Vishotels bieden warm welkom aan klein zeeleven

Het bodemleven in de Noordzee is een belangrijk onderdeel van de biodiversiteit. Schelpdieren filteren het zeewater en bieden vissen een plek om te schuilen of eieren te leggen. En vogels komen op de kleine vissen af. “In de afgelopen eeuw hebben overbevissing, vervuiling en ziekten de biodiversiteit en de beschikbare habitat in de Noordzee verarmd,” zegt universitair docent Moleculaire Marine Ecologie Reindert Nijland. “Dit kunnen we herstellen door nieuwe habitat in het water terug te brengen. Daarom lieten we met Marine Animal Ecology en de start-up ReefSystems acht vishotels naar de bodem glijden.”

Legoblokken

Een van de hotels ligt op de bodem van het Haringvliet. Twee zijn te vinden op zee. En de hotelgasten kunnen ook terecht in IJmuiden, de Moezelhaven en het Oosterdok (Amsterdam). Nijland: “De hotels zijn een ontwerp van de jonge ontwerper Maxim Robbe Dijkstra. De betonnen buizen zijn hol en worden verstevigd met glasvezel. Het lijken wel een soort legoblokken die je op elkaar kunt stapelen. Maar dan zijn ze een halve meter lang. Schelpdieren en planten kunnen zich heel makkelijk hechten aan de ruwe buitenkant. Vissen en krabben kunnen hiervan eten en schuilen in het kunstriff.”

Komende jaren bekijken de onderzoekers van Marine Animal Ecology of de biodiversiteit rond de vishotels toeneemt. Dat kunnen ze heel precies vaststellen door DNA-sporen. “Vissen verliezen schubben en cellen uit de kieuwen. Ook ontlasting komt in het water terecht. Die DNA-sporen kunnen we heel nauwkeurig oppikken door het nemen van watermonsters. We halen het DNA uit het water en kunnen dan in een paar stappen de DNA-volgorde aflezen met de MinION DNA sequencer. Binnen enkele uren weten we welke gasten hebben ingecheckt. In de toekomst ligt er een apparaat op de bodem die autonoom watermonsters neemt. Dan zie ik de uitslag op mijn telefoon.”

Volgeboekte hotels

De onderzoekers zien dat de hotels al aardig zijn volgeboekt: Het Haringvliethotel ligt dichtbij de Haringvlietsluizen in zoet water en is een toevluchtsoord voor trekvissen zoals paling, baarzen en snoeken. Uit het DNA-onderzoek blijkt dat er ook veel zwartbekgrondels verblijven. De twee vishotels op zee liggen in zout water en raken al flink begroeid met oesters, planten en sponzen. Ook trekken ze bijvoorbeeld krabben aan. “De hotels bij IJmuiden, de Moezelhaven en het Oosterdok hebben we net geplaatst. We gaan de komende jaren nauwlettend in de gaten houden welke gasten daar inchecken. Voor ons is het interessant om de verschillen te zien. Want het water in IJmuiden is zout en het water in Amsterdam is brak en dus minder zout.”

Het project kan op grotere schaal wereldwijd een vervolg krijgen. Zo heeft Marine Animal Ecology ook in Kenia vishotels geplaatst. Nijland: “Het aanbrengen van vishotels helpt bij het terugkeren van een stukje biodiversiteit in het water. Het is belangrijk nauwkeurig in kaart te brengen wat er precies met die biodiversiteit gebeurt. Overheden en beleidsmakers kunnen deze informatie gebruiken om te bepalen welk beleid het meest succesvol is. Als we het zee-ecosysteem kunnen ondersteunen en de biodiversiteit kunnen vergroten, wordt dit systeem weerbaarder tegen nieuwe bedreigingen zoals klimaatverandering.”