Project

Visserijonderzoek IJsselmeer en Markermeer

Het beheer van het IJssel- en Markermeer is grotendeels gebaseerd op internationale regelgeving of afspraken zoals de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW), de natte infrastructuur van Natuurnetwerk Nederland, Europese Vogel- en Habitatrichtlijn, Natura 2000, de Aalverordening en het Biodiver-siteitsverdrag. Deze verdragen stellen de kaders voor het volgen van de visstand en de maatregelen om de gestelde doelen te halen. Door middel van surveys en monitoring van migrerende en diadrome vissen levert dit project de benodigde informatie om te voldoen aan deze kaders aan het Ministerie van LNV en het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (RWS). Het Ministerie van LNV ontwikkelt momenteel een nieuw beheerstelsel voor de visbestanden wat mogelijk leidt tot aanzienlijke wijzigingen binnen de onderdelen van dit programma.

Projectdoelstelling

De doelstelling van het project is drieledig:

  1. verzamelen van visserij-onafhankelijke gegevens ten behoeve van de vangstadvisering van commerciële schubvissoorten (baars, blankvoorn, brasem, snoekbaars), spiering en aal. Door gebruik van standaardmethodieken en jaarlijkse bemonstering kunnen verschillende jaren in de tijdserie met elkaar vergeleken worden en kunnen eventuele trends worden bepaald;
  2. analyseren van trends in de ontwikkeling van habitatrichtlijn-soorten (trekvissen);
  3. aanleveren van de benodigde gegevens voor en het uitvoeren van de berekeningen van de Ecologische Kwaliteit Ratio’s (EKRs) binnen de Kader Richtlijn Water (KRW) voor de evaluatie van de toestand van de visgemeenschap.

Binnen de doelstellingen van het project vallen tevens het uitvoeren van de jaarlijkse bestandsopname op het IJssel-en Markermeer in het najaar, de bemonstering van de oevers in de zomerperiode en het monitoren van migrerende en diadrome vissen in het vismigratieseizoen.

Werkwijze

De werkwijze is per onderdeel verschillend in termen van methodiek, timing in het jaar en gebied. In het open water van het IJsselmeer en Markermeer wordt in het najaar gedurende zes weken met een onderzoeksschip met twee verschillende vistuigen een bestandsopname uitgevoerd. Tijdens de oeverbemonstering in augustus/september wordt met een kleine visboot met een elektrisch schepnet en aanvullend met een zegen gevist. Het monitoren van de diadrome en migrerende vissen gebeurt met fuiken in de belangrijkste trekperioden van vissoorten (vismigratieseizoen), in samenwerking met beroepsvissers. De wijze van bemonstering is beschreven in Handboek zoetwater visbemonsteringen.

Sinds 2014 wordt onder de noemer “diadrome vis zoete rijkswateren” nauw samengewerkt tussen Ministerie LNV en Ministerie I&W (RWS).

Alle verzamelde biologische data worden, na kwaliteitscontrole, opgeslagen in de centrale database Frisbe bij WMR.

Projectresultaat

De basisgegevens die binnen het Vis- en visserijonderzoek IJsselmeer en Markermeer worden verzameld, zijn noodzakelijk om trends in de ontwikkeling van de visstand te kunnen signaleren, de toestand van de visstand te kunnen evalueren en beheersmaatregelen of ingrepen te kunnen toetsen zoals vereist door de Europese richtlijnen. De tijdreeksen van basisgegevens die in de afgelopen decennia zijn opgebouwd zijn ook onontbeerlijk als achtergrond bij het oplossen van meer specifieke vraagstellingen vanuit het beleid, bijvoorbeeld op het gebied van ecologisch duurzame visserij, de effecten van klimaatveranderingen en waterkrachtcentrales en het herstel van vismigratie.

De resultaten van het project Vis- en visserijonderzoek IJsselmeer en Markermeer zijn schattingen van de hoeveelheid vis van een bepaalde soort in een bepaald jaar. Van alle gegevens verzameld in de open water monitoring en oevermonitoring in het IJsselmeer en Markermeer zijn lengte-frequentieverdelingen beschikbaar. Tevens is voor een aantal soorten de leeftijdsopbouw van de vangst beschikbaar. Zie ook: https://wmropendata.wur.nl/site/zoetwatervis.

Naast deze bestandsschattingen leveren de onderzoeken essentiële gegevens voor de ecosysteemindicatoren (EKR’s) ten behoeve van de KRW en informatie over het belang van het IJsselmeergebied als doortrekgebied voor migrerende vissoorten (Habitatrichtlijn).

Het project levert rechtstreeks de data voor de uitvoering van het spieringbeleid aan de hand van het zogenoemde spieringprotocol.

Producten

  • Uitvoeren van de geplande monitoringen:
  • Open water survey in IJsselmeer en Markermeer;
  • Oeverbemonstering in IJsselmeer en Markermeer;
  • Diadrome vis zout (Kornwerderzand) en zoet (voorjaar);
  • Bewerking van de gegevens voor de commerciële schubvissoorten zodat deze bruikbaar zijn in visserij-adviezen IJsselmeer en Markermeer;
  • Bijdragen aan Jaarrapport “Toestand vis en visserij in zoet Rijkswateren”, met de gegevens afkomstig uit dit project;
  • Advies met betrekking tot het openstellen van de spieringvisserij op basis van de gegevens van de meest recente open water survey IJsselmeer en Markermeer;
  • Bijdragen voor de websites van Wageningen Marine Research, CVO en KennisOnline;
  • Bijdragen aan Advisering over het beheer van de IJsselmeer visserij;
  • Bijdragen aan update van Handboek zoetwater visbemonsteringen, onderdelen IJsselmeer en Markermeer.
  • Project-inhoudelijke bijdragen aan website van Wageningen Marine Research, CVO en KennisOnline;
  • Bijdragen aan de rapportages over het afgelopen jaar;
  • Bijdragen aan de planning voor het komende jaar.

Publicaties

De resultaten  van de monitoringen in het IJssel- en Markermeer zijn beschikbaar via het dataportal van Wageningen Marine Research. Nieuwsberichten van de Wettelijke taken Visserijonderzoek zijn te vinden op de website van Wageningen Marine Research.