Onderwerp scriptie

Stage-/afstudeeropdracht Sportvisserij Nederland: Kansen en bedreigingen voor de houting

Inleiding en probleemstelling

De houting of Noordzeehouting (Coregonus oxyrinchus)  is een anadrome vissoort, die echter ook standpopulaties kent. De soort leeft in scholen in het pelagiaal. In het najaar trekt de vis over een korte afstand de rivieren op voor de paai. De paai vindt plaats op de diepe plekken in de traag stromende benedenrivieren. De houting is de enige coregonensoort die voorkwam in het zoute en brakke water van het Noordzeebekken.

Het oorspronkelijk verspreidingsgebied van de houting reikt van Siberië, Noord-Rusland en het Oostzeegebied tot Groot-Brittannië.

Van oudsher werden standpopulaties van de houting aangetroffen in het brakke water van onder andere het Hollands Diep, de IJsselmonding en het Zwarte Water. De echte trekkende Noordzeehouting trok in het najaar de Rijn, de Maas en de Schelde op.

Tot circa 1915 kwam de houting algemeen voor in sommige Nederlandse rivieren, maar eind jaren dertig was de vangst tot nul gereduceerd. Grootschalige uitzettingen door de Heidemaatschappij in die periode brachten daar geen verandering in. Aan het einde van de twintigste eeuw bleek alleen in Denemarken nog een kleine populatie voor te komen.

De laatste twee decennia is er weer een toename van het aantal houtingen dat wordt waargenomen in Nederland, in de grote rivieren en met name in het IJsselmeer. Dit is mogelijk het gevolg van de Duitse herintroducties in de Rijn en het is moeilijk in te schatten wat de mogelijkheden zijn voor het herstel van een duurzame populatie.

Er zijn momenteel vele ontwikkelingen gaan de die invloed kunnen hebben op het bestand van de houting:

·         In 2018 gaan de Haringvlietsluizen op een Kier (met een gedeeltelijk herstel van het getij);

·         Op termijn komt er naar verwachting een Vismigratierivier met geleidelijke zoet-zoutovergang in de Afsluitdijk;

·         Ook in de andere delen van Nederland (Zeeland, Lauwersmeer) vindt weer herstel van zoet-zoutovergangen plaats.

·         Op verschillende plaatsen bij grenzen van zoet en zout water is er visvriendelijk sluis- en spuibeheer ingesteld.

·         Het terugdringen van de verontreiniging in bijvoorbeeld de Schelde/Westerschelde.

·         Er zijn een aantal natuur/herinrichtingsprojecten gepland in het Haringvliet in het kader van het Droomfondsproject;

·         In de afgelopen eeuw is de temperatuur in de grote rivieren met 3°C gestegen en naar verwachting zal de temperatuur verder stijgen;

·         (Bij)vangsten door beroepsvissers en sportvissers (en daarbij optredende sterfte);

De vraag is of deze ontwikkelingen als geheel positief gaan uitpakken voor houting.

Aanpak

In kaart brengen van de recente ontwikkelingen van de houting en de status in Europa?

·         Inventariseren data houting vangsten in Nederland uit diverse literatuurbronnen en aanwijzingen voor voortplanting (interviews beroeps- en sportvissers, schippers?) (±laatste 15 jaar)

Wat is nodig voor herstel van de houting?

·         Welke habitatkenmerken zijn van belang voor de houting (voortplanting, opgroei larven en juvenielen, paaimigratie)(Habitatsgeschiktheidsmodel)

·         Wat zijn de oorzaken dat de houting is verdwenen, wat was de belangrijkste factor (analyse beschikbare historische data?

·         Tegenwoordig wordt de houting weer vrij veel gevangen op onder meer het IJsselmeer, de IJssel, de Westeinderplassen en…. (in kaart brengen huidige verspreiding) Kan de houting zich ook weer voortplanten in Nederland en zo ja waar?

·         Wat gaan de verschillende bovengenoemde ontwikkelingen betekenen voor de houting?

·         Wat zijn mogelijke maatregelen voor de houting en de meeste kansrijke maatregelen in Nederland?

Rapporteren

De gevolgde aanpak en de uitkomsten dienen gepresenteerd, toegelicht en besproken te worden in een rapportage. Daarnaast wordt aan het einde van de stage een mondelinge presentatie gehouden.

Periode: najaar 2018 /voorjaar 2019 (ca. 5-6 maanden)

Niveau stagiair : universitair

Standplaats: Bilthoven

Begeleiding

Willie van Emmerik, afdeling Onderzoek & Advisering, Sportvisserij Nederland (030-6058464 of emmerik@sportvisserijnederland.nl)