Persbericht
Focus meer op mogelijkheden van tropische bossen
We moeten niet meer somberen over de teruggang van tropische bossen, maar kijken welke producten, diensten en natuurwaarden deze bossen in de toekomst kunnen leveren. Daarvoor is onderzoek nodig naar de effecten van exploitatie, versnippering en klimaatverandering op tropische bossen. Dat zegt Pieter Zuidema bij zijn inauguratie als persoonlijk hoogleraar Tropisch bosecologie aan Wageningen University, op 10 september.
Foto: Peter Groenendijk
Iedere minuut verdwijnt er op de wereld een oppervlak van 17 voetbalvelden aan tropisch bos. Natuurlijk frustreert het ook Zuidema dat er zoveel tropisch bos onnodig verdwijnt. Maar we moeten af van het beeld van het tropisch regenwoud als oude, mysterieuze jungle die wordt vernield door inslechte krachten, zegt Zuidema in zijn inaugurele rede ‘Tropical forests in a changing world’. “De focus van het onderzoek moet veel meer komen te liggen op wat er wél kan in de tropische bossen van de toekomst, in plaats van blijven jeremiëren over dat er zoveel bos verdwijnt.”
Biodiversiteit
“Een belangrijke eerste vraag is in hoeverre de enorme diversiteit aan plant- en diersoorten in tropische bossen behouden blijft als deze gefragmenteerd of geëxploiteerd zijn”, zegt Zuidema. “Een uitdaging zal zijn om erachter te komen of tropische boomsoorten kunnen overleven in landschappen waarin snippers bos van verschillende grootte zijn achtergebleven. Dat hangt af van de grootte van die stukjes bos en van de genetische uitwisseling tussen die stukken bos.” Zuidema gaat daarom met zijn groep in Azië onderzoek doen naar de effecten van bosfragmentatie.
Een tweede uitdaging voor bosecologen en bosbouwers is om ervoor te zorgen dat er duurzaam geproduceerd wordt in tropische bossen. De hoeveelheden tropisch hardhout en andere bosproducten die er tegenwoordig worden geoogst zijn vaak niet duurzaam. Zuidema: “Over twintig of dertig jaar is slechts een derde tot de helft van het volume hardhout beschikbaar ten opzichte van nu. We moeten op zoek naar de condities die ervoor zorgen dat die productie hoger wordt.”
Klimaatverandering
In hoeverre de tropische bossen bestand zijn tegen de toekomstige opwarming is ook onduidelijk. “De grootschalige modellen die doorrekenen hoe tropische bossen er in 2100 uit zullen zien, geven mogelijkerwijs een te rooskleurig beeld. Ze gaan ervan uit dat een deel van de negatieve effecten van opwarming op boomgroei worden gecompenseerd door de positieve effecten van extra CO2 in de lucht. Uit ons recent werk blijkt dat de 40 procent stijging in CO2-concentratie sinds 1850 de boomgroei niet heeft gestimuleerd. Het is de hoogste tijd dat we gaan begrijpen hoe CO2-stijging boomgroei zou kunnen beïnvloeden, stelt Zuidema. “Misschien wordt boomgroei wel bepaald door de omstandigheden die hout nodig heeft om te groeien, en is tropisch bos veel kwetsbaarder voor opwarming van de aarde dan we nu denken.” Hij wil daarom gedetailleerde studies gaan doen naar de factoren die houtvorming van tropische boomsoorten aansturen.
Creativiteit
In zijn inaugurele rede breekt Zuidema ook nog een lans voor creativiteit in de wetenschap. “Misschien is de meeste wetenschappelijke vooruitgang wel geboekt tijdens duinwandelingen, muziek makend, in de trein of bij een goede kop koffie in een fijn café.”