Nitraatuitspoeling verlagen met zeoliet

Een succesvolle uitkomst van dit onderzoek kan grote positieve gevolgen hebben. Zeoliet zou dan de nitraatbelasting van gevoelige natuur- en drinkwaterwingebieden kunnen verminderen. Daarnaast kunnen melkveehouders met zeoliet meer stikstof in hun bedrijfskringloop vasthouden, waardoor ze minder meststoffen hoeven te gebruiken voor eenzelfde opbrengst. De toepassing van zeoliet is een eenvoudige maatregel; de zeolietkorreltjes kunnen met een kunstmeststrooier worden toegediend.

Wat is zeoliet?

Zeoliet is een natuurlijk gesteente. Natuurlijke zeolieten functioneren onder andere als absorbtiemateriaal in kattenbakvulling. Het materiaal is zeer poreus en adsorbeert ammonium (NH₄, een stikstofvorm) goed. De hypothese is dat zeoliet de omzetting van ammonium naar nitraat vertraagt en zohet nitraatgehalte in de bodem verlaagt. Daardoor kan er minder uitspoelen. Daarnaast komt de gebonden ammonium ook langzamer beschikbaar voor het gewas (slow-release).

Veldonderzoek

In het veldonderzoek wordt jaarlijks 400 kg zeoliet/ha toegediend. Onderzoekers verwachten dat deze frequentie omlaag kan, mogelijk naar eens in de 5 tot 10 jaar. Bij een succesvolle validatie zal vervolgonderzoek zich richten op giftoptimalisatie, evenals andere duurzaamheidsaspecten en economische rendabiliteit Ook zullen onderzoekers dan bestuderen of en hoe de toepassing van zeoliet de nitraatuitspoeling uit akkerbouwteelten kan verlagen.

Het onderzoek is een logisch vervolg op een eerdere pilotstudie van Onderzoekcentrum B-WARE. In deze pilot mat het onderzoekcentrum, na de toediening van zeoliet op regulier bemest grasland, een seizoen lang de nitraatuitspoeling. Hieruit bleek dat tijdens de periode met piekuitspoeling (november, december) de nitraatgehaltes in uitspoelend water 70-80% lager waren op de plots met toediening van zeoliet. Vanwege het pilotkarakter konden deze afnames niet met wetenschappelijke zekerheid worden vastgesteld. Verwacht wordt dat het nieuwe veldonderzoek deze zekerheid wel gaat geven.

Opzet onderzoek

Dit nieuwe onderzoek betreft een tweejarig veldonderzoek op regulier bemest en gemaaid grasland. Na het wel of niet toedienen van zeoliet meten onderzoekers iedere twee tot vier weken de nitraatuitspoeling van verschillende behandelingen. Ook leggen zij de opbrengst en stikstofopname van het gras vast, evenals veranderingen in het stikstofgehalte van de bodem. Hierdoor wordt niet alleen gemeten of en hoeveel stikstof er minder uitspoelt, maar ook waar deze stikstof blijft. De veldproef is aangelegd op twee percelen op uitspoelingsgevoelige zandgrond. Een perceel ligt op de grens van Noord-Brabant en Limburg, het andere in de Achterhoek.

De bedoeling is om tijdens twee volledige groeiseizoenen te meten. Deze proefduur geeft een ruim voldoende basis voor onderbouwing van de werkzaamheid van zeoliet in de praktijk. Momenteel is er slechts budget voor 1 jaar proefuitvoer beschikbaar. Verwacht wordt dat andere stakeholders in de komende tijd de rest van de benodigde financiering willen invullen, zodat dit veelbelovende onderzoek uiteindelijk volledig uitgevoerd kan worden.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Wageningen Livestock Research en Onderzoekcentrum B-WARE, en gefinancierd door het Mesdag Zuivelfonds (50%), LTO Noord Fondsen (25%), de PPS Ruwvoer en Bodem, Provincie Limburg, en Waterleiding Maatschappij Limburg (WML).