Nieuws
Structurele veranderingen in de landbouw vragen om structurele maatregelen
Hoe kan de landbouw verduurzaamd worden, zonder dat de boeren ten onder gaan aan de globalisering van de voedselmarkt? Student Merlijn Schuurbiers dompelde zich vijf maanden onder in de wereld van de landbouw, om deze vraag vanuit zowel ecologisch als economisch opzicht te beantwoorden. Hij deed dat als onafhankelijk onderzoeker in opdracht van de GroenLinks-fractie van de Tweede Kamer, onder begeleiding van hoogleraar Hens Runhaar.
De landbouw zit gevangen in zijn huidige productiesysteem. Jaren lang lag de focus van de landbouw op efficiëntieverhoging. Door onder andere door globalisering en het vrijemarktdenken zijn boeren steeds meer verwikkeld geraakt in een internationaal voedselcomplex. Overgeleverd aan grote ketenpartijen, hebben boeren daardoor steeds minder ruimte gekregen om duurzaam te produceren. Supermarkten en consumenten gaan voor de laagste prijs. Zo worden boeren gedwongen leningen aan te gaan om constante schaalvergroting te financieren en worden de grenzen van het milieu opgezocht.
“Een transitie komt alleen op gang als er voldoende druk op het bestaande systeem is,” zegt Merlijn Schuurbiers. “Ik heb de indruk dat de samenleving nog niet echt in beweging komt als het om ons voedselsysteem gaat. Ondanks alle problemen op het gebied van milieu, klimaat en volksgezondheid, gerelateerd aan het huidige landbouwmodel, komt duurzaam consumeren maar langzaam op gang. Een transitie is duur, eng en niet zonder risico’s voor de boer. Daarom zou de overheid weer de verantwoordelijkheid moeten gaan nemen voor publieke belangen als schone lucht, schoon oppervlaktewater en het herstel van biodiversiteit. De vrije markt zal dat niet doen.”
Al meer visies verschenen
Minister Schouten kwam recent met haar visie op de landbouw. In 2030 zou Nederland koploper moeten zijn op het gebied van de kringlooplandbouw. Je zou dus denken dat nu het momentum is om een transitie op gang te krijgen. Merlijn Schuurbiers: “Ja, maar zij is niet de eerste minister die met een landbouwplan komt.”
Schuurbiers doelt hierbij onder andere op de achttien jaar geleden verschenen visienota ‘Voedsel en Groen’ van minister Brinkhorst, die toen al erkende dat de landbouw tegen maatschappelijke, economische en ecologische grenzen aanliep. En negen jaar geleden stelde minister Verburg in haar nota ‘Duurzaam Voedsel’ dat we naar een landbouwsysteem moeten waarin kringlopen vergaand gesloten zouden worden. Merlijn Schuurbiers: “En nu dus minister Schouten. Maar een visie alleen gaat de transitie niet op gang krijgen. Daar is een concreet uitgewerkte set maatregelen voor nodig. Ik hoop met mijn onderzoekrapport daar inspiratie voor gegeven te hebben.”
Klik hier voor ‘Op weg naar duurzame landbouw – een systeemanalyse van de landbouw in transitie’