Hoe is het allergeen lupine in dit roggebrood gekomen?
Een jonge vrouw kreeg een anafylactische reactie na het eten van een plakje roggenbrood. Ze is allergisch voor lupine, maar het etiket vermeldde de stof niet. Wageningen Food Safety Research (WFSR) zocht uit hoe dat kan.
De Nederlandse Voedsel- en Waren Autoriteit (NVWA) stond voor een raadsel toen de allergische reactie voor verder onderzoek werd voorgelegd, dus vroeg het WFSR om een ander sneetje uit het roggebrood te onderzoeken. WFSR analyseerde het brood op verschillende manieren onder andere met antilichamen, en met DNA analyse methoden.
Uit de tests werd duidelijk dat er minder dan 0,7 microgram lupine per gram in het roggebrood aanwezig was en het DNA-onderzoek wees uit dat het om blauwe lupine ging. Kon de gevonden lage concentratie de oorzaak zijn van de heftige reactie? En hoe was de lupine eigenlijk in het brood terecht gekomen?
Blauwe lupine in rogge
Om dit soort allergische reacties te voorkomen, is er een referentiedoses voor lupine, die aangeeft hoeveel van de stof geconsumeerd kan worden zonder een objectieve schadelijke reactie te veroorzaken, dus eigenlijk ook hoeveel er maximaal aanwezig hoort te zijn in een product.Het onderzochte sneetje bevatte totaal maximaal 0,04 milligram lupine; een dosis die lager is dan zelfs de referentiedoses die de NVWA hanteert. Het is dus onwaarschijnlijk dat die hoeveelheid de anafylactische reactie heeft veroorzaakt.
Dat het om blauwe lupine ging, wijst erop dat de rogge misschien bij de oogst is verontreinigd. Rogge en blauwe lupine worden vaak op dezelfde boerderij geteeld, omdat beide het goed doen op zandgrond met een lage pH-waarde. Rogge en lupine worden zelfs gemengd geteeld, bijvoorbeeld als veevoer, maar soms worden de zaden na oogst weer gescheiden. Bij het sorteren kan een gebroken lupinezaad in het rogge terecht zijn gekomen. Het is ook mogelijk dat er tijdens het malen of broodproductie lupinemeel in het roggemeel of -deeg terecht is gekomen, bijvoorbeeld door verstuiving of niet-gereinigde handen.
Waarschijnlijk een ‘puntbesmetting’
De onderzoekers van WFSR denken dat er waarschijnlijk sprake was van een ‘puntbesmetting’. Het geconsumeerde stuk moet een veel grotere hoeveelheid lupine hebben bevat dan de rest van het roggebrood, gezien de heftige reactie. Ergens in de productieketen is een besmetting ontstaan die zich niet homogeen over het roggebrood verdeeld heeft, het ene sneetje is ongevaarlijk, van het volgende sneetje kun je ernstig ziek worden. Mogelijk zouden de gebruikers van roggemeel de leveranciers om aanvullende informatie over de grondstof moeten vragen, adviseren de wetenschappers. Dit om allergische consumenten nog beter te beschermen.
Auteurs: Peter Verheijen, Nathalie Smits, Ioana Barbu, Marleen Voorhuijzen, Elise Hoek, Andries Koops.