen komen. Wat zijn de effecten van deze kunststoffen in de zee...

Nieuws over plastic afval en het dierenleven op zee

Overdracht van giftige stoffen uit plastics naar Noordse stormvogels

Vrijwilligers van onschatbare waarde voor stormvogelonderzoek

Wereldwijd overzicht van plasticopname in zeedieren

Waddenvereniging blikt terug op ZOE-containerramp

Edwin Foekema en Jan Andries van Franeker bij Omrop Fryslân over plastic korrels in de Waddenzee

Nieuws uit voorgaande jaren

Plastic in Noordzeevis

Jan Andries van Franeker bij Vroege Vogels over de afname van plastic in de magen van stormvogels

Jan Andries van Franeker bij Buitendienst over plastic in stormvogels

Noordse Stormvogel en plastics – graadmeter rapport 2018

Stormvogel-sterfhuis

Beroemde stormvogel

Chemicaliën uit ingeslikt plastic

Zeekoetsterfte na MSC Zoe – het belang van langetermijnonderzoek

Weer een stranding van bio-korrels

Martin Baptist in Nieuwsuur over milieurisico plastic deeltjes uit overboord geslagen containers

Stormvogel-plastic monitoring in Denemarken

Nieuw graadmeterrapport Noordse stormvogels en plastics

Veelgestelde vragen over The Ocean Cleanup

Onderzoek naar plastic in Arctische kabeljauw

Bruinvissen en plastic

Plastic bio-korrels aangespoeld op Texel

BBC Two 'Autumnwatch' over stormvogels en plastic afval

Iets minder plastic in stormvogelmagen

Plantaardige resten in de magen van Noordse Stormvogels

Video: extreem voorbeeld van plastic in vogelmaag

Noordse stormvogels wegwijzers in het internationale zeebeleid

Nogmaals plastic met zeegeur

Noordpoolgebied bezaaid met afval uit zee

Trends in afval van ballonnen op Nederlandse stranden

Schade van zwerfvuil op zee?

Kaliumhydroxide: geschikt middel om plastic uit zeedieren te isoleren?

Minder plastics in stormvogelmagen

Als vogels mensen waren

Plastic met zeegeur? Onrealistisch!

Onderzoeker toont plastic in vogels in TV-programma 'Rot op met je milieu'

Zeevogel-plastic monitoring in Ierland

Twijfelachtige eer voor de Jan van Gent

Onderzoek plastic in stormvogels een wereldwijd voorbeeld

Veren met een verhaal

Ons plastic is zoek

Willem Wever: waarom is plastic zo slecht voor vogels?

Plastic zwerfvuil en pelsrobben op Antarctica

Hoeveel microplastic drijft er in de plastic soep?

Resource: Plastic raakt zoek in de oceaan

Nieuw overzicht van de effecten van plastic afval op dierenleven in zee

Effecten van plastic zwerfvuil - meer dan individuele schade

Aangespoelde bultrug Johanna had microplastics in de maag

Zeevogels, oceanische maalstromen en plastic vervuiling

Plastics uit stormvogelmagen nader bekeken

Plastic in stormvogels uit het hoge noorden

Nieuw rapport: Stormvogels als graadmeter voor plastics in zee

BBC Radio over Plastics op zee en zeevogels

Nieuws uit de natuur: Jan Andries van Franeker over plastic in zeevogels

Onderzoek ondersteunt Beach Cleanup

Kassa Groen: Jan Andries van Franeker over plastic afval in Stormvogels

Opmerkelijk veel plastic zwerfvuil op de Waddeneilanden

Onderzoek plastic in stormvogels in TV-jeugdprogramma's

Kraaienleed door plastic

Plastics in Noordzee vis

Hoeveelheid plastic in Stormvogels stabiel

Ballonnen: oplaten of ophangen?

Opmerkelijke magen onderzocht bij Stormvogel Workshop 2013

Foto’s van alle 13 maaginhouden met plastic

Wat een Zooi!

Plastic afval ook in zeehondmagen

Conventie Biologische Diversiteit

Onderzoek IMARES in film 'Plastic in zee'

Stormvogel Graadmeter ook in de Stille Oceaan

‘Ocean Hope’ tentoonstelling op Noors strand

Nieuw Europees rapport over gevolgen plastic afval

Boek Stormvogels Faroe Eilanden

Nieuwe resultaten van de ‘international pellet watch’

Plastic Soep 3 Daagse

Plastic soep komt op ons bord

Blog onderzoek op Faroer eilanden

Plastic soep is overal...

Vogels verteren plastic sneller dan gedacht

Film Coastwatch