Een jaar zonder de wegwerpbekers

Vanaf 1 januari 2024 gelden in de Europese Unie nieuwe Single Use Plastics (SUP)-regels. Deze verbieden het eenmalig gebruik van bekers met plastic. Omdat de kartonnen bekers bij de koffieautomaten van WUR een plastic coating bevatten, betekende dit het einde van de wegwerpbeker op de werkvloer. De overstap naar duurzame koffiebekers sluit goed aan bij de ambitie van WUR om een circulaire bedrijfsvoering te realiseren. WUR besloot al vóór de wettelijke deadline de single-use bekers uit te faseren. Vanaf de start van het collegejaar 2023 was bij de meeste automaten op de campus een alternatief nodig voor de kartonnen bekers.

Van wegwerp naar herbruikbaar

Een rondgang over de campus leert dat de BillieCup zowel bij medewerkers als studenten een populair alternatief is. Dit is een herbruikbare beker die je bij een consumptie kunt kopen bij de cateraars op de campus. Na gebruik lever je de beker in bij één van de cateraars, waar deze wordt schoongemaakt en opnieuw gebruikt. Dit systeem maakt het gemakkelijk om duurzaam te kiezen, zonder zelf een beker te hoeven meenemen.

Voor dagelijks gebruik kiezen veel medewerkers en studenten ervoor om een eigen beker van huis mee te nemen. In de pantries op de verschillende afdelingen is er servies beschikbaar voor gasten, zoals porseleinen mokken en glazen.

Wat zeggen studenten en medewerkers?

Melanie Kieboom, master student Nutrition and Health en bestuurslid WKvV (Wageningen Kamer van Verenigingen) vertelt dat ze in het begin wel even moest wennen. “Ik had wel vaak dat ik zonder beker zat, maar nu hebben we in ons studentenhuis een aantal BillieCups en neem ik er elke ochtend eentje mee. Het is een gewoonte geworden”. Melanie vertelt dat het afschaffen van de wegwerpbekers haar heeft gestimuleerd op andere vlakken ook meer duurzame keuzes te maken, zo gebruikt ze zelf nu een eigen duurzame reis-bestekset.“Ook de borrelcommissie van mijn studieverenging Di-Et-Tri is met financiële ondersteuning vanuit de universiteit overgestapt naar herbruikbaar servies.”

Tineke Bremer, Community manager Wageningen campus vanaf 1 december, herkent de ervaring van Melanie. “Het grappige is dat vooraf iedereen dacht van ‘hoe moet dat nu en dat kan niet’, maar ik was zelf verrassend snel gewend aan het meenemen van mijn BillieCup. Ik spoel deze tussendoor even af en daarna gaat ’ie ‘s avonds thuis de vaatwasser in. Ik zou niet meer terug willen naar de oude situatie. “Deze positieve ervaring biedt vertrouwen in toekomstige veranderingen die ongetwijfeld zullen volgen in de overgang naar een duurzame bedrijfsvoering”, concludeert Tineke.

Arjen Wals, persoonlijk hoogleraar Transformatief Leren voor Sociaal-ecologische Duurzaamheid/Unesco Chair, juicht nog meer duurzame veranderingen toe. “We moeten af van onze verslavende consumptiecultuur, waarin we zonder nadenken spullen kopen en weggooien”, zegt hij. De weg naar een duurzamere wereld ligt voor hem in het je meer verbonden voelen met de spullen die we om ons heen hebben. “Het meenemen van een persoonlijke, duurzame beker is een mooi voorbeeld van hoe we die binding kunnen herstellen en de wegwerpgewoonte hebben doorbroken”.

Impact op afvalstroom: 26.000 kg minder afval

WUR heeft een uitgebreid Material Flow Management (MFM) programma, waarin nauwkeurig wordt bijgehouden hoeveel goederen- en afvalstromen er bij WUR binnenkomen en uitgaan. Anne van Casteren is de beleidsmedewerkers voor het MFM programma. Zij heeft in kaart laten brengen wat de afschaffing van de wegwerpbekers betekent voor de MFM-doelstellingen.

Er is berekend wat de totale hoeveelheid materialen en afval was in een jaar toen er nog disposable bekers werden gebruikt. Uit de gegevens van de warme drankenautomaten van 2023 blijkt dat er in totaal 4.264.170 koffieconsumpties waren. De hoeveelheid afval die door deze wegwerpbekers werd geproduceerd, wordt geschat op 26.357 kg.

Aangezien één BillieCup minstens 500 keer hergebruikt kan worden, zijn er in de nieuwe situatie veel minder bekers nodig. Voor de vergelijking wordt ervan uitgegaan dat er alleen BillieCups (en geen andere soort bekers) worden gebruikt. De hoeveelheid afval (vanwege vervanging en/of verlies) is berekend op 324 kg.

Het vaststellen van de milieu-impact van het vervangen van de wegwerpbekers is wat lastiger dan de analyse op materiaalniveau. Hier speelt het gebruik in de praktijk een grote rol. Op welke manier (in een volle vaatwasser, los afspoelen, met of zonder afwasmiddel) en hoe vaak wordt de duurzame beker gewassen? Hoe WUR-medewerkers en -studenten dit doen in de praktijk is niet onderzocht binnen het MFM programma.