Nieuw EU-project voor een eerlijke, inclusieve data-economie voor Europese voedselsystemen

Toekomstige data-economie voor voedselsystemen

Het project heeft ook als doel de data-economie voor voedselsystemen te verbeteren. Ook in de agri-food sector is er namelijk sprake van een markt waarin gegevens kunnen worden verhandeld omdat zij een bepaalde waarde kunnen hebben. Big data is een zeer krachtig instrument dat ons ter beschikking staat. Echter, om big data effectief te gebruiken voor voedselsystemen, moeten deze gegevens eerst worden vastgelegd, geanalyseerd en goed worden benut. Daarmee rijst een belangrijke vraag: kunnen gegevens ons helpen de Europese voedselsystemen duurzamer te maken? Data4Food2030 stelt dat dit inderdaad het geval is, mits we de gegevens goed beheren en vertrouwen opbouwen bij alle belanghebbenden, met inbegrip van gemarginaliseerde groepen met beperkte toegang tot gegevens vanwege bijvoorbeeld hun geslacht, afgelegen/landelijke geografische ligging of etnische achtergrond.

Hoe beïnvloeden data onze samenleving?

‘’Er wordt veel geld uitgetrokken voor technische wetenschap en big data, maar er moet meer aandacht worden besteed aan de manier waarop deze de samenleving als geheel beïnvloeden en om te kijken of degenen die data delen, vertrouwen hebben in de manier waarop deze worden gebruikt,‘’ zegt George Beers, project coördinator Data4food2030 bij Wageningen University & Research.

Het inzetten van technologie om aan onze duurzaamheidsbehoeften te voldoen wordt elke dag toegankelijker. We kunnen sensoren installeren op de boerderij om uitstoot te meten (zoals CO2 en stikstof) en deze bij elke stap in een voedselwaardeketen inzetten, zoals op het veld, in de productieketen en in de retail. Deze informatie bereikt de consument –en het verkrijgen van grote hoeveelheden gegevens is nog nooit zo eenvoudig geweest, maar er is nog meer. Data-gestuurde innovaties veranderen namelijk de manier waarop we voedsel produceren, consumeren en delen. Daarbij transformeren ze onze economie en samenleving, en deze veranderingen gaan snel en ingrijpend.

Hoewel deze veranderingen veelbelovend zijn, is de digitale transformatie van voedselsystemen in een schemergebied terechtgekomen. Voedselsystemen zullen, ondersteund door data gestuurde innovaties en data platforms, naar verwachting transformeren tot een voedseleconomie met dataspaces als basis. Maar of dit gebeurt en hoe snel, zal afhangen van hoe effectief sociale wetenschappen naast technologie zullen werken, omdat ze nauw met elkaar verweven zijn.

Zorgen over eigendom en misbruik van data

Naast zorgen over het vertrouwen in al die data, zijn er ook vragen over het eigendom van gegevens en zijn gebruikers bang dat gegevens kunnen worden misbruikt om monopolistische posities te creëren. Terwijl tot nu toe de focus lag op de technologie achter de data richt het project Data4food2030 zijn pijlen op de sociale context. Onderzocht gaat worden of de gebruikers begrijpen hoe gegevens worden behandeld en hoe mensen ze kunnen vertrouwen veilig bewaard kunnen worden. Hoe moet toezicht worden gehouden op de data-economie?. Wie zou dat moeten gaan doen en onder wiens gezag moet dat gebeuren?

Praktijkvoorbeelden

Belanghebbenden uit negen verschillende EU-landen zullen deel uitmaken van negen case studies. Zij vertegenwoordigen een aan het voedselsysteem gerelateerde dienstverlening in 27 EU-landen Hierbij zullen 38 kern- en ondersteunende partners en talrijke belanghebbenden - partners, leveranciers, consumenten - betrokken zijn. Door belanghebbenden nauw te betrekken, input te laten leveren op verschillende concepten van de data-economie en verschillende projectresultaten te laten evalueren wordt de impact van het project op het voedselsysteem vergroot.

Deze negen case studies zijn praktijkvoorbeelden van de data economie op micro- en meso-economisch niveau, waarbij gebruik wordt gemaakt van gegevens en technologieën. Ze zullen worden bestudeerd om de data-economie in kaart te brengen en te verbeteren, en tot voorbeeld dienen voor data gedreven bedrijfsmodellen die eerlijk en inclusief zijn voor bijvoorbeeld voedselproductie, toeleveringsketens en circulaire economie.