Nieuws
Eat Today, Sustain Tomorrow
Dit is de titel van de oratie die Marleen Onwezen heeft uitgesproken ter ere van haar inauguratie op 13 september in Omnia. Onwezen werkt als bijzonder hoogleraar bij de Marketing and Consumer Behaviour Group bij Departement van Maatschappijwetenschappen en werkt als expertiseleider en senior onderzoeker voor Wageningen Economic Research.
Wat houdt de titel Eat Today, Sustain Tomorrow precies in?
Mijn leerstoel gaat over de vraag, hoe kunnen we interventies bedenken die zorgen dat gedragsverandering beklijft? Dus dat we wetenschappelijk meer inzicht krijgen: oké, zo verander je gedrag. Wat is daarvoor nog nodig, welke interventies kunnen we inzetten zodat er ook over de langere termijn effecten zijn? Dat zit allemaal in die titel: hoe kun je vandaag iets eten wat voor de langere termijn een positieve impact maakt op je omgeving?
Hoe kan deze studie een rol spelen in de voedseltransitie?
Wat ik heel graag wil is, is dat ik met de beperkte tijd en ruimte die ik heb studies kan gaan opzetten die grootschaliger zijn. Dus allerlei individuele onderzoeksprojecten samenbrengen, zodat je grootsere inzichten krijgt over wat er nou gebeurt over de tijd of wat er gebeurt als je verschillende domeinen vergelijkt.
Een inhoudelijk voorbeeld van een onderzoek wat we gedaan hebben, gaat over labels. Labeling is aan de ene kant heel potentierijk, want het maakt transparant wat duurzaam is. Zonder een label weet niemand dat. Maar we zien nu dat de impact ervan heel klein is, want de consumenten die we bereiken zijn al geïnformeerd en gemotiveerd. We kijken bijvoorbeeld hoe we de impact van labels kunnen vergroten door emoties en sociale normen te gebruiken. Een andere studie laat zien dat labels ook een functie hebben in wat we normaal vinden. Door te kiezen voor een negatief (in plaats van een positief) etiketteringssysteem zorg je ervoor dat je duurzame keuzes normaliseert. Momenteel worden echter positieve labelsystemen gebruikt. Zoals bijvoorbeeld dat beter leven keurmerk met die drie sterren. De vraag in mijn leerstoel is bijvoorbeeld ook kan het normaliseren van duurzame keuzes zorgen voor gedragsverandering op de langere termijn. Ik heb niet de illusie dat met een studie opeens een heel nieuw labelsysteem wordt doorgevoerd, maar je kunt wel de discussie gaan voeren. Waarom maken we die keuze?
Wat boeit je het meest in je studie van consumentengedrag?
Ik vind het heel interessant als er een soort van conflicten zijn, dus dat als mensen aan de ene kant zeggen, oh, maar, ik vind dierenwelzijn heel belangrijk. Ik hou van dieren en dan gaan barbecueën. Dat vind ik echt super intrigerend. En dat ons brein dan ook nog zo flexibel is om een goed gevoel te houden. Ik vind dat heel interessant. Wij negeren dagelijks zoveel informatie gewoon om ons goed te voelen. En we praten allemaal gedrag van onszelf goed. Daar liggen ook heel veel mogelijkheden om mensen te triggeren tot ander gedrag. Ik geniet van het maken van de link tussen wetenschappelijke en maatschappelijke impact. Dat is echt een rode lijn in mijn werk.
Je hebt het heel veel over keuzes, maar hebben mensen die keuze eigenlijk wel om gezond en duurzamer te eten met het aanbod dat er nu in de schappen ligt?
Ja, we zien dat de voedselomgeving ontzettend bepalend is, veel meer dan we denken. In Nederland zijn we er heel erg voor dat iedereen keuzevrijheid moet hebben, et cetera. Maar de vraag is natuurlijk in hoeverre je nog keuzevrijheid hebt. Als je zo wordt beïnvloed en verleid om al die ongezonde en niet duurzame producten te kopen. Bijvoorbeeld dierlijke producten worden altijd als de standaard neergezet, die krijgen de meeste ruimte en de meeste aandacht. Ik vind het heel intrigerend om dat te zien als ik door een supermarkt loop. Het betekent dat er dus ook heel veel winst te behalen valt.
Wat zou je graag willen bereiken in de komende jaren als professor bij WUR?
Ik hoop in een aantal grotere vraagstukken handvatten te vinden om echt een discussie aan te zwengelen. Zoals bijvoorbeeld in het project de Eiwitmonitor. Daar kijken we naar hoe staat het met de eiwittransitie? Zowel qua consumptie, dus wat eten mensen nou eigenlijk, als naar wat zijn de belangrijkste drivers? En wat is het aanbod in de supermarkten? Dat is ook een voorbeeld waarbij ik raakvlakken zie met de leerstoelgroep. Ik heb bijvoorbeeld ook net een voorstel ingediend om op lange termijn deze data te kunnen verzamelen. En daarnaast vind ik het ook een hele eer dat ik in verschillende groepen mee mag denken over wat zijn de grote vraagstukken voor de maatschappij, en hoe kan wetenschap daarbij helpen? Daarvoor moet je dus ook echt breed nadenken. Niet alleen over je eigen onderzoek, maar voor het hele veld. Wat zijn de grote vragen? En dat moet je kunnen koppelen aan de grote maatschappelijke vraagstukken zodat je kunt zien waar hebben we nog welke kennis nodig? Dat is super gaaf! Hoe mooi is het dat je niet alleen binnen in je gebouw je onderzoek aan het doen bent, maar dat je ook mag nadenken over oké, welke kennis hebben we als maatschappij nou echt nodig?