Koeien en Kansen haalt aangescherpt doel RE in rantsoen

De verschillende sectorpartijen hebben samen een afspraak gemaakt om het gemiddelde RE-gehalte in het rantsoen van de Nederlandse melkveestapel terug te brengen naar maximaal 160 gram RE/kg ds in 2025 en 158 gram RE/kg ds in 2026. Deze afspraken zijn vastgeleg ineen convenant met sectorpartijen, met als doel de stikstofuitstoot via mest te verminderen. De overheid ondersteunt dit initiatief door middel van kennisdelng en communicatie over het verlagen van het ruw eiwitgehalte in het rantsoen. In 2019 was het gemiddelde RE-gehalte in het rantsoen van de Nederlandse melkveestapel nog ongeveer 167 gram RE/kg ds. Het landelijk doel voor verlaging van het RE-gehalte is vastgesteld om de stikstofuitstoot van de melkveestapel te verminderen.

Koeien & Kansen heeft met de deelnemers afgesproken om een nog scherpe doel na te streven. In 2022 en daarvoor was dit maximaal 155 gram RE/ kg ds en in 2023 was het doel 153 gram RE/kg ds. In 2024 is het doel verder aangescherpt naar maximaal 152 gram RE/kg ds.

Lager RE in 2024

In 2024 realiseren de Koeien & Kansen-bedrijven gemiddeld een RE-gehalte in het rantsoen van 152 gram RE/kg ds. Figuur 1 laat zien dat het RE-gehalte ten opzichte van de voorgaande twee jaren met gemiddeld 2 gram RE/kg ds is gedaald. Met deze daling wordt de doelstelling voor 2024 precies gehaald. Van de 16 Koeien & Kansen-bedrijven halen 11 bedrijven het doel van maximaal 152 gram RE/kg ds in 2024, terwijl 5 bedrijven een hoger RE-gehalte hebben.

Met 144 gram RE/kg ds heeft De Marke het laagste RE-gehalte van de bedrijven in 2024. Dit bedrijf voert een laag aandeel grasproducten (41% vers gras + graskuil, in plaats van 48% gemiddeld) en relatief veel natte bijproducten en MKS (samen 9%, tegenover 5% gemiddeld). Het RE-gehalte van de deze bijproducten op De Marke is ook laag (gemiddeld 142 gram RE/kg ds, tegenover 162 gram RE/kg ds gemiddeld bij Koeien & Kansen). Daarnaast voert De Marke krachtvoer met een lager RE-gehalte dan gemiddeld (193 gram RE/kg ds, tegenover 198 gram RE/kg ds gemiddeld). De Marke voert naast krachtvoer ook bierbostel als eiwitbron zodat het RE-gehalte van krachtvoer laag kan blijven.

Bedrijf 13 realiseert met 162 gram RE/kg ds het hoogste RE-gehalte van de Koeien en Kansen-bedrijven. Dit ondanks dat het bedrijf gemiddeld meer maïs voert dan gemiddeld op de Koeien & Kansen-bedrijven (29%, tegenover 20% gemiddeld). Opvallend bij bedrijf 13 is de hoge krachtvoergift (29% krachtvoer in het rantsoen, tegenover 24% gemiddeld) en het hoge RE-gehalte van dat krachtvoer (239 gram RE/kg ds, tegenover 198 gram RE/kg ds gemiddeld).

Vergelijking met 2023

Het RE-gehalte in het rantsoen is in 2024 met gemiddeld 2 gram RE/kg ds gedaald ten opzichte van het vorige jaar (van 154 in 2023 naar 152 gram RE/kg ds in 2024). Er zijn verschillende factoren die aan deze daling hebben bijgedragen. Het aandeel grasproducten, vers gras en graskuil, daalde gemiddeld van 49,9% naar 47,9%. Ook werden meer natte bijproducten gevoerd (van gemiddeld 3,4% in 2023 naar gemiddeld 5% in 2024). In 2024 werd echter iets minder maïs gevoerd (van 21,4% naar 20,4%) en meer krachtvoer (van 22,7% naar 24,1%).

