Tussen kunst en kool

Binnen genenbanken staat doorgaans het functionele nut van plantmateriaal centraal. Veel aandacht wordt besteed aan het benadrukken van het belang van genetische diversiteit vanwege de nuttige eigenschappen die in het materiaal zit. De waarde van accessies wordt vaak afgemeten aan eigenschappen zoals ziekteresistentie, opbrengst en aanpassingsvermogen. Maar er is ook een ander perspectief mogelijk: dat van de schoonheid. Tijdens regeneraties en zaadverwerking komen vormen, kleuren en patronen voorbij die niet zouden misstaan in een kunstgalerie. Vandaar deze visuele ode aan de pracht van genetisch materiaal.

Esthetische bladeren

Eenmaal veilig opgeborgen in de vriezer verdwijnen de zaden uit het zicht, keurig verzegeld in vacuümzakjes met barcodes. Maar wie het materiaal in het veld ziet groeien, ontdekt ware kunstwerkjes. Tijdens een recente vermeerdering van kolen bij een tuinder in Maasdijk was een opvallende variatie zichtbaar. Sommige planten vertoonden fijnvertakte structuren die aan koraalformaties doen denken, terwijl andere bloeiwijzen elegant omhoog rezen als levende sculpturen. Het volgen van deze planten in hun ontwikkeling is niet alleen een agronomisch proces, maar ook een esthetische ervaring. Dan kan ik het niet laten om mezelf de vraag te stellen: “Is het kunst, of is het kool?”

Een palet van kleuren

Ook bonenaccessies maken indruk. Deze kwamen dit jaar in grote getalen binnen bij het CGN en kunnen een waar genot voor het oog zijn. Vooral de landrassen uit Albanië sprongen eruit met een ongekend kleurenspectrum: diepblauw, paars, roodbruin – vaak gecombineerd met gevlekte of gemarmerde patronen. Elk boontje lijkt een miniatuurkunstwerk, uniek in vorm en tint. De bonen zijn momenteel nog niet beschikbaar voor distributie, maar het CGN werkt aan vermeerdering zodat deze kleurrijke collectie binnenkort deel uitmaakt van de actieve collecties.

Van praktische waarde tot visuele rijkdom

De focus ligt natuurlijk op het behoud van genetische diversiteit en de inzetbaarheid van gewassen voor veredeling en onderzoek, maar ook de visuele rijkdom van het genenbankmateriaal verdient aandacht. Niet alle waarde laat zich in eigenschappen of getallen uitdrukken – soms spreekt het materiaal voor zichzelf, in vormen en kleuren die verrassen, verwonderen en inspireren. Zonder dat er een taxateur van Tussen Kunst en Kitsch langs heeft hoeven komen, kan er gerust worden gesteld dat de genenbankcollectie van onschatbare waarde is.