Nieuws
Op weg naar een integrale ruimtelijke aanpak: een preverkenning
Nederland staat voor grote opgaven als het gaat om klimaat, energie, wonen, landgebruik, leefbaarheid en biodiversiteit. Opgaven die ruimtelijk samenkomen in gebieden en daarmee om een integrale aanpak vragen. Wageningen University & Research heeft samen met betrokken overheden een preverkenning in de regio Achterhoek uitgevoerd naar hoe deze opgaven samenkomen en wat er nodig is om te komen tot een integrale aanpak.
De preverkenning vond plaats in het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Dit programma streeft naar een integraal beleid voor het landelijk gebied. Daarin staan de regio’s centraal, met een focus op een gebiedsgericht beleid. Geen enkele regio is hetzelfde. Elke regio wordt immers gekenmerkt door een andere natuurlijke basis (bodem en water) en een andere sociaaleconomische structuur. Daarmee zullen de generieke doelen en opgaven dan ook andere ruimtelijke effecten, mogelijkheden en deelopgaven met zich meebrengen. Daarbij is zowel een goed beeld van de gezamenlijke basis van belang, als van de samenhang tussen de opgaven en acties.
Alle regio’s hebben te maken met de majeure opgaven als energietransitie, klimaatadaptatie en circulaire economie, als meer specifieke opgaven op het gebied van stikstof, landbouw, natuur en woningbouw. Maar komen de plannen en acties voldoende bij elkaar? Krijgen (en behouden) we het benodigde overzicht en inzicht? Waar ontstaat synergie en waar liggen belangrijke keuzen? Waar schittert het, waar schuurt het? Doel van de preverkenning was om een basis te leggen voor de antwoorden op dit soort vragen.
Handreikingen en inspiratie
Het werkdocument ‘Grenzeloze 8RHK’ brengt de belangrijkste observaties uit de preverkenning samen. Ook biedt het handreikingen als inspiratie voor stappen naar een integrale aanpak. Het werkdocument is bedoeld als handreiking voor bestuurders en beleidsmakers om verder vorm te geven aan de gebiedsgerichte aanpak en het Nationaal Programma Landelijk Gebied. Deze landelijke strategie zal de komende tijd nader uitgewerkt worden, maar regionaal kan de basis al gelegd worden.
De belangrijkste conclusie uit de preverkenning is dat het natuurlijke systeem (bodem, water en natuur) de verbinding kan leggen in een integrale aanpak. Een gedeeld begrip van dat natuurlijke systeem kan het gezamenlijke vertrekpunt vormen, én de gemeenschappelijke basis waarop alle opgaven en acties worden samengebracht.
De wijze waarop de opgaven en acties worden samengebracht verdient hierbij meer aandacht. Overzicht en inzicht zullen we samen moeten maken en behouden. Vooral de wijze waarop in gezamenlijkheid verbanden worden gelegd, moet daarbij voorop staan. Dit betekent niet dat altijd alles met elkaar verbonden moet zijn, maar dat de diverse plannen en acties op strategische momenten wel samenkomen. Sectoraal en integraal werken gaan hand in hand. De conclusies sluiten goed aan bij het recente advies ‘Geef ruimte, maak ruimte’ van de Raad voor de Leefomgeving, en bieden mogelijk inspiratie voor de voorgestelde regiotafels.
Hoe (verder)?
De analyse en handreikingen zijn geschetst op basis van de regio Achterhoek, maar staan zeker niet op zichzelf. In het kader van het Nationaal Programma Landelijk Gebied zijn meerdere pilots gestart. Ook in landelijke discussies over de ruimtelijke ordening van Nederland in de toekomst komt de ‘hoe-vraag’ steeds meer in beeld. Dat is geen vraag waar een gemakkelijk antwoord op te geven is. Door de verschillende inzichten uit de reflecties en gebiedsverkenningen te combineren, en processen en acties slim te stroomlijnen, komt een grenzeloos perspectief op de toekomst wel in beeld.