De RE-gehalten in gras en krachtvoer namen af ten opzichte van 2023 (vers gras van 197 naar 188, graskuil van 164 naar 161 en krachtvoer van 208 naar 198 gram RE/kg ds). Het RE-gehalte van natte bijproducten steeg licht, van 156 in 2023 naar 162 gram RE/kg ds in 2024. Het RE-gehalte van maïs veranderde nauwelijks.

De daling van het RE-gehalte in het totale rantsoen werd daarom vooral veroorzaakt door het lagere aandeel grasproducten met lagere RE-gehalten, meer natte bijproducten en krachtvoer met een fors lager RE-gehalte.

Landelijk doel ruimschoots gehaald

Met gemiddeld 152 gram RE/kg ds halen de Koeien en Kansen-bedrijven het landelijke doel van 160 gram RE/kg ds in 2024 ruimschoots. Twee bedrijven zitten hier net iets boven. In 2024 lag het niveau van de Nederlandse melkveesector op 161 gram RE/kg ds, volgens de prognose van het CBS. Door scherp te voeren en te bemesten lukt het de Koeien en Kansen-bedrijven een rantsoen te voeren dat fors lager RE-gehalte heeft dan het landelijk gemiddelde. Elk bedrijf doet dit op zijn eigen manier: het ene bedrijf bemest zuinig zodat het RE-gehalte van graskuil niet te hoog wordt, het andere bedrijf voert bijproducten aan met een laag RE-gehalte en weer een ander bedrijf koopt RE-arm krachtvoer aan. Bijvoorbeeld bedrijf 10, met een voorjaarsafkalvende veestapel, behaalt een RE-gehalte in het rantsoen van 152 gram RE/kg ds met de helft weidegras in het rantsoen. Dit lage RE-gehalte kan worden bereikt door weinig krachtvoer bij te voeren met een laag RE-gehalte van 119 gram RE/kg ds. Dit is mogelijk door dag en nacht weiden, een goede benutting van najaarsgras en in de drijfmestproducerende stalperiode vooral eiwitarm te voeren door inzet van natuur- en beheergras. Dit bedrijf zou lager RE-gehatle in het rantsoen kunnen behalen door de koeien meer op te stallen en bijvoorbeeld meer mais te voeren. Een route die deze veehouder niet zal kiezen. Want dat zal waarschijnlijk niet tot minder ammoniakemissie van het bedrijf leiden. Veel weidegang beperkt de ammoniakemssie immers ook.

Ook andere Koeien & Kansen-bedrijven letten op zoveel mogelijk aspecten om het RE-gehalte van het rantsoen laag te houden. Bijkomend voordeel is dat de excretie van stikstof via mest daalt, met minder mestafzet tot gevolg. Dit beperkt de mestafzetkosten, een direct financieel voordeel van minder eiwit in het rantsoen.

Ruimte voor verbetering

Met 152 gram RE/kg ds in het rantsoen hebben de Koeien & Kansen-bedrijven in 2024 een forse stap gezet in verlaging van het RE-gehalte. Dit ondanks een kleine verschuiving in de rantsoensamenstelling. De grootste vooruitgang is geboekt door eiwitarmer voer aan te kopen en gras te telen met een lager RE-gehalte. De spreiding tussen de bedrijven laat zien dat er in de toekomst mogelijk ruimte is voor een verdere verlaging.

Het bedrijf De Marke heeft in 2024 een RE-gehalte gerealiseerd dat 8 gram RE/kg ds onder het gemiddelde lag en ook onder het doel van 2024. De melkproductie per koe lag op dat bedrijf op 10.226 kg jaar. Dat is behoorlijk hoog en lag hiermee boven het gemiddelde van de Koeien & Kansen-deelnemers. Dit lag in 2024 op 9.126 kg per koe per jaar. Dit biedt ook voor andere bedrijven perspectief om te onderzoeken of een verdere verlaging van het RE-gehalte mogelijk is.