Nieuws
Uiengenoom geeft eindelijk zijn geheimen prijs
Wagenings onderzoek maakt snellere ontwikkeling van nieuwe weerbare rassen mogelijk. Onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR) hebben het uiengenoom ontrafeld. Veredelaars kunnen hierdoor sneller nieuwe rassen ontwikkelen die bijvoorbeeld bestand zijn tegen droogte en kunnen voldoen aan de wereldwijd groeiende vraag naar uien. Richard Finkers, onderzoeker plantenveredeling: “Het in kaart brengen van de genetische samenstelling was een behoorlijke puzzel. Want het uiengenoom is groot, zo’n zestien keer groter dan dat van een tomaat en vijf keer groter dan van de mens.”
De ui is één van de meest geproduceerde groenten ter wereld en zit vol vitamines en mineralen. In veel landen maakt deze groente dan ook een belangrijk onderdeel uit van het dieet. “Om de productie van uien over de hele wereld mogelijk te maken, zijn geschikte rassen nodig,” zegt Olga Scholten, onderzoeker plantenveredeling. “Denk aan uienrassen die resistent zijn tegen schimmels. Want schimmels kunnen uien aantasten en dat zorgt voor productieverlies.” De veredeling van nieuwe rassen wordt gemakkelijker nu het uiengenoom in kaart is gebracht.
Legpuzzel van 100.000 stukken
Het ontrafelen van het hele uiengenoom was een hele klus. Want het uiengenoom is erg groot. Finkers: “Het in kaart brengen van het uiengenoom kun je vergelijken met het leggen van een puzzel van 100.000 stukjes, waarvan 95.000 stukjes blauwe lucht afbeelden. Slechts 5000 stukken zijn echt behoorlijk verschillend. Een groot deel hebben we op volgorde kunnen leggen doordat er grote en kleine stukjes zijn die gedeeltelijk overlappen.”
Finkers: “Nu we het uiengenoom publiceren zullen andere onderzoekers en veredelaars gebruik gaan maken van de mogelijkheden die de genoomsequentie biedt. Hierdoor zal meer kennis beschikbaar komen en zullen veel meer rassen worden getoetst op de aanwezigheid van bepaalde genen of op het maken van combinaties daarvan. Denk aan het inkruisen van interessante eigenschappen uit andere uienrassen of verwante wilde soorten.”
Veredelaars gaan ervan uit dat met de kennis van de DNA-sequentie (volgorde) het veredelen van uien twee keer sneller kan, in zo’n zes tot zeven jaar. “Welke genen een rol spelen bij resistentie tegen ziekten of tolerantie tegen droogte is bij andere gewassen, zoals aardappelen en rijst, al goed onderzocht. Veredelaars kunnen op basis van het DNA nu gemakkelijker vergelijkbare genen in het uiengenoom opsporen en de veredeling vereenvoudigen.”
Samenwerking
Wageningen University & Research werkte samen met drie bedrijven aan het bepalen van de DNA-volgorde van de ui: de veredelingsbedrijven Bejo Zaden en De Groot en Slot, en het genomics bedrijf ServiceXS. Delen van het project zijn uitgevoerd in een academische samenwerking met Prof. Masayoshi Shigyo (Laboratory of Vegetable Crop Science, Yamaguchi University, Japan) en Prof. Shusei Sato (Graduate School of Life Sciences, Tohoku University, Aoba-ku, Sendai, Japan).
Uienfeitjes
- Ieder jaar is zo’n 800.000 ton extra uien nodig om de groei van de wereldbevolking bij te benen.
- Nederlanders eten zo'n 7 kilo uien per jaar. In Libië is de consumptie het grootst: 35 kilo per persoon per jaar.
- Uien kunnen worden gebruikt als poetsmiddel, ze zitten namelijk vol met natuurlijke oliën.