Interview
WUR baseert haar vernieuwde mobiliteitsbeleid steeds meer op slim verzamelde data
Mobiliteit is een van de speerpunten van het duurzaamheidbeleid van Wageningen University & Research. Erna Maters, beleidsmedewerker duurzaamheid, werkt daarom aan de uitvoering van de mobiliteitsvisie. “Onze emissies moeten nog sneller afnemen.”
Erna Maters belt vanuit huis in via Microsoft Teams. Ze heeft meteen een vraag. “Is het goed als mijn zoon hier buiten beeld aan de eettafel zijn huiswerk maakt?” Dit thuiswerktafereel zal voor veel medewerkers van Wageningen University & Research (WUR) herkenbaar zijn: zij werken gemiddeld vijfendertig procent van de tijd thuis. Werken op afstand is na de coronapandemie makkelijker geworden, en wordt ook gefaciliteerd.
Al voor de lockdowns werd thuiswerken in de mobiliteitsvisie uit 2019 als duurzaamheidsmaatregel voorgesteld. In deze visie staat dat driekwart van de autorijders in 2030 tenminste één dag thuis zou kunnen werken. “De visie bevatte concrete doelen en maatregelen, allemaal met als doel om de CO2-emissies van WUR verder omlaag te brengen. We streefden naar een daling van twee procent per jaar, om bij te dragen aan de klimaatdoelen van Parijs. Inmiddels weten we dat WUR het daarmee niet gaat halen.” Daarom krijgt de uitvoeringsagenda van de visie, waarin concrete maatregelen worden voorgesteld, een update. Die wordt meer dan ooit gebaseerd op slim verzamelde data.
Minder, anders, en duurzamer reizen
Het skelet van de mobiliteitsvisie blijft hetzelfde: de zogenoemde drie V’s. Die staan voor Verminderen, Veranderen en Verduurzamen. Maters: “Het mobiliteitsbeleid van WUR is er allereerst op gericht om het aantal transportbewegingen—zoals wij ze noemen—omlaag te brengen. Wordt er dan toch bewogen, dan willen we ervoor zorgen dat men vaker duurzame opties kiest, zoals het openbaar vervoer of de fiets. Ten slotte sturen we zoveel mogelijk aan op de vervanging van vervuilende opties door duurzamere opties, zoals één van de tien elektrische deelauto’s op de campus.”
Onder transportbewegingen vallen niet alleen personenvervoer. Ook de kilometers die een tractor op een testveld maakt of de afstand die een lading goederen aflegt tellen mee. Maters en haar collega’s verzamelen zoveel mogelijk data over alle manieren waarop er voor en door de WUR gereisd wordt. Die data komt uit allerlei systemen, zoals woon-werkregistratie, declaraties van dienstreizen, en ook het elektronische bestelsysteem. Partners en leveranciers wordt ook gevraagd om gegevens over kilometers en brandstofverbruik te delen. Onder medewerkers en studenten regelmatig een vragenlijst uitgezet.
“Alle data wordt, liefst automatisch, samengebracht in het CO2-dashboard dat we ontwikkelen. Dat moet ons een zo compleet mogelijk overzicht van de voetafdruk van WUR gaan bieden en stelt ons in staat om collega’s en eenheden te adviseren over de impact van hun transportbewegingen.”
CO2 data-overzicht
“Om de CO2-emissie van het woon-werk verkeer te berekenen, combineren we verschillende databronnen,” legt Maters uit. “De resultaten van een mobiliteitsenquête onder medewerkers koppelden we aan gegeven over reisafstanden en de dagen waarop medewerkers aangeven thuis te werken.” Uit het overzicht bleek dat er steeds meer medewerkers met de auto naar het werk komen. Maters koppelt dat aan het stijgende aantal tweeverdieners. “Dat is een landelijke trend. Tweeverdieners verhuizen minder gemakkelijk nadat een van hen een nieuwe baan heeft gevonden. Die nemen vaak de grotere afstand voor lief.”
Ook de enorme impact van internationale dienstreizen komt uit de data naar voren. “Vliegen heeft, zoals de meeste mensen inmiddels weten, een hoge CO2-uitstoot.” WUR heeft wel beleid op dienstreizen: bij een reis van korter dan zes uur nemen medewerkers verplicht de trein. Het overgrote deel van de dienstreizen duurt echter langer. “Dat is niet zo raar. WUR houdt zich bezig met internationale onderwerpen en daarvoor stappen onderzoekers regelmatig in het vliegtuig. De vraag is: wanneer is zo’n reis noodzakelijk?” Om die vraag te beantwoorden is er de reischeck, een stroomdiagram dat medewerkers helpt duurzaam vervoer te kiezen.
Duurzame beslissingen makkelijker maken
“We willen medewerkers helpen om bewuster te gaan kiezen,” vertelt Maters. “Wij kunnen regels maken en advies geven, maar in veel gevallen zijn het onze medewerkers, en in mindere mate studenten, die uiteindelijk de duurzaamste keuze moeten maken.” Om meer te weten te komen over hoe die beslissingen tot stand komen, consulteerden Maters en haar collega’s ook met psychologen. Die benadrukten hoe belangrijk gewoontes zijn voor mensen. “Veel van onze beslissingen nemen we op de automatische piloot.”
Maters benadrukt dat WUR het heeft getroffen met haar werknemers en studenten. “We hebben het klimaat hier heel hoog zitten. Uit gesprekken blijkt ook dat medewerkers graag duurzamer willen reizen, maar vaak de mogelijkheid nog niet hebben. WUR werkt er daarom aan om duurzame keuzes zo makkelijk mogelijk te maken.” Te beginnen bij de gebieden waar Maters en haar collega’s de meeste invloed op hebben. Denk aan de beschikbaarheid van elektrische deelauto’s en deelfietsen, of afspraken met leveranciers over de duurzaamheid van hun vervoer. De effectiviteit van die maatregelen zien Maters en haar collega’s straks meteen terug in hun data-overzicht.