Droogte

Door de klimaatverandering en de steeds verder teruglopende beschikbaarheid van hulpbronnen zoals water, is de ontwikkeling van gewassen met een betere bestendigheid tegen droogte een belangrijk onderzoeksonderwerp voor veel kennisinstellingen en plantenveredelingsbedrijven. Voor WUR is het een belangrijke taak om innovatieve oplossingen te vinden voor onze stakeholders, op basis van GM en niet-GM eigenschappen, die bijdragen aan het omgaan met de wereldwijde uitdagingen in de landbouw. Met de steeds toenemende nadruk op beperking van watergebruik en de voorspelde steeds drogere zomers is het zeer belangrijk deze eigenschappen in onze belangrijkste gewassen te verbeteren.

Toenemende droogte in de zomer in Nederland vraagt om het anders inrichten van ons land voor landbouw en natuur, op een manier die ook in de toekomst kan bestaan. Leren omgaan met droogte in de landbouw kan ook door het anders omgaan met water. WUR ontwikkelt en onderhoudt sinds 2012 Waterwijzer Landbouw, een instrument voor het bepalen van het effect van veranderingen in de waterhuishouding op de opbrengsten van akkerbouwgewassen, grasland en boomteelt. Zulke veranderingen kunnen ontstaan door waterbeheer, herinrichtingsprojecten, (drink)waterwinningen, maar ook door veranderingen in het klimaat. Met Waterwijzer Landbouw kan de schade aan de opbrengst van gewassen worden bepaald in droge – maar ook natte – omstandigheden.

Droogte heeft een flinke impact op de natuur. De waterstand en het vochtgehalte in de bodem daalt, boombladeren verkleuren en wilde dierenpopulaties lijden onder het gebrek aan water en voedsel. Door de droogte moeten we ook rekening houden met natuurbranden: bosbranden, heidebranden en bermbranden. Daarnaast zijn er veranderingen merkbaar in de natuurkalender en in insectenpopulaties, die door droog weer soms juist kunnen toenemen (bijv. wespen of de eikenprocessierups).

Bodems kunnen zo erg aangetast worden, dat er niets meer wil groeien. Verwoestijning kan allerlei oorzaken hebben: water- en winderosie, verzilting, overbegrazing, droogte en natuurbranden. Iedere oorzaak vergt weer een andere maatregel om het tij te keren. Samen met partijen van over de hele wereld werkt WUR aan oplossingen.

Bij droogte komt de wortelvorming van gras tot stilstand en het gras vergeelt. Er kunnen problemen ontstaan voor de melkveehouder. Zo wordt weidegang bemoeilijkt, vanwege een tekort aan gras. Bijvoeren kan nodig zijn, omdat het eiwitgehalte in het gras afneemt. Ook zullen voerprijzen stijgen. Verder kan er richting de winter een opslagprobleem ontstaan met mest die niet uitgereden wordt, omdat het gras nauwelijks mest nodig heeft.

Geef gras vooral rust

Grasherstel is afhankelijk van de diepte van de wortel, de grondsoort, de grondwaterstand en mate van uitdroging. Het herstelvermogen is over het algemeen bijzonder groot als je gras met rust laat.

Beregenen op maat

Boeren mogen van de overheid (deels) wel beregenen en anderen niet. Ze gebruiken oppervlaktewater of eigen bronnen, en belasten niet het waterleidingnet. Met beregenen op maat wordt op het juiste moment de juiste gift gegeven. Dit kan een oplossing zijn, zeker als de voerproductie en weidegang tot stilstand komen door droogte. In 2010 kreeg dit project een nieuwe impuls met de remote sensing techniek.

Voedergewassen

WUR onderzoekt ook het telen van droogtebestendige voedergewassen. Zo zijn sorghum en luzerne interessante alternatieven voor snijmaïs.