Nieuws
Zorgt bos voor meer of minder bewolking? Dat hangt ervan af
Grootschalige ontbossing, bosherstel, bosbranden en droogtes hebben één ding gemeen: het meeste onderzoek hierover gaat om de impact van bosecosystemen op koolstofopslag en -emissie. Andere effecten van bos worden minder vaak onderzocht. Zoals hun invloed op watercycli, klimaat en het dagelijks weer. Een recente studie laat zien dat lokaal bosgebied de vorming van wolken anders beïnvloedt in gematigde gebieden dan in de tropen.
Vaak wordt gedacht dat bossen meer water verdampen dan grasland of landbouwgrond, en dat deze hogere verdamping tot meer wolkenvorming leidt. De nieuwe wereldwijde studie laat zien dat er in sommige regio's boven bossen inderdaad meer bewolking kan ontstaan, maar dat in andere regio’s juist het omgekeerde het geval is, en er zich minder wolken boven bos vormen. En anders dan gedacht, bleken andere mechanismen dan verdamping een betere verklaring te zijn voor het ontstaan van wolken.
Tot twee decennia geleden was het lastig om invloeden van bos op wolkenvorming op wereldwijde schaal te onderzoeken. Er waren nog geen satellietgegevens beschikbaar met een ruimtelijke resolutie die hoog genoeg was om afzonderlijke stukken bos in kaart te brengen. Bovendien zijn voor zulk onderzoek lange tijdreeksen nodig, omdat bewolking ook een element van willekeurigheid met zich meebrengt. De nieuwe studie, die deze week in Nature Communications is gepubliceerd, is de eerste die wereldwijd kwantificeert hoe lokaal bosgebied van invloed is op de vorming van wolken.
Opwarming drijvende kracht bij wolkenvorming
Na een analyse van 17 jaar aan hoge-resolutiegegevens van twee verschillende satellieten, stelden de auteurs vast dat bossen in gematigde en boreale gebieden over het algemeen tot meer wolken leiden. Maar niet zozeer in tropische gebieden, waaronder het Amazonegebied. ‘Dat was verrassend’, zegt Ryan Teuling, universitair hoofddocent aan Wageningen University & Research, die aan de studie heeft bijgedragen. ‘Omdat het ingaat tegen het heersende idee dat tropische bossen hun eigen wolken vormen, waar zelfs regen uit kan ontstaan.’
Bij studies naar de impact van ontbossing of bosherstel op het klimaat, moeten we rekening houden met de invloed van bos op plaatselijke bewolking
Hoewel dit misschien gebeurt op grotere (sub-)continentale schaal, kwam uit de studie naar voren dat op kleinere (regionale) schaal de hoeveelheid energie die niet wordt gebruikt voor verdamping, maar voor opwarming van de atmosfeer, de drijvende kracht is bij wolkenvorming.
Deze opwarming is vaak groter boven bos in gematigde streken, waaronder het grootste deel van Europa. De opwarming vormt het mechanisme dat de lucht doet opstijgen en wolkenvorming veroorzaakt. Maar in de tropen is de opwarming juist groter boven ontbost gebied, en zullen de meeste wolken zich eerder daar vormen, dan boven het bos.
Inzicht in de rol van bos in het klimaatsysteem
De resultaten laten zien dat de rol van bossen in het klimaatsysteem nog onvoldoende wordt begrepen, en waarschijnlijk complexer is dan gedacht. Teuling: ‘Bij studies naar de impact van ontbossing of bosherstel op het klimaat, moeten we rekening houden met de invloed van bos op plaatselijke bewolking. Want die kan een belangrijke hoeveelheid zonlicht vanaf de aarde weerkaatsen, en daarmee opwarming voorkomen’.