Nieuws

Aanpak natuurherstel in combinatie met stikstof, klimaat en landbouw meest effectief

article_published_on_label
23 juni 2020

Provincies liggen nog niet op schema om het Natuurnetwerk op tijd af te ronden. De laatste stukken grond hiervoor zijn moeilijk te verkrijgen, terwijl maatregelen voor natuurherstel vaak pas kunnen worden genomen als alle grond beschikbaar is. Extra natuurherstel is bovendien nodig voor het oplossen van het stikstofprobleem. Het is effectief en efficiënt om natuurherstel samen met het stikstof-, klimaat-, landbouw- en woningbeleid gebiedsgericht aan te pakken. Een centrale rol in deze gebiedsgerichte aanpak is weggelegd voor overgangszones grenzend aan het Natuurnetwerk. Dit zijn de belangrijkste conclusies van het PBL-onderzoek, in samenwerking met de WUR, Lerende evaluatie van het Natuurpact 2020. Gezamenlijk de puzzel leggen voor natuur, economie en maatschappij.

Met het in 2013 gesloten Natuurpact tussen Rijk en provincies zijn de provincies verantwoordelijk geworden voor natuurbeheer, natuurbehoud en natuurontwikkeling binnen de provincie. Het
Rijk en de provincies hebben daarbij afspraken gemaakt over de ambities en financiering van het Nederlandse natuurbeleid tot 2027. Het PBL voert in samenwerking met WUR de evaluatie van het Natuurpact uit. In de tweede lerende evaluatie van het natuurpact ligt de nadruk op het analyseren van de bijdrage van provinciale beleidsstrategieën aan de hoofdambities uit het Natuurpact: het verbeteren van de biodiversiteit, het versterken van de maatschappelijke betrokkenheid bij natuur en het versterken van de relatie tussen natuur en economie.

Afronden Natuurnetwerk in 2027 uitdaging

Het blijkt lastig voor de provincies om in 2027 het Natuurnetwerk af te ronden. De laatste stukken grond hiervoor zijn moeilijk te verkrijgen omdat reguliere agrariërs hun gronden niet willen inzetten voor een combinatie van landbouw en natuur. De extra investeringen die hiervoor nodig zijn kunnen zij niet terugverdienen. Hierdoor blijft de belangstelling voor vrijwillige realisatie van de natuur door reguliere agrarische bedrijven achter bij de verwachtingen. Met het afronden van het Natuurnetwerk wordt maximaal 65% van de Vogel en Habitat
Richtlijn-doelen in 2027 gehaald, waardoor dus nog een forse opgave resteert om de doelen te behalen.

Schadeloosstelling voor tijdige afronding Natuurnetwerk

Provincies kunnen de afgesproken uitbreiding van het Natuurnetwerk in 2027 mogelijk maken door agrarische grondeigenaren vaker volledige schadeloosstelling aan te bieden of in het uiterste geval te onteigenen. Provincies kunnen hiernaast op de korte termijn (5 tot 10 jaar) de natuur in het Natuurnetwerk helpen herstellen door meer in te zetten op (tijdelijke) herstelmaatregelen. Deze maatregelen zijn nodig omdat de overbelasting met stikstof op deze gebieden nog groot is. Voor
duurzaam natuurherstel moet de stikstofbelasting op termijn fors omlaag.

Gebiedsgerichte aanpak natuurherstel in overgangszones

Uit het onderzoek blijkt dat het effectief en efficiënt is om natuurherstel samen met het stikstof-, klimaat-, landbouw- en woningbeleid aan te pakken. Hiervoor is een gebiedsgerichte aanpak nodig waarin overgangszones grenzend aan het Natuurnetwerk centraal staan. Het Rijk en de provincies kunnen grenzend aan het Natuurnetwerk deze overgangszones creëren, waarin ze natuurmaatregelen kunnen
combineren met maatregelen zoals de omschakeling naar natuurinclusieve landbouw, klimaatbossen en zonneweides. Dit biedt extra kansen voor natuurherstel door afname van de milieudruk en vergroting van het areaal geschikt leefgebied. Rijk en provincies kunnen afspraken maken voor de integrale aanpak van deze verschillende opgaven en lessen uit eerdere ervaringen een structurele plek geven in de samenwerking.

Maatschappelijke betrokkenheid vergroten met doelen en middelen

Om betrokkenheid van de samenleving te versterken kunnen Rijk en provincies richtinggevende beleidsdoelen en middelen afspreken voor het vergroten van maatschappelijke betrokkenheid bij natuur en het versterken van de relatie natuur en economie. In het Natuurpact is de aandacht voor de betrokkenheid van de samenleving gering omdat afspraken over doelen en middelen hiervoor ontbreken. Uit het
evaluatieonderzoek blijkt dat provinciale programma’s met doelen voor
maatschappelijke betrokkenheid helpen om groepen burgers te interesseren en hun initiatieven richting te geven.

Achtergrondstudies

Als onderdeel van de Tweede Lerende Evaluatie Natuurpact worden bij de WOT Natuur & Milieu drie achtergrondstudies uitgebracht; ‘Realisatie Natuurnetwerk door Provincies’, ‘Provinciaal beleid voor maatschappelijke betrokkenheid bij natuur – het beleid nader
bekeken in 8 casussen’ en ‘Natuur en landbouw verbinden’. In elk van deze onderzoeken staan de ervaringen van provincies met de toepassing van beleidsstrategieën op een van de drie hoofdambities uit het Natuurpact centraal.