Nieuws

Fokken met verstand: DNA informatie

Published on
14 december 2020

Hoe kan DNA informatie bijdragen aan een gezond fokbeleid? Dat was het thema op donderdag 3 december tijdens de tweede online thema-avond ‘Fokken met verstand’. De uitgebreide presentaties in combinaties met de vele goede vragen van de deelnemers maakten dit weer een leerzame en interactieve avond.

Op donderdag 3 december hebben het Centrum voor Genetische bronnen Nederland (CGN) en Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH) een tweede online thema-avond georganiseerd voor besturen van rasorganisaties en stamboeken, fokkers, dierhouders en liefhebbers van de Nederlandse (zeldzame) landbouwhuisdierrassen. Na een zeer succesvol eerste webinar op donderdag 5 november met het onderwerp “Omgaan met inteelt” waren er tijdens deze tweede online thema-avond wederom meer dan 150 deelnemers aanwezig.

Sipke Joost Hiemstra, directeur CGN, was de avondvoorzitter en leidde de sprekers en de deelnemers door het programma heen. Drie onderzoekers van CGN, Wageningen Livestock Research en Animal Breeding and Genomics zijn aan het woord geweest met drie presentaties over DNA informatie. Na elke presentatie hadden de deelnemers de mogelijkheid om, via de chat, vragen te stellen aan de sprekers. Op deze manier ontstond er een zeer leerzaam en interactief avondprogramma dat werd afgesloten met een vooruitblik van SZH voorzitter, Gerrit Tacken.

DNA informatie is toegankelijker dan ooit, wordt jaarlijks of zelfs maandelijks betaalbaarder en de mogelijkheden zijn oneindig. Ook binnen de fokkerij van landbouwhuisdieren wordt het gebruik van DNA onderzoek steeds meer gebruikt. Hoewel we over steeds meer kennis beschikken, zijn er naast de voordelen ook een aantal valkuilen die DNA informatie met zich mee kan brengen. Zoals het uitsluiten voor de fokkerij van dragers met een erfelijk gebrek.  Hierbij is de valkuil dat door het uitsluiten van alle dragers er te weinig ‘gezonde’ dieren overblijven voor de fokkerij waardoor de diversiteit achteruit gaat. Als dan alleen de ‘gezonde’ dieren nog worden ingezet, dan vergroot dit ook de kans dat ándere erfelijk gebreken juist tot uiting komt. Dit was één van de voorbeelden die Jack Windig in zijn presentatie over de voordelen en valkuilen van DNA informatie heeft gegeven.

De tweede spreker was Harmen Doekes. Hij gaf een zeer duidelijke presentatie over het gebruik van DNA informatie voor de selectie op polygene kenmerken. Polygene kenmerken zijn afhankelijk van meerdere genen. Dit maakt de selectie moeilijker doordat de genen bijvoorbeeld sterk afhankelijk van elkaar zijn of kunnen ook betrokken zijn bij andere kenmerken, bijvoorbeeld negatieve kenmerken. Ook de omgeving van een dier is hierin van belang, heeft het dier een fijne stal en wat is de kwaliteit van het voer? Harmen heeft uitgelegd hoe DNA informatie kan bijdragen om toch op dit soort kenmerken te selecteren.

Mira Schoon is ook ingegaan op hoe waardevol DNA informatie kan zijn en in het speciaal voor het behoud van zeldzame rassen. De zeldzame status van een ras was een van de eerste punten die werd uitgelegd. Met een terugkoppeling naar 5 november, over het belang van zoveel mogelijk beschikbare fokdieren, werd daarmee het risico voor de zeldzame rassen aangekaart. In 2018 is er met behulp van DNA onderzoek een test ontwikkeld die het mogelijk maakt om raszuivere dieren te identificeren van de Nederlandse zeldzame dubbeldoel rundveerassen. Dieren met (deels) missende afstammingsgegevens kunnen daarmee in het stamboek worden ingeschreven en zo de populatie aanvullen.

Gerrit Tacken, voorzitter van de SZH, heeft met een terugblik op beide thema-avonden en vooruitkijkend op een toekomst vol diversiteit deze zeer leerzame en interactieve avond afgesloten. Hij benadrukte het belang van kennis delen, registreren, actieve rasorganisaties en liefhebbers die de landbouwhuisdieren houden.