Blog
Blog 1: Onderzoek naar trekkende vissen
In het voorjaar van 2023 werd een vispassage aangelegd tussen de Lage Vaart en de Kitstocht in de Oostvaardersplassen. Deze bekkenstuwpassage moet vissen in staat stellen de natte graslanden en diepe poelen bij de Waterlanden te bereiken. Vooral voor soorten als de driedoornige stekelbaars is dit ondiepe water een ideale paaiplaats. Visetende vogels zoals lepelaar, zilverreiger en dodaars profiteren op hun beurt van het toegenomen voedselaanbod.
Afgelopen week startte het monitoringsonderzoek naar de werking van de passage. Onder leiding van Joep de Leeuw en Joey Volwater zetten wij – Kyra Beeftink en Matthijs Ledder, masterstudenten mariene biologie aan de Universiteit van Amsterdam en Universiteit Utrecht – fuiken uit om te onderzoeken welke vissoorten gebruikmaken van de vispassage. Dit onderzoek maakt deel uit van een bredere studie naar vissen in Nationaal Park Nieuw Land, waaronder Marker Wadden, het Markermeer en de Oostvaardersplassen.
Onderzoek naar habitatgebruik
Tijdens onze vijf maanden durende stage bij Wageningen Marine Research richten we ons op de visgemeenschappen binnen Marker Wadden en de Oostvaardersplassen. We onderzoeken welke soorten hier voorkomen en hoe zij verschillende habitats benutten. Daarbij kijken we naar kenmerken als waterdiepte, troebelheid, vegetatie en beschutting tegen wind.
Ook de mate van verbinding met open water speelt een rol. Marker Wadden staat via geulen in directe verbinding met het Markermeer. De Oostvaardersplassen vormen juist een meer gesloten systeem, met hoger waterpeil dan de omliggende Lage Vaart. De vispassage, aangelegd in 2023, biedt vissen mogelijk toegang tot dit afgesloten gebied.
Fuiken, zegens en waadpakken
Voor ons onderzoek maken we gebruik van fuiken en zegens. Half april voerden we onze eerste bemonsteringen uit: eerst op Marker Wadden, daarna in de Oostvaardersplassen. Gewapend met waadpakken en onder begeleiding van Joep en Joey zetten we op verschillende locaties fuiken uit, die we de volgende ochtend controleerden.
Op Marker Wadden weten Joep en Joey inmiddels goed waar het veilig is om te bemonsteren. De Oostvaardersplassen waren nieuw terrein – met soms spannend hoge waterstanden, net niet in ons waadpak! Gelukkig bleven we droog.
Bij het legen van de fuiken noteren we per locatie en tijdstip welke vissoorten zijn gevangen, en meten we de lengte van elke vis. Zo krijgen we inzicht in de aanwezige soorten, leeftijdsklassen en populatiestructuur.
Opvallende vangst bij de vispassage
Omdat de vistrap in de Oostvaardersplassen niet eerder bemonsterd was, wisten we niet goed wat te verwachten. Een soort waar we op hoopten, was de driedoornige stekelbaars. In open water kunnen deze visjes 5 tot 6 cm lang worden, terwijl ze in geïsoleerde wateren vaak kleiner blijven (3 à 4 cm).
Tot grote vreugde van Joep – die zei nog nooit zó blij te zijn geweest met één stekelbaarsje – vonden we enkele exemplaren van 5 tot 6 cm bóvenaan de vistrap. Dit suggereert dat deze visjes helemaal vanaf de Noordzee, via het Markermeer en de vispassage, hun weg hebben gevonden naar de Oostvaardersplassen.
Naast stekelbaarsjes vingen we ook andere soorten, zoals marmergrondel, Kaukasische dwerggrondel, kleine modderkruiper, blankvoorn, baars, ruisvoorn, giebel, zeelt en brasem. Een mooie, gevarieerde vangst!
Met dit veldwerk komen we steeds dichter bij een compleet beeld van de visgemeenschappen in Marker Wadden en de Oostvaardersplassen – én hoe vissen deze dynamische moerasgebieden gebruiken.
