Persbericht
Noodzaak vaccineren kweekvis goed voor mens en dier
Meer dan de helft van de vis die wij wereldwijd consumeren is kweekvis, vis die gekweekt wordt in vijvers of bassins. En de verhouding ten opzichte van de consumptie van wilde vis neemt alleen nog maar toe. De schaal waarop tegenwoordig vis wordt gekweekt maakt het noodzakelijk om deze vis via vaccinatie te beschermen tegen ziekte en voortijdige dood. De kennis van het immuunsysteem bij vissen biedt perspectief op doeltreffend vaccineren en gezond houden van kweekvis. Dat zegt prof. Geert Wiegertjes op 15 mei bij de aanvaarding van zijn ambt als persoonlijk hoogleraar Celbiologie en immunologie aan Wageningen University.
De kern van het immuun- of afweersysteem is het vermogen onderscheid te maken tussen de eigen lichaamscellen en vreemde organismen. Het immuunsysteem bestaat uit enerzijds de aangeboren afweer en anderzijds de verkregen of aangeleerde afweer. Van het verkregen afweersysteem is bekend dat het werkt met een bepaalde vorm van geheugen. Tot voor kort werd aangenomen dat dit niet zou gelden voor het aangeboren afweersysteem, maar sinds kort is geconstateerd dat ook hier een vorm van geheugen kan optreden. Dat opent nieuwe perspectieven op vaccinatie en andere maatregelen ter verbetering van het immuunsysteem van vis, legt Geert Wiegertjes uit in zijn inaugurele rede Good memories for details improve fish health. Vaccinatie, zo legt hij in dit verband uit, wordt algemeen gezien als de meest succesvolle medische vooruitgang in de geschiedenis van de gezondheid.
Toedienen vaccin op verschillende manieren
Vaccinatie van vis in aquacultuur kan langs drie wegen. Vis kan een injectie krijgen, een methode die alleen is weggelegd voor duurdere vissoorten, legt prof. Wiegertjes uit. Daarnaast kan met name jonge vis gevaccineerd worden door ze te laten zwemmen in een klein bassin waarin een vaccin is opgelost. En tenslotte kan het vaccin ook worden toegediend via het voer. De laatste methode ziet Wiegertjes als de beste maar ook de moeilijkste: “Deze methode bezorgt de vis geen stress maar er bestaat altijd onzekerheid over het uiteindelijke resultaat.”
De behoefte aan kweekvis als eiwitrijke voedselbron voor de mens groeit voortdurend. Om deze vis gezond te houden tot het stadium van consumptie is vaccinatie tegen virussen en parasieten van groot belang. Prof. Wiegertjes c.s. doen veel onderzoek naar het immuunsysteem van kweekvis. Nu nog richt zich die op maar enkele, economisch belangrijke, soorten als karper in Polen, Tsjechië maar ook China en Atlantische zalm in Noorwegen, Schotland en Chili. Daar komen nu ook soorten als pangasius en tilapia uit Zuidoost-Azië bij.
Zebravis
Naast het meer toegepaste onderzoek op zogeheten productievis doen Wiegertjes en zijn collega’s meer fundamenteel onderzoek in de aquatische biologie. Zij maken daarvoor gebruik van de zebravis die heel belangrijk is als biologisch model in deze discipline. Zelfs voor onderzoek naar de menselijke gezondheid is dit diertje belangrijk. Bijkomend voordeel, aldus Wiegertjes, is dat de zebravis in genetisch opzicht grote gelijkenis vertoont met de karper.
Geert F. Wiegertjes (Hoogezand-Sappemeer, 1963) is per 1 september 2013 persoonlijk hoogleraar bij de leerstoelgroep Celbiologie en –immunologie van Wageningen University. Hij studeerde in Wageningen en promoveerde hier in 1995 op Immunogenetica van ziekteresistentie bij vissen. In zijn onderwijs en onderzoek richt Wiegertjes zich met name op visgezondheid in het algemeen en op immuniteit tegen ziekteverwekkers onder vissen in het bijzonder.