Onderzoek naar de rol van natuurlijk bacteriedodend additief in diervoeders – regio Oost

In Oost Nederland is een samenwerking gestart tussen diverse organisaties in de Gelderse regio en Wageningen University & Research (WUR) rondom het project “Faag op Maat”. Zogenaamde fagen, bacteriedodende micro-organismen, kunnen mogelijk het gebruik van anti-biotica in de veehouderij terugdringen bij toevoeging in diervoeders. Faag op Maat biedt de deelnemende organisaties de kans om een leidende rol te spelen bij de ontwikkeling van een systeem op basis van innovatieve producten, service en kennis om het gebruik van antibiotica in de veehouderij terug te dringen. Op deze manier wordt een belangrijke en baanbrekende stap gezet in het terugdringen van antibioticaresistentie.

Het hoofddoel is om het aantal ziekteverwekkende bacteriën zoals salmonella en campylobacter bij kippen en varkens te verminderen. Dat is belangrijk voor het dierenwelzijn en voor het verhogen van de voedselveiligheid voor de mens. Eerder werd vooral antibiotica gebruikt, maar het gebruik van antibiotica bij dierproductie kan leiden tot antibioticumresistentie bij mensen. Het routinematig gebruik ervan is daarom sinds 2006 door de Europese Unie verboden. Het project heeft een looptijd van vier jaar en de totale investering bedraagt meer dan zes miljoen euro, waarvan bijna twee miljoen euro wordt gesubsidieerd door het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO-subsidie). Trouw Nutrition Nederland B.V. is projectleider en werkt actief samen met onderzoekers van WUR. De groep bestaat verder uit Micreos Food Safety B.V., NYtor B.V., Agri Information Partners B.V.

Positieve resultaten voedingsadditief tegen salmonella bij kippen

Paulina Krzysica, promovendus bij WUR, heeft onderzocht hoe een natuurlijk voedingsadditief de weerstand van kippen tegen salmonellabacteriën kan verhogen. Dit additief van Trouw Nutrition Nederland B.V. is gebaseerd op een graansoort, overgroeid met een bepaalde schimmel. Het leek bij kippen te werken om een infectie met salmonellabacteriën tegen te gaan, maar Trouw Nutrition wist nog niet hoe. Krzysica onderzocht in het lab het effect ervan op kippenmacrofagen. Dit zijn immuuncellen die bacteriën, zoals salmonella, kunnen opeten en verteren. Gebleken is dat delen van het graan en delen van de schimmel aanwezig in het voedingsadditief de macrofagen konden activeren, doordat ze cytokinen gingen aanmaken. Cytokinen zijn stofjes die zorgen voor communicatie tussen de cellen van het immuunsysteem en zijn dus betrokken bij de weerstand tegen bacteriële infecties. Kortom, een belangrijk nieuw inzicht rond de werking van het voedingsadditief en de activering van het immuunsysteem.

Nieuwe test ontwikkeld voor onderzoek naar immuunsysteem kippen

Edwin Tijhaar is veterinair immunologisch onderzoeker bij WUR ‘Het onderzoek maakt duidelijk hoe het voedingsadditief het immuunsysteem kan activeren om salmonella te bestrijden. Voedingsadditieven kunnen dus waarschijnlijk een bijdrage leveren aan het terugdringen van salmonella-infecties in pluimvee en de varkenshouderij. Maar ze zijn hierin niet zo effectief als antibiotica. Om salmonella-infecties in te dammen zullen voedingsadditieven met andere dingen gecombineerd moeten worden. Zoals hygiënemaatregelen en vaccinaties. Misschien is een combinatie wel het beste.’

Het onderzoek van Krzysica is ook belangrijk omdat ze nu een nieuwe test heeft ontwikkeld waarmee de cytokinen nu aardig eenvoudig en goedkoop onderzocht kunnen worden. Dit was eerder voor kippen nog niet goed mogelijk, vertelt ze. ‘Deze testen waren essentieel om het effect van het voedingsadditief te kunnen onderzoeken.’ De ontwikkelde cytokinentesten zijn breed inzetbaar voor wetenschappelijk onderzoek naar het immuunsysteem van kippen. ‘Een nodige stap om vooruitgang te maken op dit vlak en communicatie tussen immuun cellen bij kippen te begrijpen.’

Goede onderlinge samenwerking en optimale kennisuitwisseling in de regio

Niet alleen heeft het project Faag op Maat een positief economisch effect gehad in de regio Oost-Nederland, het heeft ook gezorgd voor kennisuitwisseling tussen de diverse organisaties en uitbreiding van de netwerken. ‘Er was goede communicatie tussen de betrokken organisaties en WUR. We hebben veel informatie uitgewisseld’, vertelt Krzysica. ‘Ook op internationaal vlak is ons onderzoek interessant, het is echt nieuw’, zegt Tijhaar. ‘Ik verwacht dat andere labs die immunologisch onderzoek bij kippen doen zeker interesse in de ontwikkelde testen zullen hebben.‘