Zoektocht naar kansen voor peilopzet tegen droogte

Ondanks dat Pijnenborg stopt als Koeien & Kansen deelnemer gaat hij dit intiatief voortzetten binnen het zogenoemde project TKI KLIMAP. De kennis en ervaringen vanuit KLIMAP zullen worden gedeeld met Koeien & Kansen. Het project Koeien & Kansen zelf verbreedt de verkenning door een nieuwe pilot op te starten bij een andere deelnemer op droge zandgrond.

Experiment: vasthouden van grondwater

Binnen het project Koeien & Kansen is in 2020 bij Mark Pijnenborg gestart met een experiment om grondwater vast te houden in gedraineerde percelen naast de sloot. Dit gebeurt door het slootpeil in het voorjaar op te zetten door het op te stuwen. Daarnaast is er aanvoerwater gebruikt via de watergangen van het waterschap, om aanvoerwater in de kavelsloot te pompen. Het experiment wordt dit jaar voortgezet in het kader van het TKI KLIMAP project door KnowH2O en KWR, onder auspiciën van het waterschap Limburg. Wij worden op de hoogte gehouden van de resultaten van het vervolg en zullen ook de andere resultaten van TKI KLIMAP in die regio met belangstelling volgen met het oog op eventuele toepassing in Koeien & Kansen. Daarnaast gaan we verder op zoek naar mogelijkheden bij de deelnemers om water in het voorjaar langer vast te houden, en ook om efficiënter te beregenen op de bedrijven van de Koeien & Kansen-deelnemers. Dit speelt uiteraard vooral in het zuidelijk en oostelijk zandgebied.

Grondwaterstand

Het succes van water vast houden in het voorjaar hangt sterk af van de opbouw van de ondergrond en van de hydrologie, met name de mate waarin wegzijging optreedt naar het grondwater. Als de weerstand van het bodemprofiel klein is en de grondwaterstanden in de regio laag zijn, dan lukt het niet om de grondwaterstand voldoende op te zetten, het aangevoerde water zakt dan te snel weg (wegzijging). Daarnaast moet de verhoogde grondwaterstand minimaal het niveau bereiken waarbij het gewas ervan kan profiteren. De afstand tussen de onderkant van de wortelzone tot het bovenste grondwater mag daarvoor niet te groot worden. Op schrale zandgrond is deze afstand klein (<50 cm), naarmate er meer leem aanwezig is kan het grondwater wat verder omhoog stromen richting de plantenwortels via de capillaire werking van poriën in de grond.

Ervaring Pijnenborg

De ervaringen van het eerste jaar water vasthouden en aanvoeren bij Mark Pijnenborg waren niet direct overtuigend positief, maar we weten nog niet precies waaraan dit heeft gelegen. In ieder geval was de capaciteit van de pomp op zonne-energie onvoldoende om het verhoogde slootpeil te handhaven. De grondwaterstand zakte in het droge voorjaar te ver uit om met capillaire werking de wortelzone te kunnen bereiken. Het kan dus zijn dat ondanks de leemlaag in de bodem van de percelen de wegzijging toch te groot was. Het wordt komend jaar onderzocht met sensoren in de sloot en peilbuis en een aangepaste pomp.