Nieuws

Geschiedenisles uit de tropen: de historische invloed van de mens op tropische bossen

article_published_on_label
19 maart 2019

Welk effect hebben menselijke verstoringen en klimaatverandering op tropische bossen? Een internationaal onderzoeksteam, met ecologen van onder meer de Universiteit van Amsterdam en Wageningen University & Research, keek naar de 7000 jaar oude geschiedenis van een tropisch Amazonewoud. Het team laat als in een geschiedenisles zien dat menselijke verstoring, meer dan klimaatverandering, de soortensamenstelling van tropische bossen de afgelopen millennia heeft beïnvloed. De resultaten zijn nu samen met belangrijke aanbevelingen voor tropisch bosbeheer gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Ecology Letters.

Mensen en klimaatverandering beïnvloeden de soortensamenstelling en productiviteit van tropische bossen. Dit heeft gevolgen voor de biodiversiteit en opslag van koolstof in deze bossen. Om te begrijpen hoe tropische bossen reageren op klimaatverandering en menselijke verstoringen is in eerdere studies gekeken hoe specifieke functionele plantkenmerken - bijvoorbeeld houtdichtheid (de hardheid van hout) - reageren op veranderingen in de omgeving. Het was echter nog steeds onduidelijk wat de belangrijkste oorzaken zijn van veranderingen in de samenstelling van tropische bossen. Inzicht hierin vraagt om onderzoek waarin naar een lange tijdsschaal wordt gekeken.

7000 jaar bosdynamiek

In de nieuwe studie koppelden de onderzoekers de functionele plantkenmerken aan 7000 jaar van fossiele pollengegevens, afkomstig uit Laguna Sauce, een meer in het Amazonegebied in Peru.

Masha van der Sande, tropisch ecoloog aan het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (UvA), Florida Institute of Technology en Wageningen University & Research, leidde de studie. “Wij hadden verwacht dat de functionele plantenkenmerken van tropische bossen sterk zouden reageren op zowel klimaatverandering als menselijke verstoringen. Tot onze verbazing reageerden deze kenmerken echter met name op menselijke verstoringen. We ontdekten bijvoorbeeld dat door de mens veroorzaakte erosie heeft gezorgd voor relatief meer soorten die kunnen omgaan met extreme omstandigheden, met een hoge houtdichtheid. Tegelijkertijd heeft door de mens veroorzaakt vuur voor relatief meer soorten gezorgd die vuur kunnen overleven of eraan kunnen ontsnappen, zoals hoge boomsoorten met grote zaden”, aldus Van der Sande.

Tropisch bosbeheer

De onderzoeksresultaten laten zien dat het van groot belang is dat bosbeheersmaatregelen zich richten op het beperken en reguleren van menselijke verstoringen op tropische bossen. Eerder onderzoek wees uit dat de menselijke invloed na de aankomst van de Europeanen sterk is afgenomen, waardoor de bossen zijn hersteld en grote hoeveelheden koolstof uit de atmosfeer zijn opgenomen. De huidige en voorspelde toename van menselijke verstoringen kan dit resultaat echter omkeren en het tropisch bos blootstellen aan grote veranderingen.

Van der Sande: “Onze aanpak geeft een verbeterd inzicht in de functionele respons van ecosystemen op natuurlijke en antropogene milieuveranderingen, waardoor we meer mechanistische voorspellingen kunnen doen van de ontwikkeling van tropische bossen. Dit inzicht kan ons helpen om toekomstige veranderingen in de samenstelling van tropische bossen beter te voorspellen en kan helpen bij het ontwikkelen van beheersplannen om deze ecosystemen optimaal te beschermen.”