Nieuws

Houdbaarheids-iconen op de verpakking kunnen voedselverspilling verminderen

Published on
9 maart 2022

Houdbaarheids-iconen op de verpakking kunnen consumenten helpen om minder voedsel te verspillen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University & Research, uitgevoerd in opdracht van het ministerie van LNV en in samenwerking met het Voedingscentrum, stichting Samen Tegen Voedselverspilling en Too Good To Go. Het onderzoek laat zien dat het loont om te investeren in duidelijke houdbaarheidsinformatie op de verpakking en biedt aanknopingspunten voor de praktijk.

‘Kijk, ruik en proef. Vaak nog goed na de datum’ versus ‘Niet gebruiken na de datum’. De gewenste actie bij de tenminste houdbaar tot-datum (THT) is een heel andere dan die bij te gebruiken tot (TGT). Toch haalt het merendeel van de consumenten ze door elkaar. Ze gooien daardoor vaak producten weg die eigenlijk nog prima eetbaar zijn. De verwarring tussen de THT en TGT is goed voor zo’n tien procent van de voedselverspilling thuis. Dat is nogal wat, als je bedenkt dat de gemiddelde consument in ons land jaarlijks zo’n 34 kilo (inclusief dikke vloeistoffen en zuivel) aan voedsel weggooit.

Verkennend onderzoek

De Nederlandse overheid zet bij het verminderen van voedselverspilling – het doel is halvering in 2030 ten opzichte van 2015 – dan ook in op een beter begrip van houdbaarheidsdata bij de consument. Ook in landen om ons heen is er aandacht voor het onderwerp, en nieuwe Europese regelgeving is onderweg. Het ministerie van LNV liet Wageningen University & Research alvast een verkennend onderzoek doen naar de meerwaarde van houdbaarheids-iconen (visual cues) op de verpakking. Voor dit consumentenonderzoek werden, door de bij dit project betrokken partners, vier verschillende iconen ontworpen voor zowel THT als TGT.

Online survey

De studie bestond uit een online survey bij een representatieve steekproef van 1.500 Nederlandse respondenten. Het eerste deel was een keuze-experiment, waarbij elke deelnemer productfoto’s te zien kreeg met of zonder cue. Elke deelnemer kreeg één van de vier iconen te zien inclusief tekst. In een vijfde conditie werd het effect van alleen tekst (zonder icoon) onderzocht.

Als we deze dingen samen voor elkaar kunnen krijgen, maken we een enorme sociale, ecologische en economische impact
Sanne Stroosnijder, programmamanager Food Loss & Waste bij Wageningen University & Research

Uit dit keuze-experiment bleek dat de meeste consumenten met en zonder houdbaarheids-cues dezelfde keuzes maken om een product op of over de datum te gebruiken, te kijken-ruiken-proeven of weg te gooien. ‘Maar een kleine groep laat zijn gedrag er wel in positieve zin door beïnvloeden. Er was hierbij geen verschil tussen de vijf condities, een inzicht waar we op kunnen voortbouwen,’ zegt Sanne Stroosnijder, programmamanager Food Loss & Waste bij Wageningen University & Research.

Door het toevoegen van een (visuele) cue waren deze deelnemers minder geneigd om THT-producten over de datum weg te gooien. Ook waren ze door het toevoegen van een (visuele) cue meer geneigd om TGT-producten op de dag van de uiterste houdbaarheid op te eten, terwijl ze juist voorzichtiger werden met TGT-producten na deze datum– precies zoals de bedoeling is met het oog op voedselveiligheid.

Aansprekend

In het tweede deel van de survey beoordeelden  de deelnemers de vier iconen voor THT en de vier voor TGT ook aan de hand van stellingen, een groepeer- en rangordetaak, en ze mochten kiezen welke tekstoptie het meest behulpzaam zou zijn. Bij THT scoorden de houdbaarheids-iconen waarop drie zintuigen te zien waren en de tekst ‘Vaak nog goed na de datum. Kijk, ruik en proef’ goed. Bij TGT werden iconen die een associatie met ‘stop’ opriepen het best beoordeeld.

Dicht bij elkaar zetten

De meeste consumenten (70%) kijken naar de houdbaarheidsdatum en combineren dit met hun eigen (impliciete) kennis (over producten of via zintuigen) om de houdbaarheid van een product te bepalen. In de survey gaf 30% aan dat ze overige, wettelijk verplichte vermeldingen op de verpakking bekeken. Dit pleit ervoor om de iconen en de tekst dichtbij de houdbaarheidsdatum te plaatsen, zodat er meer kans is dat consumenten dit ook zien. ‘Zo maken we het mensen ook echt makkelijk om thuis minder te verspillen,’ benadrukt Stroosnijder.

Samen optrekken

Houdbaarheids-iconen op de verpakking zetten is een uitdaging om integraal aan te pakken, aldus de programmamanager. ‘Het is voor fabrikanten nu al passen en meten met alle informatie die ze moeten vermelden. Denk bijvoorbeeld aan de ingrediëntenlijst, allergenen en de voedingswaarde. Daar komt bij dat veel bedrijven producten maken voor meerdere landen, met productinformatie in meerdere talen op de verpakking.’

THT_Stokbrood-0706-Gezicht.jpg

Het is volgens Stroosnijder cruciaal dat de overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties samen optrekken bij het verbeteren van houdbaarheidsinformatie op de verpakking. ‘Fabrikanten kunnen het de consument gemakkelijk maken en de overheid kan bedrijven hierin stimuleren.’

De consument heeft daarnaast baat bij praktische tips voor hoe ze houdbaarheidsdata thuis moeten toepassen. Denk aan een vaste plek in de koelkast voor dingen die bijna op moeten, hulp bij het herkennen van bederf en inspiratie voor verspillingsvrije recepten.

Eerder onderzoek

De studie borduurt voort op eerder onderzoek naar houdbaarheidsdata en voedselverspilling. Naar aanleiding van dit eerdere onderzoek heeft het ministerie van LNV samen met een aantal bedrijven en brancheorganisaties in ons land in 2017 de Green Deal ‘Over de datum?’ opgericht.

#Hoe verspillingsvrij ben jij?

De uitkomsten van onder meer deze samenwerking dienden als basis voor onderdelen van de publiekscampagne ‘#Hoe verspillingsvrij ben jij?’, in 2019 gelanceerd door stichting Samen Tegen Voedselverspilling – dé beweging waarin alle belangrijke initiatieven en expertise voor een verspillingsvrij Nederland samenkomen en worden versneld. Bedrijven uit de hele keten, kennisinstellingen, overheden en maatschappelijke organisaties werken in dit initiatief aan Sustainable Development Goal 12.3 van de Verenigde Naties om voedselverspilling met de helft te verminderen in 2030 ten opzichte van 2015. Met een gezamenlijke en systemische aanpak wil de stichting jaarlijks 1 miljard kilo minder voedsel verspillen in Nederland, van grond tot mond.