Tropische bossen bestand tegen hitte, tot op bepaalde hoogte

De tropische bossen in de wereld alleen slaan al een kwart eeuw aan fossiele brandstoffen op. Wetenschappers vrezen dat door stijgende temperaturen, deze functie afneemt omdat hitte bomengroei lijkt te beperken en bomensterfte toeneemt. Dit kan de effecten van klimaatverandering alleen maar versnellen.

Een internationaal team van onderzoekers, waaronder vier onderzoekers van Wageningen University & Research, heeft meer dan een half miljoen bomen in 813 tropische bossen en 24 landen gemeten om te kijken hoeveel koolstof er wordt opgeslagen door bossen onder verschillende klimaatomstandigheden. De resultaten laten zien dat bossen minder koolstof opslaan onder warmere omstandigheden, vooral boven een drempel van 32 graden Celsius. Bomen slaan koolstof op als ze groeien, maar in bossen waar de bomengroei minder groot is dan de bomensterfte, stoten ze juist koolstof uit.

Tijd om aan te passen

Voorspellingen suggereren een aanzienlijke uitstoot van koolstof bij 2 graden Celsius opwarming van de aarde, vooral in het Amazonegebied. Maar tropische bossen kunnen ook onder klimaatverandering aanzienlijke hoeveelheden koolstof blijven opslaan, als ze tijd hebben om zich aan te passen, als ze intact blijven en als de opwarming van de aarde beperkt blijft. Pieter Zuidema, co-auteur van de studie: “Onze studie geeft een waarschuwing af dat tropische bossen mogelijk hun opslagfunctie voor koolstof verliezen. Deze situatie kan verergeren als bossen ook vaker en heviger droogte ervaren.”

Biodiversiteit

Temperatuur heeft het grootste effect op de koolstofvoorraden omdat het bomengroei verminderd, gevolgd door droogte. De onderzoekers concluderen dat tropische bossen op lange termijn in staat zijn zich aan te passen aan klimaatverandering, deels vanwege hun hoge biodiversiteit. Boomsoorten die beter bestand zijn tegen de nieuwe omstandigheden groeien goed en zullen soorten met minder aanpassingsvermogen vervangen. Eric Arets, co-auteur van de studie: “Een dergelijke aanpassing is alleen mogelijk als zaden zich kunnen verspreiden en bossen met elkaar verbonden zijn. Fragmentatie belemmert het vermogen om de opwarming van de aarde te weerstaan.”

Jaarringanalyse

Het negatieve effect van hitte en droogte op koolstofvoorraden in tropische bossen kan gedeeltelijk worden verzacht door het stimulerende effect dat CO2 heeft op de groei van bomen. In een ander onderzoek gepubliceerd in Global Change Biology gebruiken Pieter Zuidema en collega's metingen van meer dan 5000 boomringen om te zien of recente CO2-stijging ervoor heeft gezorgd dat bomen sneller kunnen groeien tijdens hete of droge jaren.

Voor warme Aziatische bossen (>25 graden Celsius) vonden ze juist het tegenovergestelde: CO2-stijging leidde tot sterkere hitte en droogtestress. Maar in koelere bossen werden stimulerende effecten gevonden. Pieter Zuidema: "Samen suggereren deze onderzoeken dat de toekomstige rol van tropische bossen in het wereldwijde klimaatsysteem zal worden bepaald door hun reactie op warmte, in plaats van op CO2-stijging."