Project
Voedseltuinen: Naar een veerkrachtig en inclusief voedselhulpsysteem van verse en lokale groenten en fruit
Steeds meer mensen in Nederland verkeren in een situatie van voedselonzekerheid. Gebrek aan voedselzekerheid staat voor een gebrek aan sociale, financiële en fysieke toegang tot voedzame voeding die een actief en gezond leven ondersteunt. Via Voedseltuinen wil Stichting Fondsenbeheer Landbouw en Zorg (SFLZ) in samenwerking met onder andere Voedselbanken en gemeenten deze mensen ondersteunen in het aanbod aan groenten, fruit en eieren.
Een Voedseltuin is tuin van bijv. een zorgboer of volkstuinvereniging waar verse producten worden geteeld voor onder andere Voedselbanken. In dit onderzoek staat centraal hoe Voedseltuinen en organisaties als de Voedselbank een veerkrachtig en inclusief voedselhulpsysteem kunnen ontwikkelen zodat mensen in voedselonzekerheid betere toegang krijgen tot lokale verse groenten en fruit.
Verbreding concept en netwerk
Om erachter te komen hoe de veerkracht en inclusiviteit van het voedselhulpsyteem kan worden versterkt door Voedseltuinen zijn er twee ACT-groepen aan de slag gegaan. Deze hebben ingezoomd op de multifunctionaliteit van zorgboeren en de organisatievormen van diverse voedselhulporganisaties. Hieruit bleek dat versproducten die direct van het land komen niet zo vanzelfsprekend in de voedselhulpketen terecht komen als de onverkochte of gedoneerde etenswaar uit supermarkten. Tegelijkertijd is het werk in Voedseltuinen zwaar en niet geschikt voor alle vrijwilligers en deelnemers van zorgboeren, verder is het soms lastig om voedsel te produceren dat voldoet aan de wensen en eisen van voedselhulpkanalen en de ontvangers. De verwachting dat enkel zorgboeren zelfstandig een structurele en grootschalige bijdrage konden leveren aan voedselhulpvoorziening in Nederland bleek op basis van deze twee rapporten onwaarschijnlijk. Wat daarnaast naar boven kwam is dat er vele andere vormen van Voedseltuinen en voedselhulporganisaties zijn die, samen met zorgboeren, mogelijk een substantiële verbetering teweeg kunnen brengen. Vervolgens zijn twee stagiaires aan de slag gegaan met het inventariseren van wensen en mogelijkheden en het organiseren van een workshop om met deze brede groep Voedseltuinen en Voedselhulporganisaties een leernetwerk te vormen.
In het eindrapport gaan we vervolgens specifiek in op de waarden die centraal staan voor de verschillende actoren in het voedselhulpsysteem zoals ‘voedselhulp voor mensen in armoede’, ‘zinvolle dagbesteding’ en ‘experimenteren met alternatieve vormen van landbouw’. En trekken we lessen over de (on)mogelijkheid en noodzakelijkheid om samen te werken aan meervoudige waarden. Wat hierin met name nodig is, is verbondenheid van onderaf (bottom-up) en generieke ondersteuning in kennis en netwerkactiviteiten. Waarde creëer je namelijk samen en niet alleen. Overige principes voor de ontwikkeling van een veerkrachtig voedselhulpsysteem die wij van belang achten zijn: (1) mensen in hun kracht zetten – dat gaat om initiatiefnemers, zorgboeren, vrijwilligers, maar ook over het betrekken en verbeteren van de positie van de ontvanger, (2) meervoudigheid versterken (pluralizing) – het onderkennen en waarderen van meervoudigheid in waarden, maar elkaar ook proberen te vinden op gedeelde waarden. Hierbij is het belangrijk om in het oog te houden dat er maatschappijbreed waarden worden gecreëerd, (3) noodzaak tot gezamenlijkheid (collectivity)- om een leernetwerk te vormen moet duidelijk zijn wat je aan elkaar kunt hebben.
