Persbericht

Eén procent boomsoorten Amazone kampioen koolstofopslag

article_published_on_label
29 april 2015

Eén procent van de boomsoorten in de Amazone is verantwoordelijk voor de helft van de koolstofopslag in het gebied. Dit zijn zowel veel voorkomende als weinig voorkomende soorten. Dat blijkt uit een studie van een internationaal netwerk van onderzoekers, met vanuit Nederland onderzoekers van Wageningen UR, Naturalis Biodiversity Center en Tropenbos International. De studie verschijnt 28 april in Nature Communications.

Foto: Om de lengte van hoge bomen te meten is vaak een ladder nodig om boven de plankwortels uit te komen. (Fotograaf: Maxime Réjou-Méchain)

Het Amazonegebied is het meest uitgestrekte en diverse regenwoud ter wereld. Naar schatting zijn in dit gebied maar liefst zestienduizend verschillende boomsoorten te vinden. De 300 miljard bomen in de Amazone slaan samen een vijfde van alle koolstof in de biomassa van de aarde op. Het nu gepubliceerde internationale onderzoek laat echter zien dat minder dan 200 soorten bomen in het Amazonegebied verantwoordelijk zijn voor de helft van alle boomgroei en opgeslagen koolstof in het gebied.

De studie is uitgevoerd door het internationale onderzoeksnetwerk RAINFOR, waar onderzoekers van Wageningen UR, Naturalis Biodiversity Center en Tropenbos International deel van uitmaken. Een groot onderzoeksteam verzamelt al ruim dertig jaar gegevens van percelen bos in de Amazone. In totaal zijn er nu data beschikbaar van ruim 500 bospercelen met 200 duizend bomen. Aan de hand van deze uitgebreide gegevensreeks slaagden ze erin een vergelijking te maken van de dichtheid, biomassavoorraad en bossige groeiwijze van iedere soort.

Koolstofopslag

Het onderzoek laat zien dat de soorten met de meeste bomen per hectare niet per se de grootste hoeveelheid koolstof opnemen of vastleggen. Hoewel veel voorkomende soorten ook vaak veel biomassa opslaan, zijn er ook soorten zijn die veel meer opslaan of sneller groeien dan hun dichtheid zou doen vermoeden, zegt Marielos Peña-Claros van Wageningen UR: “We wisten niet wat de bijdrage van verschillende soorten bomen was aan de biomassagroei en koolstofopslag, en daarmee van de rol van biodiversiteit voor de koolstofcyclus binnen het regenwoud. Deze studie levert een puzzelstukje om die relatie beter te begrijpen.”

Een heel dikkeboomsoort die weinig voorkomt maar veel bijdraagt aan de koolstofopslag is de Bertholletia excelsa, bekend van de paranoten. Minder dan één op de duizend bomen in het Amazonegebied is een paranotenboom. Toch staat deze boom op de derde plaats in de ranglijst wat betreft de opslag van hoeveelheden koolstof en op de vierde plaats wat betreft groei.

Klimaatverandering

Dat slechts een fractie van de boomsoorten in het grote en diverse ecosysteem in de Amazone verantwoordelijk is voor de helft van de koolstofopname en koolstofopslag, is op meerdere fronten belangrijke kennis. Als het klimaat droger wordt onder invloed van klimaatverandering, zullen grote bomen die veel koolstof vastleggen eerder lijden onder droogte, met een grotere kans op sterfte. Soorten die voor hun hout gekapt worden, worden vaak ook heel hoog en groot. Houtkap kan daarmee zwaardere gevolgen voor de koolstofvastlegging hebben dan gedacht.

Toch wil dit niet zeggen dat de overige 99 procent van de soorten bomen in de Amazone niet belangrijk zijn voor andere bosfuncties, zoals het recyclen van water, of voor de toekomst. Het onderzoeksteam heeft vooral uitgezocht welke planten op dit moment het belangrijkste zijn voor koolstofopname en koolstofopslag in het Amazonegebied, zegt Lourens Poorter, coauteur en onderzoeker bij Wageningen UR. “Maar naarmate het klimaat in de Amazone verder verandert, verwachten we dat een heel andere groep bomen op de voorgrond zal treden, waaronder enkele soorten die ons nu amper opgevallen zijn.”

RAINFOR

De publicatie in Nature Communicaties is een product van het RAINFOR-netwerk voor bosbewaking. RAINFOR [http://www.rainfor.org/] verenigt honderden wetenschappers die zich bezighouden met 'from the ground-up' monitoring van de ecosystemen in het Amazonegebied. De activiteiten van het netwerk concentreren zich rond permanente bospercelen waarin de levens van afzonderlijke bomen en soorten worden gevolgd. RAINFOR legt de nadruk op zorgvuldig langetermijnonderzoek op de grond om meer kennis te vergaren over het gedrag van het meest actieve koolstofuitwisselingssysteem ter wereld en de impact van het Amazonegebied op het wereldwijde klimaat.

De Amazone

Het Amazonegebied is met 6 miljoen km2 een gebied dat 25 maal zo groot is als het Verenigd Koninkrijk. Het gebied strekt zich uit over 9 landen, waarvan Brazilië met afstand het grootste is. Grote delen van Bolivia, Ecuador, Colombia, Peru, Venezuela, Frans-Guyana, Guyana en Suriname zijn ook bedekt door Amazonebossen. De Amazone vormt het leefgebied van miljoenen mensen en de waterdamp van de Amazonerivier biedt voeding aan landbouwgewassen in het zuiden, waaronder de gewassen die biobrandstof aan auto's in Brazilië leveren. Ieder jaar wisselen de Amazonebossen 18 miljard ton koolstof tussen de atmosfeer en de aarde uit. Dit is tweemaal zoveel koolstof als de gecombineerde hoeveelheid emissie van alle fossiele brandstoffen die op aarde worden verbrand.

Publicatie

Hoge boomsoorten slaan meer biomassa op en zorgen voor een snellere groei van biomassa dan kleinere soorten. (foto: Roel Brienen)
Hoge boomsoorten slaan meer biomassa op en zorgen voor een snellere groei van biomassa dan kleinere soorten. (foto: Roel Brienen)
Om de lengte van hoge bomen te meten is vaak een ladder nodig om boven de plankwortels uit te komen. (foto: Maxime Réjou-Méchain)
Om de lengte van hoge bomen te meten is vaak een ladder nodig om boven de plankwortels uit te komen. (foto: Maxime Réjou-Méchain)
Bomen van de soort Bertholletia excelsa (de ‘paranootboom’) leveren een grote bijdrage aan de opslag en groei van biomassa, ondanks het feit dat ze minder dan één op de duizend stammen vertegenwoordigen. (foto: Rafael Salamão)
Bomen van de soort Bertholletia excelsa (de ‘paranootboom’) leveren een grote bijdrage aan de opslag en groei van biomassa, ondanks het feit dat ze minder dan één op de duizend stammen vertegenwoordigen. (foto: Rafael Salamão)