Grondgebruikersbank Eemland

Een groot deel van de boeren doet mee met weidevogelbeheer, onderhoudt landschapselementen en/ of heeft boerenlandpaden opengesteld, maar uitbreiding van het agrarisch natuurbeheer blijkt moeilijk. De Agrarische Natuur-vereniging Ark & Eemlandschap verwacht dat een tegenprestatie in de vorm van (gebruiksrecht van) grond wel eens een effectievere prikkel kan zijn dan een vergoeding. Ze heeft de Wetenschapswinkel van Wageningen UR gevraagd om de knelpunten en mogelijkheden in het gebied te onderzoeken.

>> Publieke grond voor publieke doelen?

De Agrarische Natuur-vereniging Ark & Eemlandschap vermoedt dat de vergoeding niet interessant genoeg is voor boeren om mee te gaan doen of om hun maatregelen uit te breiden. Ark & Eem-landschap verwacht dat een tegenprestatie in de vorm van (gebruiksrecht van) grond wel eens een effectievere prikkel kan zijn.
De grondmobiliteit in het gebied is laag. Boeren kunnen daardoor moeilijk uitbreiden. Enkele gemeenten hebben grond in bezit. De grond van de gemeenten wordt nu zonder voorwaarden verpacht. Ark & Eemlandschap vraagt zich af of deze grond als smeermiddel zou kunnen worden ingezet om uitbreiding van het agrarisch natuurbeheer voor elkaar te krijgen, en of op welke wijze een ‘grondgebruikersbank’ daar een organisatievorm voor zou kunnen zijn. Op dit moment is echter niet duidelijk hoeveel grond in bezit is bij de overheid en waar deze percelen liggen.
Het onderzoek gaat in op de knelpunten en mogelijkheden in het gebied. Ervaringen van vergelijkbare initiatieven worden beschreven en in een breder theoretisch kader geplaatst.

Onderzoeksvragen

• Wat zijn de voornaamste redenen voor de stagnatie van de deelname aan agrarisch natuurbeheer in Eemland?
• Hoe werkt de grondmarkt in stadsrandgebieden in Nederland en in dit gebied in het bijzonder?
• Welke vergelijkbare (grondbank-) initiatieven zijn er in Nederland (ontwerp- of uitvoeringsfase)?
• Welke percelen in het gebied zijn in bezit bij één van de overheden (gemeenten, provincie, waterschap) of bij Natuurmonumenten?
• Op welke plekken in het gebied is behoefte aan welke (extra) maatregelen?
• Hoe staan boeren in het gebied tegenover grond als tegenprestatie voor hun diensten?
• Wat zijn mogelijke arrangementen?

Op 18 juni 2011 vond ondertekening van het akkoord Grondgebruikerbank plaats tijdens de Dag van het Nationaal Landschap Arkemheen-Eemland.

Downloads

• Rapport 269 Van de grond - Verkenning mogelijkheden voor het inzetten van publieke grond voor maatschappelijke doelen in Eemland (pdf, 1,8 Mb)
• Presentatie Van de Grond - Inzet publieke grond voor maatschappelijke doelen - Judith Westerink, 29 september 2010 (pdf, 510 kb)

In de media

• Grondgebruiksbank voor weidevogels (Weidevogelbescherming, 5 september 2011
• Agrarisch natuurbeheerders in Eemland krijgen voorrang (www.netwerkplatteland.nl, 27 juni 2011)
• Grondgebruiksbank voor weidevogels (Dienst Landelijk Gebied, 22 juni 2011)
• Grond voor weidevogels (De Bunschoter 20 juni 2011)
• Publieke grond voor publieke doelen - Een voorbeeld van een alternatieve financieringsvorm voor agrarische natuur (ROmagazine, april 2011) (pdf, 4,62 Mb)
• ANV Ark & Eemlandschap wint € 5.000 met project Grondgebruiksbank: Winnaars prijsvraag voor agrarische natuurverenigingen bekend (Vogelbescherming Nederland, 20 januari 2011) (pdf, 62,7 Kb)
• Meer natuur mogelijk met grondbank (Agrarisch Dagblad, 5 oktober 2010) (pdf, 814,14 Kb)
• Grondgebruikersbank: start 2011 (Nieuwe Oogst, 30 september 2010)
• Uniek Eemlands project: grondruil als hulp vogelstand (De Gooi- en Eemlander, 4 september 2010) (pdf, 13,15 Kb)

Opdrachtgever

Agrarische Natuurvereniging Ark & Eemlandschap, Bunschoten

Projectuitvoering

Een deel van het onderzoek wordt uitgevoerd door een groep studenten in het kader van ACT.
Verder zijn betrokken:
Fennie van Straalen - Leerstoelgroep Landgebruiksplanning van Wageningen University
Raymond Schrijver - Centrum Landschap, Alterra
Ben Schaap - Plant Research International, onderdeel van Wageningen UR

Begeleidingscommissie

De begeleidingscommissie bestaat uit vertegenwoordigers van:
Agrarische Natuurvereniging Ark & Eemlandschap
LTO
Gemeente Amersfoort
Natuurmonumenten
SVGV
Boeren
Wetenschapswinkel Wageningen UR