Samenwerken aan vissenwelzijn

Foto: Angel Fitor/ANP

Natuurlijk hebben vissen ook gevoel. Hans van de Vis, onderzoeker dieren­welzijn bij Wageningen Livestock Research is daar duidelijk over. ‘Uit neurofysiologisch onderzoek en gedragsstudies is gebleken dat vissen gevoel hebben en met elkaar communiceren’, zegt hij. ‘Het ver­schilt van soort tot soort, en er zijn 36 dui­zend vissoorten bekend dus is het moeilijk om iets algemeens over gevoel te zeggen.’

Aandacht voor het welzijn van vissen is een blijvend issue, constateert hij. ‘Ook super­markten dringen er inmiddels op aan dat de stress en verwondingen bij de vangst en de bijvangst worden verminderd.’ Om daaraan bij te dragen bestaat sinds november 2023 mede op Van de Vis’ initiatief het Catch Welfare Platform. Dit platform, gedragen door WUR en de Noorse onderzoeksin­stellingen Nofima en Institute of Marine Research, wil het welzijn van gevangen vis­sen bevorderen met praktische oplossingen voor de vangst en de verwerking aan boord.

In dit platform overleggen visindustrie, handel en retail, kennisinstellingen en ngo’s voor het eerst met elkaar, om te komen tot verbeteringen waarbij het welzijn van de gevangen dieren en een efficiëntere bedrijfs­voering hand in hand gaan.

Grote belangstelling

Eind vorig jaar, bij de kick-off conferentie in Bergen, Noorwegen, was er met 121 deel­nemers meteen al grote belangstelling voor het initiatief. Van de Vis was verrast dat zich direct meer dan zestig vertegenwoordigers van de visindustrie meldden, zowel visserijbedrijven, trawlers, verwerkers en hun bran­cheorganisaties. Deelnemers kwamen uit zeventien landen en vijf continenten.

Wat zijn de belangrijkste welzijnsissues? ‘Vissen worden in grote hoeveelheden aan boord gebracht’, zegt de onderzoeker. ‘Veel dieren raken hierbij beschadigd, ook van de bijvangst die later terug in zee gaat.’

Een van de mogelijke verbeteringen zit hem in het gebruikte net. ‘Er is veelbelovend onderzoek waarbij de uiteinden van het net zijn voorzien van een waterzak, waardoor de druk op de vissen afneemt en de verwondin­gen verminderen’, illustreert Van de Vis.

Ook het bedwelmen van vissen kan helpen. Dat kan bovendien de productkwaliteit ver­beteren en het verwerkingproces aan boord stroomlijnen. Diverse onderzoeksgroepen, onder meer in Wageningen, werken aan de ontwikkeling van bedwelmingsapparatuur. Bedwelmen aan boord gebeurt meestal met elektriciteit. Het opstellen van een standaard voor bedwelmingsapparatuur wordt door ex­pertgroepen de komende drie jaar uitgewerkt.

Dat gebeurt ook voor de pompen die ma­krelen uit de netten aan boord van het schip zuigen. ‘Omdat de vissen daarbij worden samengeperst kan er zuurstoftekort ont­staan, die extreem stressvol is, dus dat moet worden verbeterd.’

Welzijnsmodules

Het Catch Welfare Platform werkt vanuit het One Welfare-principe, dat zowel het milieu, het welzijn van de vissen als de consument (voedselzekerheid) en de vissers (de arbeidsomstandigheden aan boord) in ogenschouw neemt.

Het platform wil daarvoor praktische hand­leidingen uitwerken en viswelzijnsmodules ontwikkelen voor de visserijopleidingen. Van de Vis: ‘Vissers moeten aan boord geen lijstjes hoeven invullen. Ze moeten met indicatoren snel kunnen zien of het hele proces minder stress veroorzaakt. Hoe minder stress de dieren ondervinden, hoe beter ook de kwaliteit van de vis is. Ook de grotere overlevingskansen van de bijvangst die teruggaat in zee, draagt bij aan meer duurzame visserij.’

Naast de visindustrie zijn ngo’s in het platform vertegenwoordigd, waaronder de Marine Stewardship Council (MSC), die duurzaam gevangen vis op onafhankelijke wijze certificeert. Vissenwelzijn valt nog niet onder het MSC-keurmerk. Van de Vis: ‘Ik hoop dat ze de door ons te ontwikkelen richt­lijnen over dierenwelzijn tijdens de vangst op­nemen in hun eisen voor het MSC-keurmerk.’

Een van de deelnemende bedrijven, SafetyNet Technologies, dat precisie-vistechnologie ontwikkelt, verwacht veel van het platform, zegt projectleider Tom Rossiter. ‘We kunnen bijdragen met onze speciale camera’s. Die leveren onderwaterbeelden die direct inzichten aan boord opleveren over de vangst.’

Een andere participant is Aquatic Life Institute uit New York, dat zich inzet voor verbetering van de levensomstandigheden van zeedieren in het wild en in kwekerijen. ‘Wij doen mee omdat er nog te weinig aan­dacht is voor vissenwelzijn’, zegt lobbyist Christine Xu. ‘In het nieuwe Catch Welfare Platform ontmoet ik nieuwe bedrijven, onderzoekers en retailers. Voor mij is het platform over drie jaar geslaagd als we nieuw visserijmanagementbeleid ontwikke­len, waaronder vangstmethoden die minder stress en lijden opleveren voor vissen.’