G20 moet vooral het hoofd koel houden bij de hoge graanprijzen

Zoals met elke prijspiek komt ook de roep om iets aan de hoge prijzen te doen, of in ieder geval iets aan de grote fluctuaties. LTO Nederland voorman  Albert Jan Maat pleitte bijvoorbeeld voor het aanleggen van graanvoorraden in Nederland.

Ook de club van de 20 rijkste landen, de G20, wil nu de hoge prijzen bespreken op een spoedvergadering in de week van 27 augustus. Na de voedselprijscrisis van 2007/08 is, onder voorzitterschap van Frankrijk, een nieuwe instantie opgericht, het ‘Rapid Response Forum’. Dit forum komt bij elkaar  als er zich "abnormale marktcondities" voordoen. Het zal de eerste keer worden dat een Rapid Response Forum wordt gehouden. Tijdens het Forum wordt besproken wat gedaan kan worden om de uit de pan rijzende prijzen te beteugelen. De directeur van de FAO (de Wereld Voedsel Organisatie), Jose Graziano Da Silva, heeft in de Financial Times al een voorzet gedaan door te stellen dat biobrandstof-productie in de VS (waarvoor vooral mais wordt gebruikt) tijdelijk moet worden gestaakt, omdat het de prijzen nog meer omhoog duwt.

Wat kunnen de G20 in het Forum bereiken? Er zijn namelijk geen snelle of simpele oplossingen voorhanden om prijzen aan banden te leggen. Voorraadvorming door overheden bijvoorbeeld is niet efficiënt. (Lees ook: IATP GrainReservesReader) Op korte termijn zou het zelfs prijzen verder doen stijgen.

Daarbij is het de vraag of er wel moet worden ingegrepen. Maatregelen die door overheden worden genomen hebben vaak een averechts effect. Dat bleek in 2007/08, toen de prijs van rijst piekte tot recordhoogtes, terwijl er niet echt schaarste was. De prijs werd omhoog geduwd door paniekmaatregelen van Aziatische overheden (Lees ook: BOCI LEI paper), zoals het aanleggen van voorraden en instellen van exportbarrières. Dat hield de binnenlandse prijzen laag, maar leidde tot schaarste op de wereldmarkt. Het beste dat de G20 dus kan doen is het hoofd koel houden en afspreken dat ze zich afzijdig zullen houden van dit soort marktverstorende maatregelen.

Moet er toch niet iets worden gedaan? Natuurlijk wel. Hoge prijzen treffen vooral arme consumenten; daar waar dat tot honger leidt moeten die worden geholpen door bijvoorbeeld voedselsubsidies. Maar de G20 kan ook meer doen dan afspreken dat ze "niets marktverstorends zullen doen". Zo kunnen de G20 landen bespreken hoe ze de markten beter kunnen laten werken. Dat kan op twee manieren. Ten eerste de prijs-ongevoelige, verplichte bijmenging in brandstoffen afschaffen, die het principe in zich hebben dat energie voor eten gaat. Volgens sommige economen is het effect misschien niet zo groot, maar waarom zou je het doen als je biobrandstoffen ook anders kunt stimuleren? Daarnaast, waarom die eerste generatie biobrandstoffen stimuleren als we weten dat we het van de tweede generatie biobrandstoffen moeten hebben?. Een tweede punt is natuurlijk investeren in productiviteit. Dit is geen snelle of makkelijk oplossing, maar wel nodig, vooral in Afrika, maar ook in Rusland of Argentinië: investeer in infrastructuur, onderwijs, onderzoek en voorlichting. 

Tenslotte, waarschijnlijk moeten we leren leven met hogere voedselprijzen en bedenken dat hoge prijzen ook goed nieuws zijn; boeren (ook in ontwikkelingslanden) krijgen hogere prijzen en zullen daardoor in staat zijn om meer te investeren in productiviteitsgroei. Overheden kunnen en moeten daarbij helpen met infrastructuur, onderzoek en voorlichting. Dat laatste is broodnodig om aan de vraag naar voedsel te voldoen.

Er zit trouwens nog een gouden randje aan de hoge voedselprijzen dat vaak wordt vergeten. Eén van de redenen waarom de prijzen zijn gestegen, is dat het inkomen van vele miljarden mensen is gestegen in de afgelopen jaren. Niet alleen in Azië maar ook in Afrika. Meer mensen kunnen zich beter voedsel veroorloven, met name vlees, dat veel graan nodig heeft. Relatief minder mensen overlijden tegenwoordig aan honger, zelfs als de prijzen stijgen.