Nieuws
Kan de Mekong Delta van verdrinking worden gered?
De Mekong Delta in Vietnam zal aan het eind van de eeuw bijna volledig verdronken kunnen zijn als er niet snel en voor het gehele stroomgebied actie wordt ondernomen. Op dezelfde voet doorgaan betekent dat 90% van deze agro-economische reus waar 20 miljoen mensen leven, onderloopt. Met enorme plaatselijke en internationale gevolgen.
Alleen eensgezind optreden door de zes landen in het stroomgebied van de Mekong, en beter beheer van water en sedimenten in de delta zelf, kunnen deze desastreuze uitkomst afwenden. Zo wordt gesteld door een interdisciplinair onderzoeksteam in een publicatie in Science.
Bodemdaling en stuwdammen gevaar voor de toekomst
Het grootste deel van de 40.000 km2 delta ligt minder dan twee meter boven de zeespiegel en is daarom kwetsbaar voor zeespiegelstijging als gevolg van klimaatverandering. Bovendien leidt ontwikkeling in het deltagebied tot versterkte bodemdaling. Met name het oppompen van grondwater en niet-duurzame zandwinning ten behoeve van de stedelijke ontwikkeling in Azië vormen een probleem. Grote delen van het deltagebied zinken met snelheden tot wel 5 tot 6 cm per jaar. De gevolgen daarvan zijn steeds beter merkbaar: toegenomen overstromingen en een toenemende verzilting in het grond- en oppervlaktewater.
‘Bodemverzakking is een natuurlijk proces in deltagebieden, maar de snelheid waarmee dit gebeurt is in de laatste decennia enorm toegenomen door een groei in de menselijke activiteiten, zoals overmatig grondwatergebruik. Grote delen verzakken tien tot wel twintig keer sneller dan dat de zeespiegel op dit moment stijgt’, aldus Philip Minderhoud, universitair hoofddocent bij Wageningen University & Research, tevens verbonden aan de Universiteit van Padua en Deltares. ‘Bovendien hebben we recent ontdekt dat de delta veel minder hoog ligt ten opzichte van de zeespiegel dan eerder werd gedacht.’ Dit maakt het gebied extreem kwetsbaar. Als de huidige ontwikkelingen voortgezet worden, zouden grote delen van de delta al binnen tien tot twintig jaar tot onder de zeespiegel kunnen verdwijnen.
Gebrek aan sediment
‘Het is moeilijk te geloven dat een gebied zo groot als Nederland en met een vergelijkbaar inwoneraantal zou kunnen verdwijnen vóór het einde van de eeuw’, zegt hoofdauteur Prof. Matt Kondolf van de University of California, Berkeley. ‘Toch kan de Mekong Delta, net als andere delta’s, alleen voortbestaan als het voldoende sediment krijgt vanuit het stroomopwaarts gelegen stroomgebied. En als de rivier deze sedimenten net zo snel, of sneller, dan de stijgende zeespiegel weet aan te leveren.’ De door de landen ontwikkelde waterkrachtcentrales en daarbij behorende stuwdammen houden in toenemende mate sediment vast in het bovenstroomse gebied. Sediment dat de delta hard nodig heeft om hoogte te bouwen.
Maar niet alleen de bovenstroomse activiteiten en zeespiegelstijging als gevolge van klimaatverandering zijn de oorzaak van deze huidige precaire situatie. In de delta zijn hoge dijken gebouwd om overstromingen van de Mekong rivier buiten de deur te houden en zo intensieve landbouw mogelijk te maken. Ook hierdoor komt vruchtbaar sediment ook steeds minder in de rijstvelden terecht.
Holistische aanpak nodig
Het verdrinken van de delta is echter nog geen fait accompli. Er zijn nog steeds stappen mogelijk die de dynamische, natuurlijke processen in staat stellen te voorkomen dat de delta verder zinkt.
Het onderzoeksteam stelt een aantal maatregelen voor, die bewezen effectief en haalbaar zijn, waarmee de levensduur van de delta significant verlengd kan worden. Het implementeren van deze maatregelen vereist de medewerking van nationale overheden en bestaande en nieuwe internationale partijen, waaronder de private sector, financieringsinstanties en de burgergemeenschap. Een holistische benadering is essentieel: grootschalig in het stroomgebied, gecombineerd met plaatselijke kleinschalige interventies in de delta om de activiteiten aan te pakken die bodemdaling versnellen.
Minderhoud publiceerde onlangs een ander artikel dat de effectiviteit van de voorgestelde sedimentatiestrategieën bespreekt in Communications Earth and Environment. ‘In dit onderzoek concludeerden we dat zelfs als het sediment in de hele delta goed beheerst zou worden, er niet genoeg sediment beschikbaar is om tegenwicht te bieden aan de huidige snelheden van bodemdaling. Er is dus niet één ‘silver bullet’-oplossing voor het probleem. Een holistische benadering is absoluut en urgent nodig.’