Nieuws

De strijd tegen opkomende vectorziekten

article_published_on_label
11 juni 2019

De afgelopen drie dagen zijn wetenschappers en beleidsmakers, van over de hele wereld, bij elkaar gekomen om samen nieuwe uitbraken van vectorziekten te voorkomen.

Ieder jaar sterven er meer dan 700.000 mensen aan een door insecten-overgedragen infectieziekte en ondanks deze enorme aantallen is het wetenschappers nog niet gelukt om deze ziekten onder controle te krijgen. De medische wetenschap werkt hard aan medicatie en vaccinaties, maar deze zijn in veel gevallen nog ontoereikend. Vectorbiologen werken aan de bestrijding van de vectoren, hoofdzakelijk gebaseerd op chemische bestrijdingsmiddelen (insecticiden).

- Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat de video niet getoond kan worden - pas uw permissie voor cookies aan

De uitkomst is: Vectorbestrijding

Hoewel deze aanpak zeer succesvol is geweest, met een sterke verlaging van het aantal sterfgevallen, dreigt deze strategie vast te lopen door ontwikkeling van resistentie tegen medicijnen en insecticiden. Als we niet oppassen en een goede methode vinden om deze pathogenen uit te schakelen kan er een gezondheidsrisico ontstaan voor de gehele wereldbevolking.

Als we niet oppassen en een goede methode vinden om deze pathogenen uit te schakelen kan er een gezondheidsrisico ontstaan voor de gehele wereldbevolking. We kunnen dit voorkomen, dus we moeten iets doen
Willem Takken, professor medische en veterinaire entomologie, Wageningen University & Research

Tijdens de internationale conferentie: ‘innovative strategies for vector control’, waren alle aanwezigen het met elkaar eens: willen we deze ziektes echt aanpakken dan moeten we de vector bestrijden. Andere methodes kunnen de ziekte onderdrukken, maar zullen deze nooit helemaal kunnen uitroeien. Dat kunnen we wel realiseren door de insecten te bestrijden.

Om de vector te kunnen bestrijden zijn er nog twee belangrijke uitkomsten benoemd, namelijk het betrekken van de lokale bevolking en politieke betrokkenheid. De lokale bevolking moet begrijpen waarom het belangrijk is de insecten aan te pakken en hierbij helpen. Denk aan het opruimen van broedplaatsen van muggen etc. Daarnaast is het belangrijk dat overheden blijven investeren in deze projecten in mensen en in geld, want alleen dan kunnen deze projecten slagen.

Global vector control response

De Wereldgezondheidsorganisatie heeft de Global Vector Control Response (GVCR) ontwikkeld om met wetenschappers te zoeken naar een methode die ervoor zorgt dat de insecten de pathogenen niet meer kunnen overdragen. In het bestrijden van malaria zijn er al grote stappen gezet, denk aan muggenvallen en genetisch gemodificeerde muggen die de malariaparasiet niet meer kunnen overdragen. 

Internationale conferentie: 'Innovative strategies for vector control'

Wageningen University & Research heeft samen met de Wereldgezondheidsorganisatie, het internationale congres over 'Innovative strategies for vector control' (innovatieve strategieën voor vectorbeheersing) georganiseerd in Wageningen. Op het congres werd kritisch gekeken naar de reactie van de wereldwijde gemeenschap op noodsituaties door ziekten die door muggen worden overgebracht, zoals gedefinieerd in het WHO-rapport Global Vector Control Response.

De ongekende uitbraak van het zikavirus in Zuid-Amerika kwam in 2015 wereldwijd in het nieuws en leidde tot veel bezorgdheid, vooral omdat op dat moment onbekend was hoe de ziekte werd overgedragen en zich verder verspreidde. Met name opvallend was dat vrouwen die tijdens de zwangerschap met het virus waren besmet een verhoogd risico hadden op de geboorte van een kind met microcefalie (onderontwikkelde schedel en hersenen). Tijdens de epidemie werden meer dan 8.000 kinderen geboren met ernstige afwijkingen.

Slechts een paar jaar eerder werden veel mensen in dezelfde regio ziek door een ander virus dat door muggen wordt overgebracht, het chikungunyavirus. Dat virus kan ook nu nog chronische pijn veroorzaken bij patiënten die ooit zijn gestoken door een besmette mug.

Deze nieuwe ziekten trekken veel media-aandacht, vooral omdat ze zich zo snel lijken te verspreiden en omdat ze leiden tot mysterieuze symptomen, zoals microcefalie. Er sterven nog steeds duizenden mensen per jaar door andere ziekten, zoals malaria en olifantsziekte, maar deze cijfers halen de voorpagina's niet. Strategieën om de ziektedragende muggen en vliegen te bestrijden mislukken grotendeels, vooral vanwege wijdverbreide resistentie tegen insecticiden. Snelle en ongeplande verstedelijking, klimaatverandering en toegenomen handels- en reizigersverkeer verergeren deze situatie alleen maar.

Vectorbeheersing

Een positief punt is dat er geen gebrek is aan enthousiasme en gedrevenheid in de academische wereld om met alternatieve oplossingen te komen. Met regelmaat lezen we over 'doorbraken' in het muggenonderzoek. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van genetisch gemodificeerde muggen die geen virussen of parasieten kunnen overbrengen, of nieuwe vallen met stinkende menselijke geurstoffen om massaal muggen te lokken en vangen. De vraag blijft echter in welke mate deze nieuwe innovaties de markt kunnen bereiken, of liever gezegd: de gemiddelde burger die gevaarlijke koorts heeft gekregen door een muggenbeet.