Alle belangen afwegen

Consumenten, producenten en handelaren nemen beslissingen over de producten die ze kopen, maken of verkopen. Neem bijvoorbeeld vlees. Wie snel en makkelijk wil koken, kiest misschien voor kip. Voor een diner is biefstuk een optie, of vis. De prijs speelt mee, en steeds vaker ook de vraag of het gezond, duurzaam of diervriendelijk is. Veel mensen willen bijvoorbeeld meer betalen voor melk van koeien die in de wei lopen. “Dat is mooi voor het landschap en het dierenwelzijn, maar minder goed voor het milieu. De mest kan immers niet goed worden verwerkt”, zegt Krijn Poppe, econoom en research manager van het LEI.

“Pas als je alle belangen in de samenleving bestudeert, kun je goed afgewogen beslissingen nemen. Gezondheid, sociaal welzijn, duurzaamheid, dierenwelzijn en natuur zijn steeds belangrijker geworden”, vervolgt Poppe. “Duurzaam produceren roept vragen op over de beste technologie en productiewijze, zoals gangbare of biologische landbouw. Maar ook over de beste manier van organiseren. Leg je bijvoorbeeld het toezicht op  voedselveiligheid bij de overheid of het bedrijfsleven?”

Afwegingsproces

Het LEI helpt vraagstukken oplossen over landbouw, voedsel en natuur waarin meerdere partijen en tegenstrijdige belangen spelen, zowel binnen Europa als wereldwijd. Van oudsher staat het LEI de Nederlandse en Europese overheid bij in het beantwoorden van beleidsvragen. “Dat maakt ons instituut ook een interessante partner voor het bedrijfsleven. De verhouding tussen bedrijfsleven, boeren en overheid komt vaak terug in ons werk. Waar handboeken tekort schieten, mogen wij complexe vragen graag helpen oplossen”, verklaart Poppe.

Onafhankelijk

Als onafhankelijke partij bedenkt het LEI oplossingen met alle betrokkenen rond de tafel. Objectief haalt het de argumenten en belangen naar boven. “Als het afwegingsproces goed wordt georganiseerd, kunnen partijen makkelijker een deal met elkaar sluiten”, vertelt Poppe.

Acceptatie

Het LEI helpt onder meer wereldmarktleiders in landbouwmachines, ict-bedrijven en retailers bij de uitwisseling van gegevens. Gegevens over bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen moeten niet meer alleen tussen de trekker en spuitmachine worden uitgewisseld, maar ook met accountancykantoren, coöperaties, supermarkten en de overheid. Poppe: “In internationale teams ontwerpen we zowel systemen voor data-uitwisseling als indicatoren voor duurzaamheid in de keten.”

Maatschappelijke acceptatie

Gedrag is cruciaal bij de afwegingen rond een innovatie. “Ledlampen verbruiken minder energie, maar niet als iedereen vervolgens de tuin ‘s winters volhangt met verlichting”, illustreert Poppe. Daarnaast omarmen mensen niet iedere technische innovatie, denk aan genetisch gemodificeerd voedsel of rekeningrijden. “Wanneer je al vroeg met burgers werkt aan maatschappelijke acceptatie en gedragsveranderingen incalculeert, verklein je de risico’s.”